Actuele perikelen in het omroepbestel

Civis Mundi Digitaal #1

door Wim Couwenberg

Actuele perikelen in het omroepbestel

Wim Couwenberg

De identiteit van ons omroepbestel staat al sinds lang periodiek ter discussie. Dat gebeurde al vrij spoedig na de oorlog met pleidooien, o.a. van de VPRO, voor een nationaal omroepbestel, het bekende BBC-model. Tot de jaren ’60 was het huidige bestel echter hecht verankerd in onze sterk verzuilde samenleving en hadden omroepen daardoor een duidelijke identiteit. Maar sindsdien is er een proces van ontzuiling op gang gekomen waardoor de identiteit van onze omroepen problematisch is geworden. De identiteit van oude en levensbeschouwelijk gebonden omroepen is sterk verbleekt. En ze hebben daarbij gezelschap gekregen van nieuwe, niet-levenbeschouwelijk gebonden omroepverenigingen wier identiteit ook weinig houvast biedt. En daarnaast zijn er tevens niet-leden gebonden taakomroepen als NPS, Teleac en RVU met wel een duidelijk omlijnde identiteit. Die gaan nu samen in een fusie-omroep, de NTR geheten die zich toelegt op informatie, educatie en cultuur. Het is bedoeld als voorbeeld voor verdere omroepfusies in het kader van een forse hervorming van ons omroepbestel. Wordt enerzijds gestreefd naar fusies van oude omroepen, tegelijk staan meer geprofileerde actualiteitenrubrieken op stapel. Hoe valt dat te rijmen? In de media is die hernieuwde profilering terecht als retro-tv gekritiseerd. Terwijl in de gewone maatschappij de verzuiling grotendeels verdwenen is, wordt zij in Hilversum opnieuw uitgevonden en dat met preken of platte lol als enige smaken, aldus de kritiek in het dagblad Trouw (10 september jl.). De publieke omroep, zo stelt een commissie die zich met de hervorming van het omroepbestel bezig houdt, moet ophouden te concurreren met de commerciële omroepen waardoor die omroep daarop steeds meer gaat lijken. Met het oog daarop is als alternatief onlangs het voorstel "Andere publieke omroep" gelanceerd met een net voor nieuws en achtergronden en een net voor kunst en cultuur.

In het hervormde omroepbestel met zoveel mogelijk samenbundeling van krachten is er naar verwachting weinig ruimte meer voor kleine levensbeschouwelijke omroepen als IKON, RKK, BOS, OHN en HUMAN. De kerkhistoricus Peter Nissen heeft daar geen moeite mee. Wat de RKK betreft, zo stelt hij als katholiek, die houdt een katholicisme in leven als een nostalgische curiositeit. Het omroepbestel met al zijn verenigingen heeft nu echt zijn tijd gehad, vindt hij. Dit is ook het oordeel van publicist Jan Kuitenbrouwer. De verenigingsstructuur moet zo snel mogelijk opgeheven worden, en vervangen door een BBC-model. De Publieke Omroep is een meervoudig anachronisme, een moloch, loom van subsidies die frisse, eigentijdse initiatieven geen enkele kans geeft.[1]

[1] J. Kuitenbrouwer, Het Gesprek heeft nooit kans gehad, NRC Handelsblad, 27 augustus 2010.