Introductie Civis Mundi Digitaal

Civis Mundi Digitaal #2

door Wim Couwenberg

Introductie Civis Mundi digitaal

Wim Couwenberg

De meeste abonnees van Civis Mundi in gedrukte vorm hebben positief gereageerd op de digitale voortzetting van Civis Mundi, al betreurt een aantal wel de stopzetting ervan in gedrukte vorm. Voor de waardering die een aantal abonnees uitgesproken heeft voor het gevoerde redactioneel beleid ben ik uiteraard zeer erkentelijk. De jaarboeken blijven voorlopig wel in druk verschijnen. In het voorjaar van 2010 is onder redactie van Marli Huijer en Martijntje Smits het Civis Mundi jaarboek 2010 verschenen, getiteld Moralicide, dat nieuwe morele vocabulaires voor technologie ter discussie stelt. Voor 2011 is een nieuw jaarboek gepland, getiteld: Tijdsein. Peiling en perspectief van deze tijd. Na het eerste Tijdsein, verschenen in 1972, bij gelegenheid van het tienjarig bestaan van Civis Mundi, zenden we in 2011 - ongeveer een halve eeuw na de start van Civis Mundi - een nieuw Tijdsein uit, nu over de nieuwe ontwikkelingsfase van de moderniteit waarin we ons na de Koude Oorlog bevinden. Onder ‘Mededelingen’ vindt u hierover nadere informatie.

Meer intellectuele discussie die er toe doet

We blijven ons opstellen als een volstrekt onafhankelijk forum van intellectuele kritische reflectie en discussie, waarop alle ruimte is voor verschillende standpunten en intellectuele oriëntaties. Een van de ambities van Civis Mundi is van stonde aan geweest om meer intellectuele discussie te stimuleren over grote thema’s die er echt toe doen. Daar schort het in dit land nogal aan. Vooral het debat over de grondslagen van onze westerse samenleving en over de principes, mens- en wereldbeelden waarop politieke stromingen en partijen zich beroepen, stelt allang weinig meer voor. En onder invloed van het dominerende politieke pragmatisme en opportunisme in deze tijd is dat nu praktisch helemaal ter ziele gegaan. Onze traditionele partijen gaan nog wel uit van beginselen. Maar een serieus debat daarover is ver te zoeken. We hebben hier niet de traditie zoals in Duitsland en Frankrijk om daarover grondig in debat te gaan. Wel is er in dit land een periode geweest van ideologische polarisatie (tussen socialisme versus kapitalisme/liberalisme, christelijk confessionalisme versus secularisme, en westers-liberale waarden versus fascisme en communisme). In het kader van onze consensustraditie werd die polarisatie echter al spoedig getemperd. Sinds het einde van de Koude Oorlog verkeren we in het postideologische tijdperk. Niettemin is er nog altijd behoefte aan ideologische profilering. Men komt echter meestal niet verder dan te appelleren op eigen beginselen. Wat dat appel inhoudt, is een vraag waarop men niet of nauwelijks ingaat.

Tolerantie en politieke correctheid

Tolerantie wordt nu meestal opgevat als het respecteren van elkaars verschillende principes. Onder invloed van onze consensustraditie is er tegelijk een sterke neiging om wat te veel afwijkt van wat als politiek of cultureel correct geldt met insinuerende etiketten te bestrijden of zoveel mogelijk dood te zwijgen. Dat lot trof bijvoorbeeld het werk van dr. C.W. Rietdijk, een begaafd natuurkundige en cultuurfilosoof en sinds vele jaren een medewerker van Civis Mundi. Sinds de jaren ’50 staande in een radicale verlichtingstraditie, week Rietdijk te veel af van heersende maatschappelijke opvattingen en vooroordelen, zozeer zelfs dat hij eens gevraagd werd op te treden in het bekende VARA-programma Het Zwarte Schaap. Daar werd hij namelijk kennelijk toe gerekend. Zijn indrukwekkende cultuurfilosofische werk kreeg daardoor niet de aandacht die het verdient.[1] Eenzelfde lot trof bepaalde standpunten die in Civis Mundi in de jaren ’80 vertolkt werden met betrekking tot het migratie- en integratiebeleid, de Nederlandse identiteit en het belang van burgerlijk fatsoen; standpunten die nu in brede kring aanvaard worden, maar in de jaren ’80 met kwalijke etiketten als fascisme en racisme bestreden werden.

Overeenkomstig de wens van een aantal abonnees wordt in Civis Mundi digitaal ook meer ruimte gereserveerd voor al of niet kritische reacties van lezers. Met het oog daarop is een discussieforum geopend. We gaan door met het ter discussie stellen van grote controversiële thema’s. Die worden nu uitgewerkt in artikelenseries. Lezers kunnen zelf ook het initiatief nemen om een eigen bijdrage daaraan aan te bieden. Bij voldoende belangstelling worden die series daarna gebundeld in een gedrukte publicatie, zoals we dat in de jaren ’60 al eerder gedaan hebben, of zoals dat nu mogelijk is, in een e-book. In dit tweede nummer worden 20 thema’s ter discussie gesteld en al enige bijdragen daarover gepubliceerd.

[1] Zie o.a. C.W. Rietdijk, The Scientifization of Culture, 1994; en idem, Wetenschap als bevrijding, 1997.