Reactie op enkele kanttekeningen van Wim Couwenberg

Civis Mundi Digitaal #4

door Hans Vincent

Reactie op enkele kanttekeningen van Wim Couwenberg

Hans Vincent

De wereldgemeenschap is op weg naar een periode met zeer zware crises. Dat is aangetoond door de berekeningen in opdracht van de Club van Rome, die door Dennis Meadows en anderen in 1972 zijn gepubliceerd. De berekeningen zijn nooit op wetenschappelijke wijze ontkracht. Wel delen vele auteurs met gezag - Gorbatsjov, Al Gore, Laszlo en anderen 1) - deze mening. De crises worden verwacht in de periode van na ca 2030, maar de signalen worden nu al waargenomen: de massale overstromingen van de afgelopen jaren, de komende tekorten aan grondstoffen, de armoede en honger in sommige ontwikkelingslanden, de regelmatig terugkerende financiële crises, de verslaving en depressiviteit van volwassenen en de ontreddering van de jeugd in etnisch gemengde wijken, zoals die in Nederland en wellicht ook in vele andere landen plaats vinden.

De boodschap van komende crises wordt voortdurend verkondigd, maar pogingen om de gesignaleerde problemen aan te pakken en op te lossen worden nauwelijks ondernomen of mislukken door onwil en onwetendheid bij de betrokken deelnemers, de nationale staten. Er wordt weliswaar voortdurend gesproken over duurzaamheid en in dat kader worden ook interessante acties ondernomen, maar de werkelijke oorzaken, die we kunnen vinden in een materialistische, consumentistische en hedonistische) mentaliteit, worden niet onderkend en al helemaal niet bestreden. Dat is ook niet verwonderlijk, want een effectieve strijd tegen deze mentaliteit is alleen mogelijk vanuit een integraal gezichtspunt, zoals die van het Vierde Model geschetst is. Dat betekent een herordening van het gehele maatschappelijke systeem volgens nieuwe principes ofwel een "nieuw verhaal".

Die nieuwe principes betreffen fundamentele waarden op basis van spirituele, ecologische en culturele uitgangspunten zoals reflectie, duurzaamheid en creativiteit. Daartoe behoren ook maatregelen op structureel en cultureel niveau, zoals een wereldregering en herordening van de uitgangspunten waarop productie, vervoer, onderwijs en media zijn gebaseerd. Daarbij moet wel rekening gehouden worden met bestaande verworvenheden van de westerse wereld, zoals de principes van politieke democratie, mensenrechten en emancipatie.

Langs welke weg deze evolutionaire stap naar een nieuwe samenleving tot stand kan komen, is een open vraag. Belangrijk is in de eerste plaats dat het doel vast staat. De weg daarheen komt daarna aan bod. De geschiedenis - zie ook de actuele gebeurtenisen in het Midden-0osten - leert ons dat er diverse wegen daarheen zijn. De westerse wereld, die van de liberaal-kapitalistische moderniteit is volgens Couwenberg daar nog niet aan toe. Maar politieke opvattingen kunnen soms binnen korte termijn veranderen. Als dat eenmaal zover is kunnen we slechts hopen, dat voor de weg van de politieke geleidelijkheid wordt gekozen. Daarbij zijn "tussenstapjes", zoals door Couwenberg genoemd t.a.v. een wereldregering, mogelijk. De uitkomst van een vorm van politieke eenheid op wereldniveau is echter onvermijdelijk in een wereld die al economisch, ecologisch, informatief en steeds meer ook cultureel tot één systeem is geworden.

Conclusie: een "nieuw verhaal" is dringend nodig. Kunnen we daarmee reeds nu een open dialoog, waarin niets vast ligt, een begin maken of moeten we wachten tot de volgende grote crisis ons daartoe dwingt? Het woord is aan U.

1) Zie bijv.: Harald Welzer. De klimaatoorlogen. Waarom in de 21^ste eeuw gevochten wordt. Ambo/Amsterdam 2009