De mens als werk in uitvoering
Civis Mundi Digitaal #5
De mens als werk in uitvoering
Richard Sennet, De mens als werk in uitvoering, Uitg. Boom/Internationale Spinozalens, Amsterdam 2010
De Spinozalens is bestemd voor een internationaal vermaard denker over ethiek en samenleving en is dit jaar uitgereikt aan Richard Sennet, een prominente Amerikaanse socioloog met een omvangrijk oeuvre dat verwantschap toont met het gedachtegoed van Spinoza Naar aanleiding hiervan is nu dit boek verschenen met een inleiding van Ido de haan, hoogleraar Politieke Geschiedenis in Utrecht, over leven en werken van de auteur en een interview met hem door Willem Witteveen, hoogleraar rechtstheorie en retorica in Tilburg, voorts een beknopte biografie en bibliografie van Sennet en twee grote bijdragen van zijn hand: zijn Spinozalezing 2011 en een opmerkelijk opstel over sociale wetenschap als vorm van literatuur. De Spinozalezing is gewijd aan de titel van het boek: De mens als werk in uitvoering.
Sennet’s werk als socioloog is geïnspireerd door de humanistische filosoof Pico della Mirandola (1463-1494) en diens toetssteen van het humanistische project zoals kort uiteen gezet in zijn bekende essay over de menselijke waardigheid. "De Mens is zijn eigen Schepper", is de centrale gedachte van Pico. Hij toont daarin bijzonder aandacht voor het fenomeen van het levensverhaal. Kunnen de gebeurtenissen en toevalligheden van het leven samengebracht worden in een samenhangend verhaal? Dat is ook het vertrekpunt van Sennet bij zijn sociaal wetenschappelijk onderzoek. Wat Pico’s humanisme ons te zeggen heeft is met name dat de mens als subject intellectueel en emotioneel buiten zijn omstandigheden moet leren staan om greep te krijgen op zijn levensverhaal. De nadruk die Pico’s humanisme legt op levensverhalen ziet Sennet als waardevol sociologisch materiaal. Hij ziet daarin ook kritische maatstaven om het ontwikkelingsniveau van de moderne samenleving te peilen. Daarin voltrekt zich in onze tijd een revolutie in de communicatietechnologie met belangrijke effecten op menselijke relaties die hij niet alleen in positieve zin opvat. De mens als werk in uitvoering is een boeiende gedachte die ook relevant is in het kader van het nieuwe maakbaarheidsperspectief dat elders in dit nummer aan de orde komt, namelijk de maakbaarheid van de mens.