De remedie van Epicurus

Civis Mundi Digitaal #8

Marcel Verweij, De remedie van Epicurus. 134 blz. Aspekt, Soesterberg 2010

De reputatie van de Griekse filosoof Epicurus (341-270 v. Chr.) is grote schade toegebracht door het moderne gebruik van de term ‘epicurisme’ in de zin van een levenswijze waarbij men onbekommerd naar aards genot, liefst in verfijnde vorm, zoekt. Heel anders daarentegen is de werkelijke filosofie van Epicurus. Het is zijn bedoeling om de mens in een wereld zonder god, waarbij de dood het absolute einde betekent, naar gemoedsrust en zielevrede te leiden. De dood hoeft niet gevreesd te worden, er zijn geen straffende goden. De wijze mens betracht matigheid in alle dingen en streeft niet naar roem en macht; zijn beroemde aansporing luidt ‘leef in het verborgene’. Vriendschap is een van de kostbaarste gaven van en aan de mens.

Verweij geeft een heldere, mooi opgebouwde uiteenzetting van deze filosofie, waarbij ook de mogelijke bezwaren ertegen aan de orde komen, en gevolgd door enkele originele teksten van de filosoof. Het gaat in wezen om een levensleer, een remedie, zegt de auteur, tegen de wisselvalligheden van het leven en de angst voor de dood. Voor Verweij is deze filosofie een houvast in het leven geworden.

Wat het boek aangrijpend maakt, is dat Verweij in zijn voorwoord vertelt dat hij na het gereedkomen van het manuscript te horen kreeg dat hij een fatale hersentumor had. Nu kwam het erop aan: tijdens het ziekteproces bleek Epicurus voor hem inderdaad een rustgevende gids te zijn. Hij hoopt dat dit tot aan zijn dood zo zal blijven. Niet lang daarna is Verweij overleden. Laten wij hopen dat Epicurus hem inderdaad het sterven heeft verlicht.

J.M.M. de Valk