Crisis noopt tot zelfreflectie op sociaal-economische en politiek systeem

Civis Mundi Digitaal #10

door Hans Feddema

Crisis noopt tot zelfreflectie op sociaal-economische en politiek systeem

Hans Feddema*

Het gaat wat minder goed met het anders niet al te nederige Westen. Vooral Europa zit in een dip.Voor het eerst zitten we als werelddeel in een crisis,terwijl daarvan geen sprake is in arme en opkomende landen in wat eens de derde wereld heette, landen die voorheen door onze economische malaises werden meegesleurd. Onlangs in Turkije voor een journalistieke ‘fact finding’ missie kort op bezoek , ontdekte ik dat naar dat land ineens in grote getale Grieken arriveren op zoek naar werk. Beetje omgekeerde wereld dus. Het westen lijkt economisch zijn overheersende positie kwijt. Op zich is dat niet erg. Misschien is het wel goed voor ons, dat we economisch een toontje lager zingen in de wereld en nu bij Brazilië, China en India moeten aankloppen om svp geld te storten in het Europese noodfonds voor de euro en dat de IMF nu voor arme landen bedoelde reserves moet aanspreken, die eigenlijk bedoeld zijn voor arme landen. Een beetje minder arrogantie maakt ons alleen maar sympathieker in de ogen van derden.

Erger is dat onze geloofwaardigheid ernstig is aangetast. De kredietcrisis is immers geen natuurramp, nee we hebben die zelf geschapen, in de woorden van Martin Wolf, commentator van de Financial Times, ‘die ontstond met name door roekeloze banken, falende toezichthouders en kortzichtige politici’.Het noopt in elk geval tot  zelfreflectie over ons financieel-economisch systeem, inclusief ons politiek opereren en de noodzaak tot een hervorming daarvan, vooral de controle op economische en politieke machtsuitoefening. De EU zet nu alles op alles om de euro te redden, maar hoe dan ook, de politieke gevolgen van de crisis zullen - in Nederland te meer gezien de coalitie die nu aan het bewind is - er niet om liegen. Dit omdat kiezers de schuld voor de teruggang in hun welvaart geneigd zijn te projecteren (zondebokmechanisme) op de huidige Europese politieke elite, wat zich mogelijk zal uiten in  nog meer steun aan populisme dan er nu al  is.

Voor progressieve partijen een extra uitdaging in hun kracht te gaan staan..Jammer dat dat helaas een beetje te wensen over laat, hopelijk tijdelijk, bij partijen als PvdA en GroenLinks. Bij de laatste is dat mede door de leiderschapswisseling van vorig jaar. Waar GroenLinks echter vooral onder lijdt is het in 2010 niet goed doordachte besluit om steun te geven aan de Amerikaanse militaire bezetting van en oorlog in Afghanistan, bovendien net als die in Irak een mislukte oorlog. Mariko Peters sprak in het Kamerdebat over een gewone fragiele staat die we moeten helpen met ontwikkelingsgeld en bij de opbouw van een rechtstaat. Dat klinkt mooi, maar is onzin.Toen president Bush in 2003 premier Balkenende belde over zijn of de Brits-Amerikaanse invasie in Irak en hem om politieke steun hieraan vroeg, gaf de laatste dat namens  zijn kabinet. We weten nog welk staartje dit later had voor premier Balkenende. Een speciale commissie werd ingesteld en Balkenende kreeg scherpe kritiek. Het leidde indirect tot zijn vervroegd aftreden, ook omdat de PvdA door kreeg dat in wezen Uruzgan van het zelfde laken een pak was, namelijk het op schoot zitten bij onze grote Atlantische voorganger via het meedoen aan een westerse oorlog in een arm land volgens de Pentagoncriteria van 1) bombarderen en coalities sluiten met tegenstanders van het regime dat je weg wilt hebben 2) het land militair bezetten 3) er een ander regiem installeren 4) NAVO-bondgenoten onder druk zetten mee te helpen en 5) westerse structuren proberen op te leggen in korte tijd, zonder rekening houden met de traditionele, in het geval van Afghanistan, tribale structuren, elk met een eigen rechts- en veiligheidssysteem.

*Dr Hans Feddema is antropoloog, publicist, polemoloog, medeoprichter van GroenLinks en initiatiefnemerd tot en medeoprichter van De Linker Wang.