II. De staat Israël als laatste restant van Europees kolonialisme

Civis Mundi Digitaal #18

II.                 De staat Israël als laatste restant van Europees kolonialisme

Het Internationale Verdrag tot uitbanning van alle vormen van rassendiscriminatie (1965-1969) rekent daartoe expliciet het kolonialisme en daarmee samenhangende praktijken. In de literatuur geldt het Israëlisch-Palestijnse conflict als de laatste koloniale oorlog. Het herinnert aan het Europese kolonialisme waarvan ontstaan en ontwikkeling van de staat Israël een laatste restant is. De zogenaamde terugkeer van Joden uit Europa en andere delen van de wereld naar Israël is in de literatuur geïnterpreteerd als een specifieke - i.c. interne - vorm van kolonialisme en als zodanig vergelijkbaar met het interne kolonialisme in Zuid-Afrika onder het apartheidsbewind^[1], al wekt dat niet zelden bevreemding. Volkskrant-columnist Anet Bleich noemde dat zelfs baarlijke onzin.[2]

De in 1948 gestichte staat Israël vertoont in zijn grondslag en beleid evenals het Zuid-Afrikaanse apartheidsregime onmiskenbaar etnisch-nationalistische en koloniale trekken: het zojuist opnieuw ter discussie gestelde exclusief Joods karakter; discriminatie van in Israël achtergebleven Arabieren^[3]; kolonisatie en territoriale expansie via de nederzettingenpolitiek in bezet gebied[4], opgevat als welkome gebiedsuitbreiding of ‘bevrijding’ van het bijbelse en historische Israël en als zodanig geïnspireerd door de zogenaamde Groot-Israël ideologie^[5]; voorts onteigening van Palestijnse grond; belemmering van de bewegingsvrijheid van Palestijnen; economische blokkades en dergelijke.[6] Dat de situatie in Israël vergelijkbaar is met die in Zuid-Afrika onder de apartheid is begin 1988 al door de socioloog J.A.A. van Doorn als columnist van NRC Handelsblad opgemerkt^[7]. Die verwantschap met het Zuid-Afrikaanse apartheidsbewind signaleert ook een prominente bestrijder van de apartheid als de Anglicaanse aartsbisschop Desmond Tutu[8] evenals de voormalige Amerikaanse president J. Carter in zijn in 2006 gepubliceerde boek ‘Palestine. Peace not Apartheid’.

Die kritiek spitst zich nu vooral toe op het nederzettingenbeleid van Israel in bezet gebied. Een recent rapport van een fact finding mission van de VN bevestigt wat al eerder is uiteengezet dat dat nederzettingenbeleid niet te onderscheiden valt van de apartheidspolitiek van Zuid-Afrika waartegen indertijd de hele wereld te hoop liep. De opdracht van de VN missie was het onderzoeken van de consequenties van dat nederzettingenbeleid op de civiele, politieke, sociale en culturele rechten van de Palestijnen in het bezet Palestijns gebied.

Evenals Zuid-Afrika onder de apartheid, is Israël in de ban geraakt van een nationaal veiligheidssyndroom. Daardoor is het een ‘nation at war’ geworden en vallen elementaire mensenrechten van Palestijnen daaraan ten offer. Israël kent alleen mensenrechten voor Joden zoals het apartheidsregime in Zuid-Afrika die alleen kent voor blanken, constateerden in de jaren zeventig al Joodse advocaten die optraden als verdedigers van Palestijnse arrestanten.[9]

[1] Zie o.a. C.A.O. van Nieuwenhuijze en L.A.V. Metzemaekers, Dekolonisatie en intern kolonialisme in: Kolonisatie en dekolonisatie: een evaluatie in historisch en mondiaal perspectief, Civis Mundi 2, 1989; en S.W. Couwenberg, De staat Israël als voorbeeld van intern kolonialisme, Civis Mundi 4, 1998

[2] A. Bleich, Mythes en misverstanden, De Volkskrant, 21 april 1998

[3] Binnen de joodse meerderheid is er een groeiende consensus over segregatie van deze Arabieren. Meer dan twee-derde van Joodse Israëliërs, zo blijkt uit een recente opiniepeiling, wenst niet met Arabieren in eenzelfde gebouw te wonen. Zie The Guardian, 24 maart 2006

[4] In 1947 werd 50% van het vroegere Palestina aan de Joden toegewezen. Nu beschikt Israël al over meer dan 80% van het voormalige Palestijnse gebied

[5] Zie G. Gorenberg, The Accidental Empire - Israel and the birth of the Settlements, 1967-1977, 2006

[6] Zie nader R. Soeterik (red.), Vijftig  jaar Israël - vergeten aspecten, pijnlijke feiten, 1998, pp. 101-116

[7] Zie J.A.A. van Doorn, Israel en Zuid-Afrika, NRC Handelsblad, 28 januari 1988

[8] Zie D. Tutu, Apartheid in The Holy Land, The Guardian, 29 april 2002; idem, Against Israelian Apartheid,  The Nation, 15 juli 2002.

[9] Zie nader S.W. Couwenberg, De staat Israël als voorbeeld van intern kolonialisme, Civis Mundi, 4, 1998