Legitimiteit rechterlijke macht

Civis Mundi Digitaal #22

Legitimiteit rechterlijke macht

In november 2013 heeft de TeldersStichting haar nieuwste geschrift gepubliceerd, getiteld De legitimiteit van de rechterlijke macht. Ideeën voor behoud en versterking. Het is een publicatie die tot stand gekomen is in werkgroepsverband onder voorzitterschap van Tom Zwart, hoogleraar Rechten van de Mens aan de Universiteit Utrecht.

Nu gerechtelijke dwalingen steeds vaker in het nieuws komen , de strafkans na gewelds- en vermogensdelicten bijzonder laag blijkt te zijn en de beeldvorming rondom de rechterlijke macht negatief is (denk aan het onprofessionele handelen van rechters in bijvoorbeeld de Wilders-zaak en de interne protestgeluiden over werkdruk en krappe budgetten), vraagt de werkgroep-Zwart zich af waarop het vertrouwen van burgers in de rechterlijke macht nog is gebaseerd. Kunnen bijvoorbeeld lekenrechtspraak, aanscherping van het vervolgingsbeleid van het Openbaar Ministerie, een volledig spreekrecht voor slachtoffers en meer culturele minderheden in de rechterlijke macht bijdragen aan dat vertrouwen? Op deze en andere terreinen onderzoekt de werkgroep de mogelijkheden om de legitimiteit van de rechterlijke macht te behouden en te versterken.

In haar bevindingen sluit de werkgroep aan bij het zogenaamde ‘beperkingsmodel’: de rechten die aan verdachten toekomen mogen niet worden beperkt. De burger moet tegen de overheid worden beschermd, juist als hij zich onder druk gezet voelt en er beslissingen over hem worden genomen die gevolgen kunnen hebben voor zijn vrijheid. Het rapport pleit daar tegenover voor inspraak door het slachtoffer, waarbij hij zich ook mag uitlaten over de gewenste strafmaat, maar pas nadat de schuldvraag is beantwoord en zeker niet daaraan voorafgaand. Verder verzet de werkgroep zich tegen verdergaande verlaging van de strafkans. Beslissingen van het Openbaar Ministerie om niet te vervolgen moeten worden gemotiveerd. Tot slot moet de beeldvorming en het begrip van de rechterlijke macht worden verbeterd. De werkgroep stelt daarom een experiment met lekenrechtspraak voor en onderstreept het belang van een cultureel pluriforme rechterlijke macht.