Steeds meer gemeenten stellen tweeslachtig drugsbeleid ter discussie. En terecht.
Civis Mundi Digitaal #28
door Wim Couwenberg
Steeds meer gemeenten stellen tweeslachtig drugsbeleid ter discussie. En terecht.
Wim Couwenberg
Er is onmiskenbaar een sterke behoefte lessen te trekken uit de geschiedenis, diep verankerd als dat is in het op vooruitgang gerichte moderne beschavingsproces en het rationele mensbeeld dat daaraan ten grondslag ligt. Maar tegelijk is er over geschiedenis als leerproces veel scepsis, opvallend sterk onder historici. Die scepsis stoelt vooral op collectief geheugenverlies, op kuddegedrag van mensen ondanks hun veronderstelde autonomie; en op hun hardleersheid, gevangen als zij zitten in de bestaande orde met al zijn gevestigde denkpatronen, behoeften en machtsposities; factoren die die scepsis lijken te verklaren. Dat gevestigde machten als gevolg daarvan vaak een heel slechte leerling zijn, wie kan dat met rede ontkennen?
Die politieke hardleersheid geldt ook voor de drugsproblematiek.Hoewel de droogleggingspolitiek in Amerika in de jaren twintig van de vorige eeuw een complete mislukking geworden is en een vruchtbare voedingsbodem voor de ontwikkeling van grootscheeps georganiseerde criminaliteit, hebben we daarvan niets geleerd en zitten we opnieuw opgescheept met een drugsbeleid dat evenzeer gedoemd is te mislukken, ja, allang mislukt is. Het is dweilen met de kraan open, zeggen drugsdeskundigen. Het enige dat we ermee bereikt hebben is de creatie van nieuwe grootscheepse criminaliteit. De kosten daarvan rijzen de pan uit.
En wat heeft het in positieve zin opgeleverd? Helemaal niets. Het consequent repressieve drugsbeleid heeft geen enkel effect gehad op het drugsgebruik. Het is vechten tegen de bierkaai. Het heeft van de VS ‘the jailiest country in the world’ gemaakt, met twee miljoen gevangenen. Ja, zo stelt deze Amerikaan, the war on drugs is een verkapte manier om zwarten er onder te houden. Die lopen namelijk veel meer kans daardoor in de gevangenis te raken dan blanken.
Kentering
Maar er lijkt toch iets te gaan veranderen. In de VS is in twee deelstaten – Washington en Colorado – in 2012 de kweek en consumptie van marihuana voor recreatief gebruik gelegaliseerd. En in Latijns-Amerika tekent zich nu een zekere kentering af. Over legalisering van marihuana groeit steeds meer consensus, niet alleen bij experts en ngo’s, maar ook in de politiek. Latijns-Amerikaanse leiders raken de uitzichtloze oorlog tegen drugs langzamerhand goed moe en proberen de VS nu te bekeren tot een andere en meer effectieve aanpak. Legalisering van drugs leidt niet tot significant meer gebruik ervan, maar wel tot een veel effectievere controle, betere mogelijkheden tot bestrijding ervan en een belangrijke terugdringing van de georganiseerde drugsgerelateerde misdaad.
In een land als Mexico, waar al jarenlang een steeds bloedigere drugsoorlog woedt heeft Vincente Fox, van 2000 tot 2006 president van dat land, zich al enkele jaren geleden sterkt gemaakt voor legalisering van de productie, distributie en verkoop van drugs. Het verbod ervan heeft niet alleen volstrekt niet gewerkt, het heeft bovendien enorm veel geweld en corruptie teweeggebracht en dreigt zijn land, zo stelt hij, volledig te ontwrichten. Sinds 9/11 is de internationale drugshandel bovendien steeds meer verweven geraakt met het internationale terrorisme. Ook dat staat op het conto van een volstrekt falende drugsbestrijding.
In Nederland is het drugsbeleid gelukkig niet zo extreem als in de VS. Maar ons tweeslachtige beleid inzake softdrugs waarbij de verkoop ervan gedoogd wordt, maar de inkoop verboden is, schiet op zijn beurt eveneens tekort. Op ieder ander beleidsterrein zou men allang besloten hebben tot een ander beleid dat de schaduwzijden van de huidige falende strafrechtelijke aanpak terugdringt en zodoende meer effect sorteert.
Er zijn steeds meer gemeenten – Rotterdam liep daarbij voorop – die zelf wietplantages willen aanleggen, waar onder gemeentelijk toezicht wiet gekweekt wordt. Zodoende wordt het criminele kweken van wiet de pas afgesneden en komt er een einde aan dat tweeslachtige softdrugsbeleid. Een dergelijk liberaal drugsbeleid zouden we mogen verwachten van een uitgesproken liberale partij als de VVD, die in het huidige kabinet de regie voert over het drugsbeleid. Maar het tegendeel is het geval. D’66 streeft de VVD op dit punt glansrijk voorbij in liberale gezindheid. De VVD is op dit punt wel verdeeld geraakt. Een meerderheid van de Amsterdamse gemeenteraad, waaronder ook de VVD-fractie, wil experimenteren met gereguleerde wietteelt, en roept het kabinet op zo snel mogelijk over te gaan tot het legaliseren van die teelt. VVD-prominent Frits Bolkestein gaat nog verder, en is zelfs van oordeel dat het verbod niet alleen van soft- maar ook van harddrugs onder bepaalde voorwaarden afgeschaft moet worden.