Migratie in historisch perspectief
Civis Mundi Digitaal #35
door Jan de Boer
Wanneer we ons verdiepen in de geschiedenis van onze ook zeer verre voorvaderen, dan zien we het scenario van lange en ingewikkelde migraties, mengelingen van verwante soorten mensen waarvan wij nog sporen vinden in onze genen : Neanderthalers en de veel minder bekende Denisova, en een op continentale schaal uitgevonden levensstijl door jagers-verzamelaars die zeker niet zo’n blanke huid hadden als racisten zouden wensen.
De geijkte verhalen die nog steeds de ronde doen over de prehistorie laten weten dat er altijd angst is geweest voor de ander die altijd afgeschilderd wordt als een gevaar. Zwervende groepen mensen roepen angst en verwarring op. De nomade is een vijand, de steeds op dezelfde plek wonende mensen, landbouwers, zijn vrienden. Geografische stabiliteit wordt vereenzelvigd met rust en vrede.In werkelijkheid is dit een volkomen verkeerd beeld. Met de komst van de landbouw onstonden Staten en dat betekende in veel opzichten de ombouw van de wereld van vrijheid naar een situatie met onderwerping en slavernij.
Huidige Europeaan voortgekomen uit ingewikkelde vermenging van diverse bevolkingsgroepen
Na honderdvijftig jaar studie en onderzoek, leert de paléoanthropologie ons dat de soort" Homo" ongeveer 2, 8 miljoen jaar geleden in Afrika is ontstaan. Daar vandaan vertrokken zijn wij allemaal
primaten aangepast aan een tropisch klimaat wat nog te zien is aan het feit dat wij uit alle huidporiën zweten: de daardoor verkregen afkoeling deed erge warmte makkelijker vedragen.
Europa werd snel door een aantal opeenvolgende migratiegolven bevolkt. In Georgië zijn menselijke resten gevonden van rond de 1,9 miljoen jaar oud. In West-Europa vinden we tot dusverre de oudste menselijke fossielen , ongeveer 1,2 miljoen jaar oud, in Spanje. In Frankrijk zijn menselijke fossielen gevonden van ongeveer 1 miljoen jaar oud.
De langzame evolutie van deze van oorsprong afrikaanse bevolkingsgroepen heeft tot twee soorten europese mensen geleid: de Neanderthaler zo’n 250.000 jaar geleden en de Denisova in zuid-Siberië. Ongeveer 40.000 jaar geleden brak een nieuwe periode van migratiegolven voor Europa aan. Deze nieuwe bevolkingsgroepen waren anatomisch gezien moderne mensen: de "Homo Sapiens " waar wij toebehoren: een soort mens waarschijnlijk ontstaan zo’n 200.000 jaar geleden in Oost-Afrika. Net als hun voorgangers uit Afrika vertrokken op zoek naar betere levens- omstandigheden ( denk aan de afrikaanse vluchtelingen van nu !), naar betere en overvloediger jachtgronden, installeerden zij zich in een paar duizend jaar in heel het europese continent en mengden zich met de Neanderthalers en de Denisova. Sinds 30.000 jaar is de " Homo Sapiens" de enige soort mens in heel Eurazië. Zij hebben ons prachtige kunst in de grotten achtergelaten. Op hun beurt mengden deze bevolkingsgroepen zich rond 8000 jaar geleden met hierheen gemigreerde bevolkingsgroepen uit het Nabije Oosten die leefden van landbouw en veeteelt. Migratiegolven hebben zich altijd voorgedaan in en naar een Europa zonder grenzen en wij zijn dan ook het produkt van ingewikkelde vermengingen van diverse bevolkingsgroepen.
Blanke huid als historisch product
Hoe zagen onze verre voorouders eruit? De paleoanthropologie geeft daarvoor duidelijke indicaties.Onze verre voorouders afkomstig uit een warm en zeer zonnig tropisch oost- Afrika, waren lang, vaak meer dan 1.80 en gebouwd voor lange marsen, met een donkere huid aangepast aan het Oost-Afrikaanse klimaat. Recente studies onder meer van de Harvard-Universiteit in de Verenigde Staten, gebaseerd op het ADN van menselijke fossielen hebben aangetoond dat het blanker worden van de huid om zich beter aan te passen aan een minder warm en zonnig europees klimaat met een vermenging van bevolkingsgroepen uit oost-Europa en zuid-Siberië, een recent verschijnsel is, wellicht niet ouder dan hooguit 8500 jaar. Ook verder toonden onze verre voorouders duidelijk hun Afrikaanse afkomst zoals blijkt uit onder meer rond 25.000 jaar oude gevonden vrouwenbeeldjes met vette vormen en grote achterwerken.
Alle beelden van de blanke " homo sapiens" uit vroegere tijden in films en boeken stoelen dus nergens op, zijn uitingen van (verkapt) racisme. De europese bevolking van nu is een produkt van heel verre en latere migraties en vermengingen van bevolkingsgroepen die teruggaan tot aan het begin van de mensheid. Praten over rassen heeft dan ook geen enkele zin en kennis van onze europese geschiedenis van de mensheid zou ons een heel wat toleranter blik moeten geven op onder meer de vluchtelingen van nu uit Afrika.