Wat brengt ons morgen de vierde industriële revolutie?

Civis Mundi Digitaal #36

door Jan de Boer

Niet zo lang geleden werd de huidige kampioen GO, Fan Hui, verslagen door een computer.

Niet om wakker van te liggen? Vergeet dat maar !

Fan Hui, is van origine een chinees. Het spel GO , het moeilijkste spel ter wereld - het schaken is daarbij kinderspel vergeleken - is drieduizend jaar geleden in China uitgevonden en met de opkomst van China in de eenentwintigste eeuw, ook in onze wereld opgenomen. " Europa is het verleden, Amerika het heden en Azië is de toekomst" mag de politicologe Kishore Mahbubani uit Singapore graag zeggen, maar dat is met de nederlaag van Fan Hui volledig achterhaald. Want voor hetgeen staat te gebeuren, zijn Europa, Amerika en China even machtig en onmachtig.

Fusie van technologieën
Wat staat te gebeuren is de vierde industriële revolutie, verkondigt de zwitserse professor en marketingdeskundige Klaus Schwab die ook de uitvinder is van het World Economic Forum in Davos.Geen wonder dat hij ter gelegenheid van de editie 2016 van het Forum gevraagd heeft zich te buigen over de uitdagingen en de beloften van deze revolutie.

Even in herinnering brengen:de drie voorafgaande industriële revoluties waren respectievelijk die van de stoommachine die de produktie méchaniseerde, die van de electriciteit die de massaproductie
creëerde en de digitale revolutie, die met de informatietechnieken de produktie automatiseerde. Mocht u denken dat de vierde industriële revolutie een verlengstuk is van de derde industriële revoltie, dan heeft u het goed mis. De versnelling en de omvang van de technologische vooruitgang
zijn van dien aard, dat ze ons in een nieuw tijdvak duwen : het tijdvak van de kunstmatige intelligentie, van aan elkaar verbonden objecten, van robotisering en grote databanken. Een tijdvak , voorspelt Klaus Schwaab, waarin de fusie van technologieën de grenzen uitvlakt tussen fysische, biologische en digitale werkgebieden. En wie ben ik om hem tegen te spreken.

Sprong in het duister
De leden van het Forum Davos hebben zich er niet duidelijk over uitgelaten. Maar elders zoals op de Economische Ontmoetingen in Aix - en - Provence in 2015 heeft men zich wel gebogen over de consequenties van deze technologische sprong vooruit met name op het gebied van werkgelegenheid. Onderzoek en applicaties gelieerd aan de kunstmatige intelligentie hebben nieuw leven in Silicon Valley in Amerika geblazen.
Toch blijven de consequenties van deze vierde industriële revolutie het best bewaarde geheim van de mondiale enconomische elite. Geen wonder, want als de mogelijkheden van deze revolutie hen doet dromen, de sociale impact brengt hen hoofdpijn en nachtmerries. Iedereen is er van overtuigd
dat de consequenties enorm zijn, maar wat betreft het hoe en wat is het een sprong in het duister.

Een studie van het economische Forum voorziet dat in vijf jaar tijds 7 miljoen arbeidsplaatsen in 15 economische sectoren zullen verdwijnen. Gelukkig worden er 2 miljoen andere arbeidsplaatsen gecreëerd, maar goed geteld verdwijnen er dan toch maar liefst 5 miljoen arbeidsplaatsen. Niet mis ! Maar niets is zeker ( behalve de dood en de belastingen zegt een chinees gezegde). Beroepen verdwijnen, andere verschijnen , dat is duidelijk. Maar welke en in welke mate , niemand kan dat nog zeggen.

Mind-blowing: machine intelligenter maken dan de mens
De vooruitgang op het gebied van onderzoek moet volgens de verwachtingen meer dan verbazingwekkend zijn. Bill Gates heeft het met passie over " Mind-blowing " en heeft begrepen dat om de sociale impact ervan te leren kennen, het beste is zijn fortuin te investeren in de filantropie om zo de wetenschap vooruit te helpen. De mens kan vandaag de dag de machine intelligenter maken dan zichzelf: dat is "mind-blowing" want de mensheid kan daar een geweldig profijt mee bereiken. De robottisering is al een eind op weg in industriële processen. Maar straks weet ze ook in onze plaats te denken en vaak veel Verder dan wij dat kunnen. En veel gevolgen daarvan zijn totaal onbekend , moeten als het kan nog ontdekt worden. De vraag die je kunt stellen, is wie in de toekomst de baas zal zijn: de kunstmatige intelligentie of ons menselijk brein. De befaamde wetenschapper Hawking ziet hier veel gevaren voor de mensheid.

Hoe dan ook, de gevolgen van deze vierde industriële revolutie betreffen ons allen: werkers, ondernemingen, bestuursorganen, Staten en de internationale gemeenschap. Op dit moment concentreren zich de vragen op de veranderingen die zich zullen voordoen op het gebied van werkgelegenheid, op het aantal banen en ook de inhoud van banen en vooral ook op de mogelijkheden verdere ongelijkheden ,een hedendaagse tendens, te voorkomen.
" Het accent moet liggen op de competenties, en niet op de banen zelf " zegt de algemeen directeur van Microsoft. Mooi gezegd, maar hoe als je de inhoud van banen niet kent, moet je de
werknemers van de toekomst vormen?

Verontrustende vragen
Ach , het is het topje van de ijsberg, waar de Titanic ook aan ten onder ging. In werkelijkheid gaan de vragen veel verder. Zij betreffen de bescherming van persoonlijke gegevens, het niveau van controle door de Staten, de ethiek , de veilligheid...... De algemeen directeur van Cisco Systems stelt, dat er " meer dan ooit vertrouwen vereist is, boven alles wat we tot dusver in de menselijke geschiedenis hebben gekend: een groot vertrouwen in de systemen die onze gegevens beheren, in de mensen die toegang tot deze gegevens hebben,in de technologien die deze gegevens beschermen ".
Hij voorziet de creatie van 1 miljoen banen in de cybernetische veiligheid , waarvoor we op dit moment geen kwalificaties hebben.

We doen er goed aan om ons allen op deze onvermijdelijke toekomst goed voor te bereiden.
Als de " Jeremia van de twintigste eeuw" die ik als bijnaam in universitaire kringen kreeg, zie ik
met Hawking de toekomst somber in: veel gevaren, uiteindelijk het einde van democratische processen ( de democratie is een fragiele verworvenheid), het door professionals op het gebied van cybernetica gestuurd door artificiële intelligentie bepalen van onze gezamenlijke toekomst, een sterke vergroting van ongelijkheden, de komst van " Big Brother ".
Ik hoop voor onze toekomstige generatie dat ik mij vergis ......