In kort bestek: Waarom roept de PvdA nog steeds zulke weerstanden op?

Civis Mundi Digitaal #38

door SWC

Hoe komt het toch dat de sociaaldemocratie, met de PvdA als Nederlandse exponent, zelfs in onze neoliberaal georiënteerde tijd nog steeds zoveel weerstanden en venijnige kritiek oproept? Dat heeft een lange traditie. Ondanks de egalitaire tradities in onze samenleving en cultuur is die stroming lange tijd als een Fremdkörper ervaren en behandeld, en pas nadat ze zich via revisionisme en reformisme in voldoende mate had aangepast aan de traditionele burgerlijke aard van onze cultuur, is zij daarin geïntegreerd geraakt. Maar zij blijft nog steeds verkeren in een ambivalente positie, namelijk een in principe antiburgerlijke beweging in een oerburgerlijke samenleving. Dat heeft ertoe geleid dat zij lange tijd genegeerd en uitgesloten is gebleven.

En dat heeft vergaande consequenties gehad voor de ontwikkeling van de sociaaldemocratie in dit land, zoals de socioloog J.A.A. van Doorn bij gelegenheid van het tienjarig ambtsjubileum van Bram Peper, burgemeester van Rotterdam, nog eens scherp in het licht gesteld heeft. Die positie noopt de sociaaldemocratie tot een continu kameleontisch gedrag. Dat heeft haar ertoe veroordeeld steeds opnieuw uitwedstrijden te spelen op een vreemd veld, en voor een weinig welwillend publiek, opnieuw in het kabinet-Rutte II. Dat verklaart ook de sterke neiging van sociaaldemocraten tot retoriek, en de onzekerheid in hun optreden, vooral op momenten dat de macht binnen hun bereik ligt.[i]

De bekende socioloog E. Zahn ziet dat echter heel anders. Hij typeert Nederland juist als een uniek socialistisch land, en het Nederlandse socialisme als een calvinisme zonder God. Hij doelt daarbij kennelijk op de egalitaire tradities in onze samenleving waar ik eerder gewag van maakte.[ii]