Leven met immigratie
Civis Mundi Digitaal #39
door Jan de Boer
Eén van de grootste problemen van de 21ste eeuw voor Europa is nu immigratie. Anderen denken misschien aan een ander probleem zoals terrorisme. Maar dat hangt ermee samen. Europeanen zullen moeten leren leven met een blijvend chaotisch Midden-Oosten en een demografische explosie in Afrika waarbij beide gebieden ook nog eens getroffen worden door ingrijpende klimatologische veranderingen die droogte en verminderde oogsten met zich brengen. Een mogelijke ’normalisatie’ van de situatie in Irak en Syrië doet aan dit probleem weinig af. Immigratie is een structureel gegeven voor de Europese Unie in deze eeuw.
Europa wordt geconfronteerd met Afrika - nu met meer dan 1 miljard inwoners - dat een ongekende bevolkingsexplosie doormaakt. Er zijn zelfs demografen die veronderstellen dat Afrika in 2100 ongeveer 4 miljard inwoners zal tellen. Economen zijn het er over eens, dat ondanks alle vooruitgang, het zwarte continent nooit de capaciteiten zal hebben om een zo omvangrijke bevolking te voeden, onderdak te geven en te verzorgen. Een deel van de bevolking zal dus emigreren binnen Afrika of naar gebieden buiten Afrika. Dat gebeurt nu al, maar dat zal in de komende decennia alleen nog maar toenemen.
De Europese Unie wordt zich eindelijk daarvan bewust. Mag door het fragiele en controversiële verdrag met Turkije de vluchtelingenstroom uit Afganistan , Irak en Syrië naar Griekenland vooralsnog ingedamd zijn, het aantal vluchtelingen uit Afrika dat Libië probeert te bereiken neemt snel toe. Daar worden ze behandeld als slaven, worden door mensensmokkelaars voor grof geld in ’boten’ gezet die op weg naar Europa, met name naar Italië, veelal schipbreuk lijden waardoor duizenden vluchtelingen verdrinken.
Ze vluchten voor oorlogen of voor de dagelijkse ellende. Ze zijn vastberaden om ten koste van alles Europa te bereiken, waarbij het risico van verdrinken op de koop toe wordt genomen. In de komende decennia kan deze vastberaden immigrantenstroom enige honderden miljoenen Afrikanen betreffen, waarbij de grens tussen ’politieke vluchtelingen’ en ’ economische vluchtelingen’ nauwelijks te trekken is. Dit valt op te maken uit
gegevens van het Hoog Commissariaat Vluchtelingen Verenigde Naties plus enkele Ontwikkelingsorganisaties. De begrippen politeke en economische vluchtelingen vallen vaak samen. Tegenstanders of vervolgden van regimes vinden ook geen werk, dus is migreren een alternatief.
De Europese regeringen staan voor een moeilijke situatie. Europa heeft met zijn ouder wordende bevolking van nu tot 2050 ondanks de robotisering van de arbeid, naar schatting 20 miljoen (gegevens van Eurostat) vreemdelingen nodig om een evenwicht te behouden wat betreft de actieve bevolking. Trouw zijn aan zijn universele waarden betekent ook een zekere grootmoedigheid. Niet zo eenvoudig. Landen van de Europese Unie staan onder druk van nationalistische rechts-populistische anti-immigranten partijen en bewegingen, die blijven groeien en het democratische profiel van Europa radicaal dreigen te veranderen. Dit zijn toch ook democratische (volks)partijen ? Niet dat ik ervoor ben… Voorstel: politieke profiel. Of toelichten hoe het democratisch profiel verandert. Zijn die partijen niet democratisch ? Ik stel voor om steeds zoals hierboven te spreken van nationalistische rechts-populistische partijen. Deze partijen zijn via democratische verkiezingen aan de macht gekomen (zoals ook de Nazi’s in Duitsland destijds) maar eenmaal aan de macht voeren ze binnenlands een nationalistisch beleid dat op zijn minst op gespannen voet staat met of indruist tegen democratie en rechten van de mens. Eigen volk eerst: een anti-vreemdelingenbeleid, een anti-homobeleid, vaak een regressief beleid wat betreft vrouwenrechten (abortus, etc), een selectief cultuurbeleid , een selectief media-beleid, een beleid tegen andere religies dan het christendom, vaak mede onder invloed van katholiek fundamentalisme, een herziening van nationale instituties om hun macht te garanderen, etc Zie het Front National, het regime Orban in Hongarije, de ontwikkelingen in Polen, etc.
De oplossing ligt in verdragen tussen enerzijds de Europese Unie en anderzijds de landen van vertrek en doortocht op het Afrikaanse continent. Deze verdragen, een mengeling van beheersing van immigrantenstromen en ontwikkelingshulp, zouden op jaarlijkse bijeenkomsten van beide partijen moeten worden bijgesteld naar de behoeften en de mogelijkheden van de betrokkenen. Verdragen worden weliswaar vaak afgesproken maar verbroken, of men houdt zich er niet aan, zoals bij vredesverdragen. Maar ze zijn een stap in de goede richting zeker als men zich eraan houdt. In ieder geval kunnen ze de publieke opinie ten goede beinvloeden.
De Europese opinie is hier een sleutelfactor voor een duurzame en bevredigende oplossing, die tot dusverre onmogelijk is gebleken door een gebrek aan noodzakelijke solidariteit van en tussen de landen van de Europese Unie, mede onder invloed van de nationalistische rechts-populistische partijen. Ook andere partijen zijn het vaak niet eens, vaak onder electorale invloed van nationalistische rechts-populistische partijen/bewegingen.
Lukt het de landen van de Europese Unie niet om deze politiek noodzakelijke solidariteit te organiseren, dan staan Europa steeds grotere en niet te controleren immigratie-stromen van miljoenen Afrikanen te wachten. Wie denkt zoals Wilders en Le Pen dat een tot een fort omgebouwd Europa dit steeds omvangrijkere probleem wel de baas kan worden, zal te laat tot de conclusie kunnen komen dat de volksmennerij van deze nationalistische rechts-populistische partijen leidt tot het tegendeel: een steeds grotere en een de toekomst bedreigende chaos. Internationale problemen vergen internationale oplossingen (of pogingen daartoe). Een negatief nationalistisch beleid - alles op slot zetten - heeft negatieve effecten op mogelijke internationale (inclusief nationale) oplossingen. Zoals water altijd naar het diepste punt stroomt, zoeken vluchtelingen stromen altijd om te overleven naar rijkere gebieden waarbij niets of niemand hun tegenhoudt. Bij gebrek aan internationale solidariteit (ook voor eigen nationalistische bestwil) zal deze druk steeds omvangrijker en ondraaglijk worden en dan tot chaotische (nationale en internationale) toestanden leiden.