Een planeet zonder apen, is dat erg?
Civis Mundi Digitaal #43
door Jan de Boer
Een deze maand gepubliceerd uitgebreid wetenschappelijk en internationaal onderzoek in Science Advances toont aan dat heden ten dage 60 procent van alle soorten apen dreigt uit te sterven als gevolg van menselijke activiteiten en dat 75 procent al een eind op die weg is. De opstellers van het onderzoek voorspellen dat zo binnen 25 tot 50 jaar onze planeet vrijwel geen apen meer zal kennen. Hun leefomgeving verdwijnt onder druk van de landbouw die 76 procent van de apensoorten treft, de exploitatie van bossen die 60 procent van de apensoorten treft, en de veeteelt die 31 procent voor zijn rekening neemt. Jacht en stroperij treffen tenslotte ook nog eens 60 procent van alle apensoorten.
Dit moet ons toch aan het denken zetten! De primaten zijn van alle dieren onze meest dichtbij zijnde familie. Maar de honger van de mens naar de goederen van de aarde kent geen grenzen. Wij handelen alsof de aarde van ons is, alsof de natuurlijke rijkdommen oneindig zijn, alsof onze soort superieur is ten opzichte van alle andere soorten en onze cultuur superieur is ten opzichte van andere culturen.
De apen zijn niet de enige soort die bedreigd wordt. Onze planeet heeft nog nooit in een zo tomeloos ritme zo’n verlies aan dieren- en plantensoorten gekend sinds het laatste massaal uitsterven van de dinosaurus 60 miljoen jaar geleden. Meer dan de helft van de gewervelde dieren is de laatste 40 jaar uitgestorven. De mythische zoogdieren van Afrika verkeren in levensgevaar. Het aantal olifanten is met 30 procent gedaald tussen 2007 en 2014. Voor de kolonisatie telde Afrika rond de 20 miljoen olifanten, in 1970 waren daarvan nog 1 miljoen over, nu zijn er minder dan 400.000.
Het lot van de leeuwen , de luipaarden en de rinocerossen is evenzeer niet te benijden. Iedere keer zijn de oorzaken dezelfde: het vernielen van de natuurlijke leefomgeving, jacht en stroperij, vervuiling en klimatologische veranderingen door de opwarming van de aarde vormen een dodelijke cocktail. De impact van de mens op het natuurlijke milieu neemt nog steeds toe door een massale bevolkingstoename, in het bijzonder in Afrika.
De herhaalde waarschuwingen van de wetenschap veranderen daar niets aan: de wereld van levende wezens, verdwijnt onder onze ogen. Toekomstige generaties zullen ongetwijfeld de wilde dieren alleen nog kunnen zien in dierentuinen of op plaatjes in archieven. De consequenties wat betreft de biodiversiteit zijn niet te herstellen. Want het verdwijnen van bepaalde soorten raakt het geheel van het natuurlijk milieu, verandert het roofgedrag, de competitie, de samenwerking tussen diersoorten en uiteindelijk ook de voedselketen. Het verstoorde functioneren van de eco-systemen bedreigt zo ook de diensten die zij aan de mensheid leveren: bestuiving, productiviteit van grond, zuivering van lucht en water, en niet te vergeten de opslag van CO2 door bossen en oceanen.
Wat nu te doen? De mens heeft overal regels opgesteld met name waar het betreft de bescherming van zijn rijkdom. Maar hoe het natuurlijke kapitaal beschermen? Het instellen van een evenwichtig beheer van nauurlijke bronnen die de arme lokale bevolkingniet uitsluit; het serieus aanpakken van illegale handel; maar vooral door beter en duurzaam produceren en verstandiger en minder consumeren. De mensheid kan nu nog de waarschuwingen van wetenschappers in de lucht slaan, maar zij dreigt dan wel op termijn deel uit te maken van de diersoorten die onherroepelijk verdwijnen.