Griekenland: een haast klassieke tragedie

Civis Mundi Digitaal #48

door Jan de Boer

Om Griekenland en de Grieken te kunnen begrijpen, moet je echt iets van hun recente geschiedenis weten. Het is een land dat altijd onder de knoet heeft gezeten. Een paar eeuwen lang heeft het geleden onder de Turken, in de tweede wereldoorlog onder de Italianen en de Duitsers. Vlak na de tweede wereldoorlog onder de binnenlandse strijd van communisten die met grof geweld de macht wilden overnemen en daarna nog eens door de junta van generaals die een waar schrikbewind voerden.

Recente geschiedenis

Na de val van het Ottomaanse rijk, een kleine eeuw geleden, joegen de Turken enige miljoenen Grieken die in de kuststreek van Turkije woonden uit hun land. Ze werden opgevangen in Griekenland door de Orthodoxe kerk, die  als grootste grondbezitter van het land daardoor  vrijgesteld werd van belastingen. De Griekse regering had geen middelen om deze verdubbeling van de bevolking op te vangen. Recentelijk werd Griekenland zoals bekend overspoeld door honderdduizenden vluchtelingen met name uit Syrië.

Deze geschiedenis van een voortdurend bezet land heeft de Grieken duidelijk getekend. Een absoluut wantrouwen tegen de bezetters en hun eigen corrupte regeringen die zichzelf en hun vrienden verrijkten. Dit had tot gevolg dat de Grieken ook nog eens terecht belastingontduiking als een verzetsdaad beschouwden. Griekenland kan eigenlijk beschouwd worden als een land zonder een effectieve regering. De huidige premier Alexis Tsipras probeert daarin verandering te brengen. Dat dat niet in een vloek en een zucht kan gebeuren, spreekt voor zich.

Ongecontroleerde miljardensteun

Om geo-politieke redenen, namelijk het voor zover mogelijk verhinderen van Russische invloed in de Balkan en met name in het oostelijk deel van de Middellandse zee, werd Griekenland in 1952 lid van de NAVO, werd het in 1981 opgenomen in de Europese Unie en in 2001 lid  van de Eurogroep ondanks vervalste gegevens van de financiële situatie waarin het land verkeerde. Overigens waren  de toenmalige Nederlandse premier Wim Kok en de minister van financiën Gerrit Zalm daarvan op de hoogte. De miljarden ontwikkelingssteun die de landen van Europa kregen werden nauwelijks gebruikt voor versterking van de economie, het regeringssysteem, etc.

In Griekenland, Spanje en Portugal werden de miljarden gebruikt voor het verhogen van lonen en pensioenen, voor prestige-objecten en persoonlijke verrijking van de betreffende regeringen en hun vrienden en in Griekenland ook voor een drastische verhoging van de defensie begroting tegen aartsvijand Turkije: beide nota bene NAVO-Partners. Dit gebeurde zonder enige controle van Europa, dat daardoor mede schuldig is aan de rampspoed die deze landen met de economische crisis trof en die daarna door Europa gedwongen werden tot een zeer harde bezuinigingspolitiek.

Uitverkoop en bezuiniging

Griekenland viel door de mand en zijn schuldpositie was onhoudbaar, maar kreeg van  Europa miljardensteun om orde op zaken te stellen via goede voorstellen ter verbetering van het regeringsfunctioneren  zoals belasting-inning en veel minder goede voorstellen voor steeds sterkere bezuinigingen en uitverkoop van onroerend goed. China werd daardoor bijvoorbeeld meester van de belangrijkste haven van Griekenland.

Op 15 juni kreeg Griekenland zo weer een gedeelte van de toegezegde miljardensteun, nu nodig voor de aflossing van de schulden van deze miljardensteun aan de Centrale Europese Bank, waarvoor  weer nieuwe bezuinigingen doorgevoerd moeten worden. Het herhaaldelijke pleidooi van Tsiprias om deze infernale vicieuze te doorbreken door een (gedeeltelijke ) kwijtschelding van de nationale schuld, vindt met name bij Duitsland en ook in Nederland geen gehoor wegens electorale overwegingen.

Gevolgen van  bezuiniging

De met zichzelf tevreden Nederlandse minister van financiën, de sociaal-democraat Dijsselbloem is als voorzitter van de Eurogroep, die met Griekenland onderhandelt en dit land in feite in een wurggreep houdt, verheugd over de vorderingen die Griekenland maakt. Maar deze voor hem noodzakelijke bezuinigingen hebben  als gevolg overbezette ziekenhuizen, gebrek aan medicijnen en kort gezegd een ineenstorting van de publieke gezondheidszorg. Ook het onderwijs is zwaar getroffen, het budget voor het onderwijs is gekort met 20 procent en gepensioneerde leerkrachten worden niet vervangen. Waren er bij het voorgezet onderwijs in 2009 nog102.000 leerkrachten, in 2017 waren dat nog maar 73.000. Door drastische verlaging van lonen, pensioenen en werkloosheidsuitkeringen is er sprake van grote armoede.  vooral bij de minst bedeelde bevolkingsgroepen. Kom niet aan met het cliché dat Grieken luie mensen zijn, ze reizen van huis naar werk het verst in Europa en werken ook het langst.

Als gevolg van deze bezuinigingen veroudert de bevolking en daalt het inwonersaantal omdat het geboortecijfer daalt vanwege een gebrek aan toekomstperspectief en omdat de vaak goed opgeleide jongeren daardoor massaal hun heil in het buitenland zoeken, in toaal de laatste jaren rond de 350.000. Daarnaast is er een geweldige kapitaalvlucht uit Griekenland. Zoals gewoonlijk hebben de rijke Grieken goed voor zichzelf gezorgd ten koste van de rest van de bevolking.

Europese medeverantwoordelijkheid

Europa heeft vanaf het begin geweten hoe de vlag er in Griekenland bij stond, heeft Griekenland om geo-politieke redenen graag geaccepteerd als lid van Europa en de Eurogroep waarbij de te vroeg ingevoerde Euro (dankzij diezelfde Wim Kok en Gerrit Zalm) voor rampzalige gevolgen heeft gezorgd, zonder een politiek federaal systeem waarbij zoals in de Verenigde Staten arme Staten financiële hulp krijgen. Een gebrek aan Europese soldidariteit brengt Griekenland aan de rand van de afgrond en maakt er extreem rechts steeds sterker, al denkt Dijsselbloem er kennelijk anders over.