De Fryske Nasjonale Partij: waarheen en waartoe?

Civis Mundi Digitaal #52

door Jan de Boer

Menselijke culturen zijn altijd in beweging en dat doet de vraag stellen of de menselijke geschiedenis wel of niet een algemene koers heeft. Het antwoord is "ja". In de loop van duizenden jaren zijn kleine en eenvoudige culturen verdwenen en opgegaan in grotere, complexere beschavingen die op hun beurt weer exploderen en uiteenvallen. Toch zijn deze verschijnselen niet meer of minder dan tijdelijke kenteringen in een onontkoombaar veelal gewelddadig proces - studies wijzen uit dat de mens een bij uitstek gewelddadige diersoort is - naar eenheid. In de laatste drieduizend jaar hebben de uitvinding van het geld, de imperiums en de grote universele religies de fundamenten gelegd van de huidige wereld op weg naar eenheid. En dit proces op weg naar mondiale eenheid gaat onverbiddelijk door, als de mensheid tenminste de gevolgen van zijn onverantwoord gedrag met betrekking tot de enige aarde die het bezit, overleeft. In dit nog eeuwenlang durende proces gaat ook Nederland eens zelf op in een groter geheel, verdwijnt ook de Nederlandse taal. De historicus Yuval Noah Harari heeft in zijn boek "Sapiens, een korte geschiedenis van de mensheid " daarover zeer helder geschreven.

Zo’n zeer tijdelijke kentering op korte termijn is ook in een democratisch en welvarend Europa de ontwikkeling van een taalkundig en onafhankelijkheidsstreven georganiseerd door de elite van ( etnische) minderheden - maar al te vaak gevoed door eigen financieel belang - zoals in Catalonië, Corsica, Italië en de Balkan plaats vindt en plaats heeft gevonden, lang niet altijd ten voordele van deze minderheden zoals het uiteenvallen van Joegoslavië en de oorlogen daarna tussen en in de Balkanlanden maar al te duidelijk aantonen. De door de elite aan de bevolking voorgespiegelde rijke toekomst verkeert veelal in haar tegendeel.

In Nederland, in Friesland speelt de Fryske Nasjonale Partij ( FNP) deze rol. Natuurlijk beseft de FNP best dat een onafhankelijk Friesland geen enkele (overlevings)kans heeft, maar - denkt de FNP - je kunt altijd meer autonomie binnen het Nederlandse staatsbestel eisen. Wie kan daar, opportunistisch gedacht, in Friesland waar verreweg de meeste mensen niet op de FNP stemmen en de Friese taal niet beheersen, zeker in de Saksische Stellingwerven en het Frankische Het Bildt en bovendien heel veel inwoners ook geen Friese achtergrond hebben, op tegen zijn? De FNP staat voor het gebruik, bescherming en de erkenning van de Friese taal, meer verplicht onderwijs in de Friese taal op scholen en verder onder meer over eigen Fries gezag over de gasreserves in de Friese bodem, d.w.z. het geld wat daarmee gemoeid is. Voor de FNP is het buiten kijf dat Friezen een apart volk zijn, dus in principe zelfbestemmingsrecht hebben. In dat kader steunt de FNP ook openlijk en formeel via een van hun bestuurders onder meer de onafhankelijkheidsbewegingen in Catalonië en op Corsica zonder veel kennis van zaken te hebben van hetgeen zich daar speelt en wat daar de achtergronden zijn. Voor mij toch een wat vreemde zaak

Ach, begrijp mij goed. Ik houd van Friesland, vind het Fries een mooie taal, houd van het fierljeppen en het kaatsen, min of meer specifieke Friese sporten zoals het kleiduif-schieten in Brabant en Limburg. Zo heeft immers iedere regio haar eigen bijzonderheden voor zolang deze duren. Ik heb met veel plezier en goede contacten jarenlang in De Harkema gewoond...

Maar toch, als je de Friese taal die aan het infuus, ligt met kunst en vliegwerk en zwaar gesubsidieerd overeind wilt houden en de Friese taal ruimer dan nu verplicht in het onderwijs plaats wil geven - in Catalonië wordt door de onafhankelijkheidspartijen in het onderwijs het Catalaans misbruikt voor hersenspoeling van de jeugd  -ook omdat het dagelijks gebruik van de Friese taal afneemt, dus bedreigd wordt, vraag ik me toch af of je op die manier langzaam maar zeker uitstervende talen en dialecten kunstmatig in leven moet houden, dus hier ook het Fries. Hoe lang moet je daarmee doorgaan? Zo’n twee duizend jaar geleden was het Italiaanse Sicilië een Griekse kolonie en nu nog wordt in een aantal afgelegen dorpen die tot dusverre nauwelijks contact met de buitenwereld hadden, nog een Grieks dialect gesproken. De Griekse regering steunt met subsidies en onderwijsmateriaal het twijfelachtige voortbestaan van dit Grieks.... In Irian en Papoea leven een paar honderd elkaar bestrijdende aparte stammen/ volken met een eeuwenoude eigen taal en cultuur. Zelfbestemmingsrecht en gesubsidieerd taalbehoud en -gebruik? Enzovoort, enzovoort. Menselijke culturen zijn altijd in beweging en ik vraag me in gemoede af of Friesland niet beter gediend kan worden dan met dit in wezen conservatieve nationalisme met isolationistische trekjes. Fedde Schurer aan wie de Friese taal veel te danken heeft en die ik altijd zeer gewaardeerd heb, heeft zich daarom ook nooit in de FNP ingesloten.