De noodzakelijke biodiversiteit wereldwijd bedreigd

Civis Mundi Digitaal #55

door Jan de Boer

Alle ogen zijn gericht op de strijd tegen de opwarming van de aarde met de daarbij behorende catastrofale klimaatontwikkelingen die wellicht niet meer beheerst kunnen worden. De strijd tegen de erosie van de biodiversiteit zou een even hoge prioriteit zou moeten hebben en zeker krijgen, want het creëren van een duurzame samenleving zonder de noodzakelijke biodiversiteit is een levensbedreigende illusie. Dat geldt ook voor Friesland dat in het kader van Leeuwarden/Friesland als culturele hoofdstad van Europa 2018 zich presenteert als voorvechter van een duurzame samenleving, terwijl zeker in de “greidhoek” er sprake is van een verwoesting van de biodiversiteit op grote schaal: een schizofrene presentatie.

Een recente studie heeft aangetoond dat meer dan 75 procent van de biomassa van vliegende insecten in zelfs beschermde landschappen in Duitsland is verdwenen, zeg maar uitgestorven, waardoor totale ecosystemen verdwenen zijn. Gedurende de laatste 27 jaar onderstrepen tal van wetenschappelijke studies de zware aanslagen op de ook voor de mensheid noodzakelijke biodiversiteit. De studies tonen ook aan dat met een groeiende wereldbevolking de biodiversiteit steeds verder verslechtert door een samengaan van effecten veroorzaakt door een veranderd gebruik van grond vooral ten gunste van agrarische productie soms met de bijbel in de hand, door uitputting van gronden en ontbossing zoals ondanks alle beloften weer op grote schaal in Brazilië gebeurt , van zoetwatervoorraden onder meer door verkeerde landbouwmethoden, van zeevis waaraan ook de Nederlandse vissersvloot beslist niet onschuldig is , door een sterk groeiende chemische en materiële vervuiling met name ook door plastics en microplastics, door toenemende licht- en geluidsververvuiling, door stroperij en door verspreiding van hier vijandige plantaardige en dierlijke indringers als gevolg van de wereldhandel. Ook de overgang naar duurzame energie kan de biodiversiteit verder bedreigen.

De in 2012 opgerichte intergouvernementele stichting voor onderzoek inzake de biodiversiteit en ecosystemen, de IPBES, gaat in maart zijn belangrijkste evaluaties publiceren die de consequenties aantonen van de groeiende druk op continentale ecosystemen en op de nog steeds verslechterende gronden van onze enige aarde die wij hebben en die geen nooduitgang kent. Je mag hopen dat Friesland uit die komende publicaties lering gaat trekken. Als respect voor plantaardig en dierlijk leven een belangrijk ethisch gegeven is voor de mensheid, dan is het ook van cruciaal belang om te begrijpen, dat de verslechtering van ecosystemen niet alleen bijdraagt aan de versterking van de effecten van de klimatologische veranderingen, maar ook aan de verspreiding van bepaalde ziekten zoals aids, de ziekte van Lyme en de chronische infectieziekte Buruli die de derde mycobacterie is die na de lepra en de tuberculose de mens bedreigt. Helaas weten wij nog veel te weinig over de nadelige effecten op lange termijn van deze verslechtering van de biodiversiteit betreffende he functioneren en welzijn van de menselijke samenlevingen die wel allemaal afhankelijk zijn van de biodiversiteit.

Gek maar waar is, dat de huidige klimatologische en ecologische catastrofes geen algemene werkelijke verontrusting en bewustzijnswording in de menselijke samenlevingen te weeg brengen en dat deze alarmerende signalen niet leiden tot een werkelijke politieke prioriteit op wereldschaal: veel woorden en weinig daden, en dat terwijl de IPCC , het” Intergouvernemental Panel on Climate Change “, al dertig jaar voor de gevolgen van de opwarming van de aarde en de klimatologische gevolgen ervan waarschuwt. Moet de in 2012 opgerichte IPBES ook nog twintig jaar waarschuwen alvorens de internationale gemeenschap wakker geschud wordt en zich mobiliseert? Daar kun je je inderdaad ongerust over maken gezien ook de terughoudendheid van de landen die de IPBES opricht hebben, om deze organisatie van voldoende financiële middelen en menskracht te voorzien om de dynamiek van de biodiversiteit op wereldschaal te onderzoeken en te beschrijven waartoe de klimatologen met hun modellen nu wel in staat zijn. Mensen, planten en dieren vormen samen deze biodiversiteit, hun toekomst is onlosmakelijk verbonden. De bescherming en het herstel van de ecosystemen die hun woongebieden zijn, moeten door ons allemaal en ook direct aangepakt worden, wil ook onze samenleving nog een werkelijke toekomst hebben.

Ik zou wensen dar Leeuwarden/Friesland in het kader van de Culturele Hoofdstad van Europa 2018 niet alleen voorop wil lopen wat betreft een duurzame samenleving, maar hier – juist ter wille van een echt duurzame samenleving en haar eigen geloofwaardigheid – ook internationaal aan de bel trekt. Een vrome wens?