Extreemrechts met nieuwe sterke man in Brazilië

Civis Mundi Digitaal #58

door Jan de Boer

Waar geld en macht in het geding zijn , is er vrijwel altijd sprake van fraude en  corruptie. Dat geldt voor overheden, voor ondernemingen, voor politici.... In veel landen waar daarop geen effectieve controle is , geen onafhankelijke justitie en ook geen vrije pers bestaat die aan de bel kan trekken, onthullingen kan doen, bereiken deze misstanden duizelingwekkende hoogten. In Brazilië is daartoe in 2014 de operatie " lava jato"  van start gegaan die de corruptie van ondernemingen en politici zonder aanzien des persoons aanpakt. Meer  dan één derde van de polici en bestuurders is al in staat van beschuldiging gesteld of  veroordeeld waaronder ook de huidige president en de voormalige president  Lula da Silva van de Arbeiderspartij  die bij grote delen van de arme bevolking in Brazilië nog een grote aanhang heeft. Het gevolg is dat Brazilië een stuurloze en gewelddadige samenleving is geworden waar corruptie en fraude hoogtij vieren en het leger ingezet wordt om bendes en opstanden in de " favela’s " de buitenwijken van de grote steden te bestrijden. De roep om een sterke man  wordt steeds vaker gehoord.

Die sterke man is de rechts-extremistische parlementariër Jair Bolsanaro, zegt mijn goede Brazilaanse vriend en schrijver  François Olègue , die mij regelmatig op de hoogte houdt van wat er in het ongelukkige Brazilië plaats vindt. De 63 jarige  Jair Bolsanaro is voorstander van de doodstraf en het door een ieder mogen dragen van wapens is de "redder van ons vaderland" zeggen zijn bewonderaars. Een peiling wees onlangs uit dat als de veroordeelde Lula da Silva definitief uitgesloten wordt van de komende presidentsverkiezingen, hij de grote favoriet is voor de komende presidentsverkiezingen dit jaar. Aangesloten bij de Sociaal-Liberale Partij,is hij sinds het begin van zijn politieke carriere in de jaren 1980 zeker een tiental keren van politieke partij veranderd , maar zijn politieke lijn heeft hij altijd vastgehouden: een afschuw van links en alles wat daarbij hoort. Van Fidel Castro tot Lulu da Silva, van het communisme tot de sociaal-democratie, van sociale bijstand tot juridische mildheid, dat alles is voor hem een verschrikking. Deze aversie heeft de populariteit van deze parlementariër vergroot, terwijl een nog altijd mogelijke terugkeer van Lula da Silva een deel van de Brazilianen afschrikt. Op de door hem veelvuldig gebruikte sociale media

plaatst hij bijna dagelijks videos. Daarop wordt hij door grote menigten toegejuicht of ziet men hem  sprekend over de natie in zijn bureau in Brasilia waar de muren vol hangen met portretten van de generaals aan de macht tijdens de militaire dictatuur van 1964 tot 1985.Elke redevoering beëndigt hij met de zin:" Brazilië boven alles en God boven iedereen ".

Bolsanaro heeft de sympathie van de agrariers in het zuiden die ongehinderd en ongelimiteerd oerwoud  kappen voor het verbouwen van onder meer steeds meer soja, van de jongeren in Sao Paulo en de militie van Rio de Janeiro. " Het is geen goed gestructureerd rechts-extremisme , maar zijn kansen om als president gekozen te worden zijn vrij reëel. Bolsanaro gokt op zijn polarisatie van voor of contra Lule da Silva, zijn grootste vijand" ,  laat François Olègue mij weten.

Gedurende lange tijd was de parlementariër van Rio de Janeiro een marginale figuur in de Braziliaanse politiek. Vooral bekend om zijn homofobe uitvallen, zijn uitgesproken machisme en zijn steun aan martelingen , zag hij zijn aanhang slinken tot hen die met nostalgie terug dachten aan de militaire dictatuur. Maar onder meer de door de " Lava Jato" aan het licht gebrachte corruptie- schandalen brachten hem snel een zekere populariteit bij de verbitterde en geirriteerde kiezers met name die van de bourgeoisie en de jeugd die een ultra-liberale economie en een strenge moraal verdedigen. Verenigd in de haat tegen links en tegen Lula da Silva knipperden deze manifestanten zelfs niet met hun ogen toen te midden van opgewonden parlementariers Jair Bolsanaro ,God de familie en het vaderland aanroepend  voor de afzetting van Dilma Roussef (kortgeleden president en opvolgster van de Lula da Silva en ook lid van de Arbeiderspartij) stemde " ter herinnering aan kolonel Carlos Ustra " bekend als één van de grootste beulen van de militaire dictatuur. Geboren in de staat Sao Paulo met een vader : tandarts zonder diploma’s en aan de drank en een Italiaanse moeder die hem altijd verdedigde, werkte Jair Bolsanaro gestaag aan zijn strategie om uit de onbekendheid te komen.  In mei 2016 liet hij zich dopen en filmen door een evangelische predikant, een religie die in Brazilië een zeer grote opgang maakt. Op economisch gebied verliet hij zijn militair- nationalistische posities  voor een meer liberale toon en beloofde hervormingen , privatiseringen en een minimale Staat. Op die manier  is hij een " tropische Trump " geworden en geaccepteerd in zakenkringen. "Hoe  zwarter de toekomst afgeschilderd wordt door Bolsanaro , hoe eenvoudiger het voor hem is in een  verward Brazilië  orde, strengheid , veiligheid en  heel veel politie te verdedigen" aldus François Olègue. Met hem als president na de verkiezingen dit jaar, gaat Brazilië zwarte tijden tegemoet.