Vraagtekens bij de nucleaire ontwapening van Noord-Korea

Civis Mundi Digitaal #59

door Jan de Boer

Noord-Korea kondigde op 12 mei de ontmanteling van zijn installaties voor nucleaire proeven aan en nodigde buitenlandse waarnemers en journalisten uit om deze ceremonie die plaats moet vinden tussen 23 en 25 mei ter plekke bij te wonen. De ontmanteling van deze plek in de bergen waar 6 ondergrondse kernproeven sinds 2006 plaatsvonden, zou volgens het officiële Noord-Koreaanse persbureau geëffectueerd worden door met dynamiet de tunnels op te blazen en daarna de toegangen te blokkeren. Een geweldig spektakel, een teken van goede wil van Noord-Korea evenals de vrijlating van drie Amerikaanse gevangen met het oog op de historische topontmoeting van

Kim Jong-un en Donald Trump op 12 juni in Singapore. Zeker een stap vooruit, maar de vraagtekens blijven wat betreft de betekenis van deze ontmanteling en de onderhandelingsmarges die de Verenigde Staten en Noord-Korea elkaar toestaan tijdens de gesprekken in Singapore.

Er zijn waarnemers die van mening zijn dat de ontmanteling van de plek in de bergen geen werkelijke concessie is van Noord-Korea: na 6 kernproeven is deze in de bergen uitgehouwen plek zeer instabiel en dus onbruikbaar geworden. Pyongyang ontkent dit en zegt dat twee tunnels nog steeds operationeel zijn. En het moet gezegd worden dat analyses van satellietbeelden door experts van de "38 North site Web" gewijd aan Noord-Korea deze verklaring schijnen te bevestigen. De ontmanteling van deze nucleaire proefinstallaties geeft in ieder geval aan, dat Noord-Korea voldoende vertrouwen heeft in zijn nucleaire capaciteiten om deze ondergrondse kernproeven te laten voor wat ze zijn.

Tijdens een bijeenkomst van het centrale comité van de Arbeiderspartij in april jongstleden, verklaarde Kim Jong-un dat de nucleaire en raketproeven geen nut meer hadden, daarbij voor de eerste keer kenbaar makend dat Noord-Korea in staat is proeven met behulp van computers te simuleren net zoals de grote kernmogendheden de Verenigde Staten, Rusland en China doen. Met andere woorden: Noord-Korea kan zonder twijfel afstand doen van de wapens waarover ze beschikt, maar zal haar nucleaire technologie behouden.

Het grote onbekende gegeven op de topontmoeting van 12 juni in Singapore is de bereidheid van iedere partij in hoeverre een compromis te accepteren. Op dit ogenblik liggen de posities ver uiteen: De Verenigde Staten en hun bondgenoten eisen een volledig en onomkeerbaar te controleren proces van nucleaire ontwapening. En dat ook nog in een hoog tempo. Volgens het Zuid-Koreaanse persbureau Yonhap zou Washington willen dat Pyongyang zijn kernwapens en ballistiek waarover het land beschikt overdraagt aan een derde land in de loop van de op de topontmoeting volgende maanden. Voor Pyongyang echter zou het proces een gradueel karakter moeten hebben: iedere concessie moet gepaard gaan met een tegenprestatie: een benadering die ook wordt onderschreven door China en Zuid-Korea. Beide Korea’s zeggen voorstander te zijn van een nucleaire ontwapening van het hele Koreaanse schiereiland. Nergens spreken zij over een eenzijdige ontwapening van Noord-Korea. Dat stelt de vraag aan de orde wat te doen met de Amerikaanse nucleaire "paraplu" over Zuid-Korea en in groter verband met het bondgenootschap van de Verenigde Staten en Noordoost-Azië.

In ruil van concessies op het gebied van zijn nucleaire ontwapening vraagt Pyongyang veiligheidsgaranties waaronder een vredesverdrag dat een formeel einde moet maken aan de Koreaanse oorlog (1950-1953), nu slechts een simpele wapenstilstand met gedurende bijna 70 jaar aan weerszijden van de gedemilitariseerde zone die beide landen scheidt, twee legers op voet van oorlog. Maar afgezien van dat vredesverdrag dat moet leiden tot normale diplomatieke betrekkingen tussen beide Korea’s, welke garanties kan Pyongyang verwachten? Is een simpele non-agressieverklaring voldoende als Noord-Korea weet, gezien het verdrag met Iran, hoe Washington omgaat met zijn beloftes? In een dergelijke context ontwapenen brengt een groot risico mee voor het regime van Kim Jong-un.

Zelfs als Noord-Korea bereid is zich te ontdoen van zijn huidige nucleaire wapens, moet men eerst exact weten over hoeveel kernbommen het beschikt: 10 tot 16 in 2016, en waar zij opgeslagen liggen. Dit te meer omdat het regime niet bereid schijnt te zijn om zich te ontdoen van een geavanceerde nucleaire technologie die het in staat stelt zo nodig heel snel nieuwe kernwapens te maken. En het beschikt overigens ook altijd nog over een heel arsenaal chemische wapens.

Kortom, Pyongyang en Washington zitten beslist niet op één lijn wat betreft de nucleaire ontwapening van Noord-Korea en ik verwacht daarom ook niet dat de geplande topontmoeting van Kim Jong-un en Donald Trump een succes zal worden. Wat daarna gebeurt met een teleurgestelde, kwade en onberekenbare Donald Trump als president van de Verenigde Staten, geeft mij op voorhand weinig vertrouwen in een vreedzame oplossing van het bestaande conflict.