Honger

Civis Mundi Digitaal #59

door Jan de Boer

Nu in het begin van de 21ste eeuw moeten we helaas constateren dat honger en ondervoeding nog steeds heel veel gebieden op onze planeet in haar greep houden, terwijl elders verspilling op grote schaal van voedsel plaats vindt. "Iedere dag moeten op onze aarde te veel mannen en vrouwen vechten om hun kinderen eten te geven, die maar al te vaak ’s avonds met een lege maag naar bed moeten" constateert het Wereld Voedsel Programma. Volgens een in september 2017 gepubliceerd rapport van de Verenigde Naties lijdt nog altijd 11 procent van de wereldbevolking, dat wil zeggen 815 miljoen personen, aan chronische ondervoeding. Nog erger is dat de internationale organisaties ons laten weten dat de honger opnieuw meer mensen bedreigt. En dat waar men geloofde dat de honger op de terugtocht was sinds de jaren 1990-1992 met zijn massale hulp-oproepen voor Somalië en het Soedanese Darfoer. De honger van heel veel mensen verdween ondanks een groeiende bevolking in dezelfde periode. In 2000 leden nog 900 miljoen mensen aan ondervoeding, in 2015 was dat aantal gedaald tot 777 miljoen mensen. Met dit succes voor ogen, stuurde de strijdvaardige internationale gemeenschap in datzelfde jaar aan op "zero hunger" met het idee dat in 2030 de wereld van deze plaag bevrijd zou zijn. Maar sindsdien hebben de statistieken deze verwachting de grond ingeboord. In één jaar zijn er 38 miljoen mensen met een lege maag bij gekomen. "Dit gegeven zou een omkering van de goede tendens kunnen zijn" laat het verontrustende gezamenlijke rapport van de Organisatie van de Verenigde Naties voor voedsel en landbouw, het Wereld Voedsel Programma, het Internationale Fonds voor Landbouw- ontwikkeling, Unicef en de Wereld Gezondheids Organisatie weten.

De vooruitzichten zijn ook op zijn minst alarmerend:135 mensen hebben in 2018 humanitaire hulp nodig volgens de Verenigde Naties, die in december vorig jaar een oproep deden voor een fonds van 22,5 miljard dollar. Deze cijfers zijn vergelijkbaar met die van de twee voorafgaande jaren die al een nieuw record betekenden in de humanitaire crises. Zoals altijd zijn kinderen het eerste slachtoffer. Bijna 155 miljoen jongens en meisjes lijden aan onvoldoende lichaamsgroei veroorzaakt door te weinig voedsel.

De Verenigde Naties leggen voor een groot deel de schuld hiervoor bij gewapende conflicten en klimatologische ontwikkelingen die gepaard gaan met onvermijdelijke stromen vluchtelingen. De situatie, aldus de Verenigde Naties, "verslechtert met name in bepaalde regio’s ten zuiden van de Sahara in Afrika, in Zuidoost-Azië en het westen van Azië en deze verslechtering is vooral te wijten aan gewapende conflicten en conflicten gelieerd aan droogtes en overstromingen". De situatie in Nigeria, Somalië en Yemen, Syrië, Irak en Zuid-Soedan is bijzonder verontrustend. In deze landen is de honger vaak een oorlogswapen: humanitaire voedseltransporten worden er tegengehouden of komen ten goede aan de strijders en niet aan de bevolking.

Maar de Verenigde Naties constateren ook dat de honger in opmars is in de landen die niet langer onderontwikkeld zijn. Een behoorlijk aantal van deze landen kent een ernstige economische vertraging die zich vertaalt in een terugkeer in ellende en honger voor een deel van hun inwoners.

Zelfs de ontwikkelde landen worden niet gespaard, alhoewel daar de situatie niet vergelijkbaar is met landen waarin honger systematisch aanwezig is. Daarom kan daar beter gesproken worden van "voedsel-onzekerheid". Een onderzoek in Frankrijk wees uit dat de armen in dit land niet meer dan gemiddeld 3,5 euro per dag hebben om zich te voeden. Een op twee moet het tenminste een dag in de week zonder eten stellen en een op drie lijdt aan een ziekte gelieerd aan ondervoeding. Vooral de migranten zijn hiervan het slachtoffer.

In een recent interview verwijt de oud- voorzitter van "Artsen zonder grenzen" de internationale organisaties deze cijfers en dus de honger te dramatiseren om het geweten van de rijke landen wakker te schudden om als donateurs meer hulp te bieden. Maar hij deelt hun oordeel dat hongerbestrijding uiterst dringend is en dat honger nog geen fataliteit hoeft te zijn… in afwachting van de catastrofale gevolgen van een verdere opwarming van de aarde.