Macron en het milieu

Civis Mundi Digitaal #59

door Jan de Boer

Emmanuel Macron is nu één jaar president van Frankrijk. De nieuwe Napoleon heeft een zeer verticale praktijk van de macht geïnstalleerd met duidelijke monarchale trekken. In feite is het een technocratisch, zeer gecentraliseerd en vergrendeld regime. Op het gebied van het milieu bezigt hij ferme taal - hij beheerst de kunst van communiceren als geen ander - maar zijn daden zijn niet over om naar huis te schrijven, laten veel te wensen over. Hij overtuigde Nicolas Hulot, het Franse boegbeeld van het milieu, om deel te nemen aan zijn regering en als minister van milieu en solidariteit kreeg deze zelfs de tweede plaats in de protocollaire rangorde van de regering. Zo leek het alsof Macron het milieu als een eerste prioriteit van zijn regering beschouwde. Voor mij een grote verrassing want in zijn presidentscampagne was het milieu slechts een uiterst bescheiden plaats toebedeeld. Als ik nu na een jaar de balans opmaak, maakt mij deze er niet vrolijker op. De actie van Macron komt neer op zeer ferme taal met name wat betreft het klimaat met erg bescheiden vaak niet meer dan symbolische daden. Mijn goede vriend, filosoof en specialist ecologie, Dominique Bourg, analyseerde dat "de regering een prachtig verhaal houdt, maar zijn hoogste doel is de ontwikkeling van de internationale handel en zeker niet de verdediging en bescherming van ons milieu".

Meteen bij de installatie van Hulot was er al grote twijfel of hij een "blijvertje" zou zijn en of hij capabel genoeg was om invloed uit te oefenen op de keuzes van de regering voor de verandering van het economische model in die zin dat het rekening zou houden met de dwingende klimatologische en milieueisen. Hoe lang zou Hulot het uithouden? De eerste beslissingen van de regering toonden al direct de grenzen van zijn handelingsvrijheid aan: afstand van een vermindering van nucleaire energie in het geheel van de energiepolitiek, een versoepeling van de definitie van verstoorders van het endocriene systeem, een begrensd verbod op het gebruik van de onkruidverdelger glyfosaat, enzovoort. Hulot heeft zich een jaar gegeven om het nut van zijn acties te beoordelen. Maar bij zijn eerste moeilijke politieke schreden is er ook nog een andere meer persoonlijke episode bijgekomen die hem aanzienlijk heeft verzwakt: geruchten over seksueel lastigvallen en verkrachting, gepubliceerd in het failliet gegane blad Ebdo. Sindsdien is Hulot vrijwel van het politieke toneel verdwenen.

Op milieugebied is de belangrijkste beslissing zonder twijfel het niet door laten gaan van het vliegveld Notre-Dame-des -Landes bij Nantes, dat de politieke gemoederen 50 jaar heeft beziggehouden en waarvan specialisten het nut ervan niet inzien. Emmanuel Macron heeft eindelijk de knoop doorgehakt ten gunste van de tegenstanders van dit project. De premier en trouwe rechterhand van Macron, Edouard Philippe, overigens persoonlijk een voorstander van dit overbodige vliegveld, verklaarde op 17 januari van dit jaar plechtig dat "een dusdanig project dat het gebied voor een eeuw bepaalt, niet gerealiseerd kan worden in de context van een steeds sterkere oppositie van de bevolking". Het blijven van Hulot in de regering was waarschijnlijk voor Macron de beslissende factor. Hij heeft duidelijk de voordelen gezien die hij met deze beslissing in de kringen van milieu-voorstanders zou kunnen behalen.

Twee jaar na het succes van de COP21, de Parijse klimaatconferentie, is het klimaat voor alles een diplomatiek wapen voor Macron. Hij was de eerste regeringsleider om op 1 juni 2017 de keus van Donald Trump voor het terugtrekken van de Verenigde Staten uit het akkoord van Parijs te veroordelen. Zijn antwoord op de sociale media: "Make our planet great again" - een variatie op de slogan van Trump tijdens zijn presidentscampagne "Make America great again" - is ontegenzeggelijk een geslaagde uitgedeelde politieke tik. Zij heeft de rol van Frankrijk als bewaker van het klimatologische akkoord als gevolg van de COP21 tegenover de Amerikaanse president bevestigd. Op 12 december 2017- de tweede verjaardag van het akkoord van Parijs - verenigde de Franse president de hoofdpersonen uit de publieke en privé wereld in een topconferentie over de financiële inzet van het akkoord van Parijs onder meer betreffende het jaarlijkse bedrag van 100 miljard in de eerstkomende jaren - een bedrag dat daarna aanzienlijk verhoogd moet worden - om de gevolgen van dat akkoord voor de arme landen, de Derde Wereld, te neutraliseren en deze op weg te helpen naar een betere toekomst zonder CO2. Triest om te moeten constateren dat van die 100 miljard er slechts één derde door de deelnemers aan de COP21 definitief is toegezegd en dat Parijs het ook hier af heeft laten weten. Ook hier ferme woorden en verreweg onvoldoende daden.

Binnenlands "heeft president Macron nog steeds geen duidelijke impuls gegeven om ons land als model voor een energie-overgang met een lage CO2-uitstoot te tonen" schrijven de experts van het Franse Instituut voor Internationale Relaties in een onlangs uitgebracht rapport gewijd aan het Franse leiderschap betreffende het klimaat. "Zijn diagnose betreffende de klimatologische urgentie en de hulp aan kwetsbare landen is goed", laat Armelle Lecomte, specialiste energie en klimaat van Oxfam - een confederatie van 20 NGO’s met partners in meer dan 90 landen verenigd in de strijd tegen de oorzaken van armoede, waarvan ook Frankrijk lid is - weten, "maar wat de consequenties ervan betreft, laat hij het grotendeels afweten".

Macron zou zich ter wille van zijn eigen geloofwaardigheid hier moeten laten inspireren door het volkslied van de voetbalclub Feijenoord: geen woorden, maar daden!