Dodenherdenking

Civis Mundi Digitaal #60

door Wim Couwenberg

De dodenherdenking op 4 mei jl. is zonder de aangekondigde lawaaiactie verlopen. Gelukkig. Maar de reden voor die lawaaiactie is nog steeds relevant. Blijven nadenken over herdenken, dat is ook terecht het commentaar van het dagblad Trouw, onder meer over het herdenken van oorlogsslachtoffers tijdens de zogenaamde politionele acties tegen de Indonesische onafhankelijkheidsstrijd. We zeggen bij die dodenherdenking wel alle slachtoffers te herdenken. In het kader van de Japanse bezetting van Nederlands-Indië (1942-1945) werden wel 24.000 Nederlandse burgers herdacht, maar werd gezwegen over 4 miljoen dode Nederlandse onderdanen.

Moet de Nederlandse overheid haar verantwoordelijkheid in deze kwestie niet langer uit de weg gaan en openlijk schuld bekennen voor dat nu fout verklaarde koloniale verleden, gevolgd door een internationaal onderzoek naar oorlogsmisdaden gepleegd tijdens dat verleden? De jaarlijkse Indiëherdenking bij het Indisch monument in Den Haag beperkt zich nog steeds voornamelijk tot de herdenking van de bevrijding van de Japanse bezetting van Nederlands-Indië. Nu, zoveel jaren na de onafhankelijkheidsverklaring van Indonesië, is het de hoogste tijd dat inmiddels fout verklaarde koloniale verleden tot inzet te maken van een veelzijdige discussie, als antwoord op de vraag waarom die verwerking daarvan zo moeizaam verloopt. Een ironische noot in deze geschiedenis is wel dat Indonesië al spoedig zelf ook te maken heeft gekregen met een soortgelijke zwarte bladzijde in zijn jonge geschiedenis.

Hoe die nu zo kritische stellingname tegen dat koloniale verleden te beoordelen? Dat het koloniale verleden niet meer beoordeeld wordt naar de maatstaven van dat verleden heeft, lijkt mij, onder meer te maken met een op het heden geconcentreerde tijdsbeleving (present-focused) als kenmerk voor de huidige postmoderne tijdsbeleving, waarin mensen continu met het heden bezig zijn, en in lijn hiermee geneigd de waarden en normen daarvan tot ultieme maatstaf te maken.