Onmogelijke klimaatbeheersing en overmoed

Civis Mundi Digitaal #68

door Jan de Boer

Nu het steeds duidelijker wordt dat de opwarming van de aarde ongestoord doorgaat en dus het doel van de klimaatconferentie in Parijs (december 2015): de opwarming van de aarde te beperken tot 2 graden, liever nog 1,5 graad om de eilandrijken in de Indische en Grote Oceaan niet door de stijging van het zeeniveau ten onder te laten gaan, niet meer door kortzichtigheid, sabotage en eigenbelang te realiseren valt, moeten we rekening houden met een niet langer te beheersen opwarming van de aarde met tenminste 4 tot 6 graden, wellicht nog veel hoger, op de lange termijn. De overlevingskansen van de menselijke samenleving staan daarmee op het spel. Het idee om daarom en noodgedwongen het klimaat op wereldschaal te manipuleren wordt door overmoedige wetenschappers uiterst serieus genomen. Twee projecten van menselijke overmoed trekken daarbij de aandacht lees ik in het blad "Science et Vie":

-          het ieder jaar in de stratosfeer miljoenen tonnen zwaveldeeltjes of deeltjes calciumcarbonaat injecteren via daartoe uitgeruste ballonnen om een deel van de zonneschijn te blokkeren

-          het alkaliseren (het uitlogen) van de oceanen om de CO2 daarin te laten opnemen.

Inderdaad projecten van wetenschappelijke overmoed, want wat op papier haalbaar lijkt, stuit in werkelijkheid op onmetelijke en daarbij ook op totaal onbekende bezwaren, hebben reeds nu bekende levensbedreigende neveneffecten. Te veel om hier in het kader van dit artikeltje te beschrijven. Zelfs betrokken wetenschappers geven toe dat de werkelijke impact van deze projecten bij installatie slechts na tientallen jaren bekend zal zijn.... Hier wordt dus met vuur gespeeld!

Laten we er eens van uitgaan dat een of meer van deze projecten toch toegepast gaat/gaan worden. Voordat dat kan gebeuren moeten er eerst nog 5 heikele vraagpunten opgelost worden.

1. Wie besluit om het project te starten? Op dit moment heeft geen enkel orgaan de legitimiteit het project te starten in de wetenschap dat de mogelijke zegeningen, risico’s en de kosten van een degelijke operatie bekend zijn. Janos Pasztor, directeur van de C2G2 (Carnegie Climate Geoengineering Governance Inititiave): "Wij denken dat deze technologie niet bestuurd kan worden door één enkele internationale organisatie, maar wel door een veelvoud van forums op wereld- en lokale schaal. Eén van de grote problemen voor de internationale gemeenschap is het vinden van een mogelijkheid dat iedereen op deze wereld op de juiste manier behandeld wordt, want het risico is groot dat de beslissingsmacht in handen van een beperkt aantal rijke landen of industriëlen terecht komt voor hun eigen belangen".

2. Welk klimaat wordt er gekozen? Olivier Boucher (Laboratoire de Météorologie dynamique, CNRS): "Als iedereen zijn regionaal klimaat wil optimaliseren, dan zijn er direct zeer diepe tegenstrijdigheden. Ongetwijfeld zullen de machtigste landen proberen het door hun gewenste klimaat te laten installeren" Een voorbeeld: Rusland heeft in Siberië baat bij een flinke opwarming van de aarde gezien dan de ongekende mogelijkheden voor mijnbouw en landbouw, die ten koste gaat van door onder meer door stijging van het zeeniveau kwetsbare landen en regio’s.

3. Hoe worden de ongewenste bijverschijnselen opgevangen en beheerd? Er zullen regio’s zijn die duidelijk verliezer zijn bij deze projecten. Wie gaat deze regio’s schadeloosstellen?

4. Ook deze geo-engineering kan een wapen worden in handen van machtige landen ter overheersing van de rest van de wereld zoals de geschiedenis steeds weer leert. Voorbeeld: de operatie Popeye van Amerika met als doel de moesson tijdens de oorlog in Vietnam te verlengen. Sindsdien is er een internationaal verdrag (Enmod) dat veranderingen in het milieu voor vijandelijke acties verbiedt, maar dit verdrag heeft weinig juridische kracht omdat het slechts door 76 van de 197 bestaande landen is ondertekend. En dan nog...

5.Kan een degelijk opgestart project zonder risico gestopt worden? Nee dus. Alle modellen wijzen uit dat er een dodelijke schok zal zijn wanneer de injecties met aerosol gestopt worden. De door deze injecties jarenlange gemaskeerde opwarming van de aarde, doet dan de temperatuur ijzingwekkend snel stijgen. Er is dus de noodzaak om infrastructuren voor hulp te scheppen in geval van een dergelijke situatie door een (gewapend) conflict of een natuurlijke ramp. Janos Pasztor: "Geo-engineering vereist een nog nooit vertoond niveau van samenwerking in de geschiedenis van de mensheid".

Niet alleen spelen de wetenschappers in overmoed met vuur bij deze voorstellen van geo-engineering, maar ook alle voorwaarden vooraf bij toepassing ervan zijn niet aanwezig en gezien de machtsperikelen op deze onherbergzame planeet zie ik deze ook nu niet gerealiseerd worden.

Beter is dus nu de opwarming van de aarde tegen te gaan door wereldwijd afstand te doen van onze op eindeloze groei gebaseerd productie-geweld en te beseffen dat onze planeet wellicht voldoende oplevert voor ieders bescheiden behoeften, maar niet voor ieders hebzucht en heel snel en met veel offers een wereldwijde politiek gebaseerd op solidariteit en ecologie te ontwikkelen. Helaas zie ik ook dat niet gebeuren. Zo bergt de toekomst weinig beloften maar veel bedreigingen.