Noord-Korea in het centrum van een veelzijdige machtsstrijd

Civis Mundi Digitaal #69

door Jan de Boer

De crisis rond de nucleaire bewapening van Noord-Korea is steeds minder een krachtmeting tussen Noord-Korea enerzijds en de Verenigde Staten en hun bondgenoten anderzijds. Deze crisis is het brandpunt geworden van de rivaliteit tussen China en de Verenigde Staten, tussen China en Japan en tussen Zuid-Korea en Japan. Hun veiligheids- en economische belangen, aangescherpt door rancunes uit het verleden in het geval van China, Japan en Korea, met ook belangen van Rusland, maken de Koreaanse crisis nog ingewikkelder. Zij noodzaken een visie op de lange termijn met in het vooruitzicht een regionaal multilateraal akkoord dat voor de huidige stand van zaken: een erfenis van de koude oorlog, in de plaats komt. De nucleaire ontwapening van Noord-Korea is een centraal element voor een geheel nieuw evenwicht in Noordoost-Azië. Maar dit nucleaire ontwapeningsprobleem is niet één, twee, drie op te lossen. Als het al opgelost kan worden zal het een jarenlang proces zijn. In afwachting daarvan moet nu eerst een "vreedzame en stabiele situatie op het Koreaanse schiereiland" geïnstalleerd worden, zoals op de topconferentie van Kim Jong-un en Donald Trump in Singapore werd afgesproken. De eerste noodzakelijke voorwaarde daartoe is het vervangen van de wapenstilstand na de Koreaanse oorlog van 1950-1953 met aan beide kanten van de 38ste breedtegraad een tot de tanden toe bewapend leger, door een vredesverdrag. Maar sinds Singapore treden er duidelijke meningsverschillen op met name wat betreft " de volledige nucleaire ontwapening van het Koreaanse schiereiland". Voor de Verenigde Staten betekent dit een eenzijdige nucleaire ontwapening van Noord-Korea. Maar voor Noord-Korea en ook China en Zuid-Korea dat beschermd wordt door de atoomparaplu van de Verenigde Staten, betreft het duidelijk de nucleaire ontwapening van het hele schiereiland. Washington hamert sinds Singapore steeds weer en steeds harder op "een volledige, te controleren en onomkeerbare nucleaire ontwapening " van Noord-Korea alvorens gesprekken over een vredesverdrag kunnen beginnen. Pyongyang stelt dat Washington de afspraak gemaakt in Singapore moet respecteren: "een nieuwe relatie tussen beide landen", te beginnen met een vredesverklaring als voorloper op een te sluiten vredesverdrag.

Tot aan de topconferentie in Singapore werkte China in meer of mindere mate mee aan de economische sancties van de Verenigde Naties tegen Noord-Korea, die in principe er nog steeds zijn. Maar na de ontmoeting van Kim Jong-un en Donald Trump is heel snel door Peking de relatie met Pyongyang verbeterd en aangetrokken getuige onder meer de drie ontmoetingen van de leiders van beide landen. De door Donald Trump ontketende commerciële oorlog heeft tot gevolg dat China zich niet langer inschikkelijk opstelt in de Koreaanse kwestie. Peking wenst geen nucleair Noord-Korea, maar dat is voor haar geen absolute prioriteit. China wil voor alles de economische ontwikkeling van het noordoosten van het land niet in de waagschaal stellen door een destabilisatie van zijn buurman Noord-Korea. Peking ziet de Koreaanse crisis ook als katalysator van een mogelijke nieuwe geopolitieke orde in Noordoost-Azië uiteraard in haar voordeel. Daarom zal het voor de Verenigde Staten heel moeilijk, zo niet onmogelijk zijn om China te bewegen met Washington samen te werken zeker wat betreft sancties en militaire druk op Noord-Korea, die overigens ook niet in de smaak vallen bij Rusland.

De modernisering van de zeemacht als ook de ballistieke mogelijkheden van China hebben de machtsverhoudingen in de regio gewijzigd. Zonder openlijk de Amerikaanse suprematie te tarten, zal de nog steeds toenemende militaire macht van China een hypothetische Amerikaanse gewapende interventie in Korea naar alle waarschijnlijkheid goed afschrikken. Ofschoon met Trump… Japan beziet de groeiende militaire macht van China met een toenemend wantrouwen, en bewapent zich om zijn belangen onder meer in de Japanse Zee te verdedigen. De Zuid-Koreaanse president Moon vervolgt zijn politiek van verzoening met Pyongyang met de bedoeling via economische overeenkomsten een goede band met Noord-Korea te ontwikkelen om zo het risico van een oorlog te verkleinen waarbij de beide Korea’ s de eerste slachtoffers zijn.

Tot zoverre een analyse in hoofdlijnen van de huidige situatie.

Nog een persoonlijke noot: Kim Jong-un zal mijns inziens nooit zijn nucleaire bewapening opgeven: een garantie voor het voortbestaan van zijn regime. Het zou dan ook verstandiger zijn Noord-Korea formeel als kernmogendheid te erkennen en het na onderhandelingen binnen het non-proliferatie verdrag te halen, waardoor Noord-Korea zijn nucleaire kennis en wapens niet (meer) met derden deelt. Kim Jong-un is daartoe wellicht bereid als hij steun krijgt om Noord-Korea economisch uit het slop te halen en verder te ontwikkelen: een eerste prioriteit van hem en ook een garantie voor het voortbestaan van zijn regime. Dat zijn de twee voorwaarden die een multilateraal en definitief vredesverdrag mogelijk maken.