Macron, de volkswoede en hoe nu verder

Civis Mundi Digitaal #73

door Jan de Boer

Politicologen, sociologen en geografen hebben al sinds lang de het gevoel van onbehagen van ’La France des invisibles’ het Frankrijk dat men in Parijs niet ziet en hoort, beschreven: een gevoel van een democratisch in de steek gelaten zijn veroorzaakt door een accumulatie van handicaps. Hier werd een fabriek gesloten, even verder een school, daar een ziekenhuis, even verder een spoorlijn. De lokale verkozenen konden protesteren wat ze wilden, niets scheen bestand tegen deze onder de vlag van de mondialisering doorgevoerde meedogenloze rationalisatie, die het land in tweeën spleet: enerzijds een Frankrijk van de grote steden met beide voeten in de globalisatie, anderzijds van het net buiten de stad gelegen Frankrijk en het in grote moeilijkheden ingekapselde en gemarginaliseerde platteland. Eén belasting teveel heeft dit Frankrijk wakker geschud en daardoor ontstond de spontane beweging van de ’gilets jaunes’ die hun woede uitschreeuwden op de door hun geblokkeerde wegen en in de straten van Parijs. Het is de eerste keer dat ’la France des invisibles’ gezien heeft willen worden: een serieuze waarschuwing aan het adres van de macht in Parijs.

Verleid om op Marine Le Pen te stemmen of helemaal niet meer te stemmen want "wat heeft het voor zin om te stemmen als er toch niet naar ons geluisterd wordt" vertegenwoordigen deze Fransen die de grootste moeite hebben om aan het einde van iedere maand de touwtjes aan elkaar te knopen, een potentieel electoraat van maar liefst 40 procent van de kiesgerechtigden. Wanneer een deel van de hogere middenklassen of de gepensioneerden zich bij deze volkswoede aansluiten zou het land volledig in onbalans kunnen raken.

Macron, die dit protestbegin had kunnen bezweren door een moratorium af te kondigen wat betreft de verhoging van de belastingen op de brandstof gedurende het door hem afgekondigde drie maanden overleg over het samengaan van het fiscale systeem en de energietransitie met de ’gilets jaunes’, de vakbeweging, de lokale bestuurders, etc. hield in zijn arrogantie tegen alle adviezen ook van zijn eigen kamp in zijn poot stijf: de verhoging van de belasting op olie en benzine op 1 januari 2019 gaat gewoon door met ook een prijsverhoging op elektriciteit in februari 2019. Dat deed de vlam in de pan slaan met een voorlopig ’hoogtepunt’ in het afgelopen weekend 1/2 december, met name in Parijs waar duizenden ’gilets jaunes’ een protestmanifestatie hielden die door geprofessionaliseerde en goed georganiseerde "casseurs" van ultralinks een ultra-rechtse organisaties misbruikt werd om op grote schaal brand te stichten, te plunderen en te vernielen waarbij geen enkel geweld vermeden werd. Dat gaf beelden van een stadsguerrilla.

Hoe nu verder ? Nu ik dit artikeltje schrijf op maandagochtend 3/12 hult Macron zich wederom tegen alle adviezen in een absoluut stilzwijgen, heeft zijn eerste minister Philippe opgedragen de leiders van de Franse politieke partijen zo snel mogelijk te raadplegen als ook weer een overleg aan te gaan met een groep gematigde ’gilets jaunes’ die alle geweld afwijzen. Als het de bedoeling is dat

dit overleg tot een soort algemeen compromis moet leiden moet dit zeer snel gebeuren omdat het parlement deze week ook de wet op de financiën behandelt. Het overleg met de landelijke politieke leiders die natuurlijk politieke munt uit deze rampzalige situatie proberen te slaan, geeft weinig hoop. Ze eisen allen direct of indirect nieuwe verkiezingen en het aftreden van Macron. Macron die in zijn verkiezingscampagne beloofde voortdurend met iedereen in alle transparantie samen te werken om Frankrijk uit het slop te halen, veranderde na zijn verkiezing in een monarch en organiseerde zijn macht op de meest verticale wijze. Hij zal zich volledig moeten veranderen wil hij nog een kans maken om zijn mandaat als president af te maken.

Om de volkswoede te bezweren en de al onvoldoende energietransitie sociaal acceptabel te maken, zal de regering belastingverlies moeten accepteren en grote nooit voorziene uitgaven moeten doen om de tweedeling in het land te lijf te gaan. Waar, ook al onder druk van Brussel, dat geld te vinden?

Het is goed om wat er nu in Frankrijk plaats vindt en ook in de meeste andere westerse democratieën: wrok, geweld en jaloezie, een zich terugtrekken op zich zelf en een fervent vaak ook identitair nationalisme in de context te zien van een aantal elkaar beïnvloedende algemeenheden:

- een ultra neo-liberaal kapitalisme waarin steeds meer geproduceerd en geconsumeerd moet worden en wordt met ook als gevolg een onhoudbare economie gebaseerd op schulden en milieuvernietiging,

- een mondialisering die rijkdom brengt voor de hogere klassen maar daarnaast veel verliezers kent,

- de beginnende derde, nu numerieke industriële revolutie die gigantische rijkdom voor weinigen en werkloosheid en armoede voor velen met zich zal brengen,

- een steeds sneller naderende ecologische catastrofe door de opwarming van de aarde met rampzalige klimaatveranderingen die ter bestrijding ervan of aanpassing eraan gigantische geldsommen vergt, en de toekomst van de menselijke beschaving ernstig bedreigt.

- een in de komende decennia een verdere mondiale bevolkingsexplosie.

Onze menselijke beschaving bevindt zich op een doodlopende weg. De toekomst bergt weinig beloften en veel bedreigingen. Ik kan u helaas geen andere boodschap overbrengen.