Roemenië en Europa
Civis Mundi Digitaal #75
door Jan de Boer
"De regering in Boekarest heeft nog niet helemaal begrepen wat het voorzitterschap van de Europese Unie betekent", zei kortgeleden de voorzitter van de Europese Commissie Jean-Claude Juncker. De sfeer waarin Roemenië afgelopen 1 januari haar eerste beurt als voorzitter van de Europese Unie heeft aanvaard, is niet om over naar huis te schrijven.
Technisch mag dat geen problemen opleveren, maar politiek zeer zeker wel. Sinds de Sociaal-Democratische Partij (SDP) in 2016 de parlementsverkiezingen won, heeft deze partij een groot offensief tegen de Roemeense justitie ontketend met slechts één verborgen doel: het verhinderen dat haar leider Liviu Dragnea de gevangenis indraait en zo niet langer eerste-minister kan blijven.
Deze sterke man van de Roemeense regering is bezig Roemenië het kamp van de soevereine Staten van Centraal-Europa zoals Polen en Hongarije die er geen been in zien de rechtsstaat uit te hollen, binnen te loodsen. Het presidentschap van de Europese Unie van Boekarest valt op een uiterst beslissend moment: niet alleen worden de Europeanen opgeroepen om in mei hun vertegenwoordigers voor het Europese parlement te kiezen, maar Boekarest zal de komende maanden moeten beslissen of de strafprocedure tegen Polen en Hongarije in zake het aantasten van de onafhankelijkheid van de Justitie wel of niet op de agenda van de Europese Raad komt te staan.
In het geval van Roemenië is het niet zozeer een ideologische kwestie dan wel een laaghartige tactiek maar de consequenties ervan zijn hetzelfde. Roemenië was tot voor kort een zeer pro-Europees land, maar de SDP is erin geslaagd om met voor alles Brussel als zondebok te nemen het euroscepticisme flink te laten toenemen. De door de SDP gekoesterde armste en meest rurale Roemenen zijn daar kennelijk gevoelig voor, terwijl de meer stedelijke midden- en hogere klassen moe zijn van het steeds weer organiseren van protestacties op straat.
Natuurlijk heeft de Europese Commissie dit niet allemaal over haar kant laten gaan. In een uitgebreid document heeft ze in november 2018 een lijst met door Roemenië geadopteerde hervormingen die problemen geven, gepubliceerd en gevraagd deze te annuleren. Maar ze heeft wel vermeden de procedure "artikel 7" in die het mogelijk maakt landen die hun instituties met voeten treden, in werking te stellen. De blokkering van deze procedures tegen Polen en Hongarije door een gebrek aan een voldoende meerderheid binnen de Staten van de Europese Unie lokt niet aan om daar een derde land aan toe te voegen. Dus wordt er een andere weg gekozen. Via het Europese Hof van Justitie is de Europese Commissie er recentelijk in geslaagd Warschau te weerhouden van het voornemen de rechters van het hooggerechtshof met pensioen sturen. Deze beslissing met de daaraan verbonden consequenties is nauwlettend gevolgd door de Roemeense magistratuur waarvan velen ook in Roemenië op een dergelijk besluit hopen.
Een ander wapen is het geld. Roemenië is het perfecte voorbeeld van voorstanders van onafhankelijkheid die zich over de rug van Europa verrijken terwijl ze Brussel van alles nog wat verwijten. In een van de dossiers over corruptie in Roemenië wordt Liviu Dragnea beschuldigd van actieve deelname aan het achterover drukken van 21 miljoen euro van Europese fondsen.
De anti-fraude diensten hebben dit dossier overgedragen aan de Roemeense justitie en wachten op haar beslissing alvorens te besluiten tot het treffen van eventuele financiële sancties. Maar aangezien de Roemeense justitie onder grote druk staat van Liviu Dragnea en consorten, wordt het voor de Europese Commissie gevaarlijk om te lang op de gewenste beslissing te wachten.
De Europese Unie kan niet verhinderen dat één van haar lidstaten op zijn beurt het voorzitterschap van de Europese Unie overneemt, maar anderzijds is het ook niet nodig om zich naïef te gedragen jegens hen die haar van binnenuit bedreigen.
Van welke kant je het ook bekijkt, het Roemeense voorzitterschap van de Europese Unie is in alle opzichten geen goede publiciteit voor de eenheid en geloofwaardigheid van Europa.