Populariteitsverlies van Poetin

Civis Mundi Digitaal #76

door Jan de Boer

Sinds de impopulaire hervorming van de pensioenen tegelijkertijd met een verhoging van 20 procent van de BTW en duurdere benzine is de populariteit van Poetin sterk gedaald al zouden zijn westerse collega’s nog dolgelukkig zijn met zijn populariteitscijfers. Volgens het onafhankelijke Instituut Levada is nu 66 procent van de Russen tevreden met zijn beleid tegen 82 procent toen hij als president herkozen werd. Volgens het publieke instituut VTsiOM is het vertrouwen dat de Russen in Poetin stellen, het laatste jaar gedaald tot 37,3 procent. Sinds 2006 heeft de chef van het Kremlin zo’n erosie van zijn populariteit niet meegemaakt. Nog verbazingwekkender is dat er evenveel Russen zijn - 55 procent - die tevreden zijn met de hem toegemeten economische successen als zij die hem verantwoordelijk houden voor de problemen in het land. Het deel van de bevolking dat betere relaties met het Westen wil is het afgelopen jaar 2018 gestegen van 14 naar 36 procent. De spanningen op het internationale toneel doen de bevolking veel minder dan voorheen zich achter hun president scharen en het aantal personen dat zich zeer druk maakt over de Westerse sancties tegen hun land is gestegen van 7 naar 20 procent.

Het beeld van een gemeen en onbetrouwbaar Westen was tot nu toe een zeer efficiënte mythe, maar na vier jaar van een onafgebroken chauvinistische en patriottische campagne is er een zekere moeheid bij de bevolking opgetreden.

Daarbij komt dat in deze periode op meerdere fronten ontevredenheid is ontstaan, allereerst op het niveau van reële inkomsten die gedaald zijn: een langzaam proces dat daardoor voor het regime weinig direct gevaar oplevert. Dat ligt anders bij de hervorming van de pensioenen, waar 90 procent van de bevolking tegen is. Wat niemand sinds de val van de Sovjet-Unie aangedurfd heeft, heeft Poetin bij decreet de pensioengerechtigde leeftijd van mannen gebracht van 60 naar 65 jaar en van vrouwen van 55 naar 60 jaar. Meer dan de helft van de gepensioneerden blijft gemiddeld nog 5 jaar werken om hun pensioen aan te vullen. Voor de armste Russen - en dat zijn er heel wat - is de samenvoeging van een salaris en een pensioen bittere noodzaak om te overleven.

De situatie van Poetin is niet rampzalig, maar zijn populariteit ligt nu op hetzelfde niveau als in 2013 vlak voor de annexatie van de Krim. Gewonnen oorlogen brengen bij bevolkingen altijd een groot enthousiasme te weeg. Maar Poetin heeft geen tweede Krim in voorraad Of moeten de oplopende spanningen tussen Rusland en de Oekraïne in dit licht bekeken worden, nu Poetin ook heeft verklaard dat Russische huursoldaten het recht hebben overal ter wereld hun diensten aan te bieden? Een andere indicatie van ontevredenheid is het toenemend gebrek aan vertrouwen in de pro-Russische media, terwijl dat in de websites van internet juist toeneemt.

Het slechte humeur van de bevolking manifesteert zich ook in de regio’s. Het mandaat van vier door het Kremlin gesteunde gouverneurs in de Primorié en Khabarovsk, in het Russische Verre Oosten, in Vladimir in het centrum van Rusland en in Chakassië in Siberië is door de kiezers niet verlengd. Dat is natuurlijk een proteststem. In de tweede ronde verdubbelt het aantal stemmen. Elke mogelijkheid om hun ontevredenheid uit te drukken, wordt door de Russen gepakt zelfs als dat geen enkel gevolg heeft, want alles wordt door het Kremlin in het werk gesteld dat deze ontevredenheid zich niet transformeert in een beweging van ’ gele hesjes’ Het spookbeeld van manifestaties toch al zeer ingeperkt in Rusland heeft gedeputeerden er toe gebracht de wetgeving flink te versterken: "Het betrekken van een minderjarige bij een niet geautoriseerd evenement, een meeting, een manifestatie, een optocht...." kan bestraft worden met een boete van 30.000 tot 50.000 roebel en 15 dagen gevangenisstraf.

Het officieel bevriende Staatshoofd, de grote graaier en moordenaar Poetin wordt geconfronteerd met dalende populariteitscijfers. Daar mag je je over verheugen maar wees gewaarschuwd dat - zover is het nu nog niet - dat een in het nauw gebracht kat rare sprongen kan maken.