Frankrijk: het Grote Debat en de gele hesjes

Civis Mundi Digitaal #77

door Jan de Boer

Volgens het ministerie van binnenlandse zaken, waren er zaterdag 19 januari 84.000 gele hesjes in de straten van de Franse steden, maar hoe meer zij demonsteren, hoe meer zij het risico lopen hun doel te missen. Dat is de paradox van deze tiende dag van de mobilisatie van de ’ gele hesjes’, die tactisch gezien een succes was gezien dit aantal manifestanten en – gelukkig – met minder geweld en vernielingen, maar strategisch gezien meer lijkt op een doodlopende weg. Want nu het grote nationale debat over fiscale en sociale rechtvaardigheid en democratisering is begonnen hoe deze manifestaties dan te rechtvaardigen? Het is een weigering is om de dialoog aan te gaan en de wil om de door hun verachte president te verjagen. Met welke bondgenoten en hoe dan verder? Een raadsel…

 

De beweging van de gele hesjes is nu onderhevig aan grote veranderingen, valt uiteen. Er is een duidelijke scheuring tussen hen die elk geweld afwijzen en hen die zeggen dat geweld onontkoombaar is om tot wezenlijke veranderingen te komen. Veel gele hesjes hebben mede daarom de beweging verlaten, anderen zijn gebleven en hebben zich geradicaliseerd of zijn van strategie veranderd om zich beter te structureren. De rol en de invloed van ultra-linkse en ultra-rechtse groeperingen moet niet onderschat worden. Zij profiteren van de situatie om via de sociale media fake-news te verspreiden en zo hun greep op het geradicaliseerde deel van de gele hesjes te versterken. Hun doel is de regering en haar instituties te vernietigen. Ultra-rechts laat zo via de sociale media de gele hesjes geloven in complotten met een daarbij een fikse dosis antisemitisme.

 

De straat en de rotondes hebben de onzichtbaren de mogelijkheid geboden zichtbaar te worden, maar nu de macht hun de hand heeft toegestoken die door een zeker aantal gele hesjes geweigerd wordt, dreigt de beweging zich te marginaliseren. Want met het ’grote debat’ richt de president zich niet tot hun, maar tot het grote publiek, de publieke opinie,in de hoop zijn electorale basis van mei 2017 weer op te bouwen en zo mogelijk te vergroten om de twee personen die vanaf zijn verkiezing tot president zijn legitimiteit betwisten, minder ruimte te geven: de rechts-extremistische Marine Le Pen en de links-extremistische Jean-Luc Mélenchon.

 

Emmanuel Macron is niet bezig met het verzoenen van de twee Frankrijken, de in de mondiale vaart der volkeren opgestoten grote steden en het al veertig jaar achtergebleven platteland. Hij vervolgt zijn strijd om Frankrijk te hervormen. Niet eenvoudig want Frankrijk wil zich wel hervormen als alles maar hetzelfde blijft. Dat is de zin van zijn ’ heroverings-operatie’ die hij nu voert bij de burgemeesters met daarop gericht de camera’s, dus ook bij alle Fransen thuis, niet zozeer om een andere wending aan zijn politiek te geven als wel om zijn politiek uit te leggen en te laten voortduren met daarbij ter wille van de kijkers het af en toe doen van een kleine concessie.

Zijn verplaatsingen in de departementen Eure en Lot op 18 en 18 januari waren daarvoor een treffend voorbeeld. Na urenlang geluisterd te hebben naar de klachten van de burgemeesters om hun daarna een antwoord te geven waren beide bijeenkomsten niet gewijd aan enige zelfkritiek, maar aan de gelegenheid de meest ingewikkelde en taaie problemen te lijf te gaan en te proberen daarvoor een redelijke oplossing te vinden. Dat was ook de methode van Macron als presidentskandidaat die hij eenmaal als president benoemd en zich veranderde in een alleenheersende Jupiter kennelijk had vergeten. Hij heeft zich weer daartoe bekeerd. Hij doet er alles aan om de nu al drie maanden durende democratische crisis die het land totaal verlamt en grote schade aanricht te boven te komen door zijn kiezers te bewijzen dat hij de hervorming van het land voort kan zetten. Maar hij doet dat met zo’n aanstekelijke one-man-show, met een zodanige persoonlijke performance, dat zelfs het idee van het’ grote debat’ daarbij verbleekt. En dat doet de vraag rijzen waartoe het dient om met de Franse bevolking te overleggen als hun president op alles een antwoord heeft. Wordt het ’grote nationale debat’ een dialoog tussen doven? De tijd zal het leren…