Beter Onderwijs Nederland: Onderwijsinspectie: instellingen overtreden de wet door Nederlands uit onderwijs te verbannen. Tweede Kamer wil actie

Civis Mundi Digitaal #77

Goed nieuws! Op 21 december heeft de Onderwijsinspectie het beloofde rapport gepubliceerd, waarin zij onderzoekt in hoeverre hogeronderwijsinstellingen die onderwijs geven in andere talen dan het Nederlands aan de wet voldoen. Een van de belangrijkste redenen dat de rechter zich niet wilde uitspreken over de wettigheid van de massale ’verengelsing’ in de rechtszaak die wij hadden aangespannen, is dat zij niet vooruit wenste te lopen op de uitkomst van dit onderzoek.

Welnu, de Onderwijsinspectie heeft in haar rapport bevestigd wat BON al jaren zegt: de instellingen voldoen niet aan de wet. Ze tonen de noodzaak van het verbannen van het Nederlands als instructietaal uit een groot aantal opleidingen niet aan in de vereiste gedragscodes. Enkele citaten uit het rapport:

De wet schrijft voor dat onderwijs alleen in een andere taal dan het Nederlands kan worden verzorgd als dit noodzakelijk is. Deze noodzakelijkheid wordt over het algemeen genoemd, maar niet uitgewerkt in de gedragscodes. […] Hoewel de gedragscodes over het algemeen gronden om onderwijs in een andere taal dan het Nederlands te verzorgen vermelden, zijn de gronden beperkt uitgewerkt, waarbij slechts een enkele keer noodzakelijkheid in de uitwerking is opgenomen. Daarmee ontbreekt een goed inhoudelijk toetsingskader waarmee kan worden bepaald of een opleiding (nog steeds) in een vreemde taal moet worden aangeboden. De ontvangen beleidsdocumentatie gaat hier evenmin op in. De door de instellingen zelf opgestelde gedragscodes geven in die zin enkel handreikingen aan de taalkeuze, terwijl de wetgeving voorschrijft dat een andere taal dan het Nederlands alleen mogelijk is indien de noodzakelijkheid vaststaat. [p. 23-24]

Landelijk taalbeleid (inclusief wetgeving) én het taalbeleid van instellingen zouden een afweging moeten maken van de verschillende voor- en nadelen van het gebruik van een andere taal dan het Nederlands. De gedragscodes in haar huidige vorm slagen er niet in die gewenste afweging te laten zien. In veel gevallen ontbreekt de gedragscode en als er een code is, dan is de invulling vaak summier. Ze voldoen daarmee niet aan de huidige wet. [p. 37]

Hiermee geeft de Onderwijsinspectie een duidelijk antwoord op de vraag of universiteiten en hogescholen met de massale verengelsing van opleidingen voldoen aan de wet: nee. De weg ligt nu open voor nieuwe acties om de toekomst van het Nederlands als academische (onderwijs)taal veilig te stellen, juridisch dan wel anderszins. BON is zich daar op dit moment over aan het beraden. Mocht u hier ook ideeën over hebben, dan kunt u ons bereiken via redactie@beteronderwijsnederland.nl.

Emeritus hoogleraar taalpsychologie Annette de Groot, die veel over dit onderwerp publiceerde, vat de recente ontwikkelingen samen voor een buitenlands publiek in het artikel ’The English Trojan horse destroying Dutch universities’ in University World News.

Dit rapport zou waarschijnlijk nooit zijn verschenen zonder onze acties op dit gebied, waaronder de rechtszaak, en zonder de voortdurende steun van u, de inmiddels meer dan 7000 ondertekenaars van onze petitie. Hartelijk dank daarvoor!

Lees ook de uitgebreidere reactie op het rapport op onze website. Als u deze wilt delen met vrienden en kennissen of via sociale media, dan stellen wij dat op prijs.

Tweede Kamer wil actie tegen ’verengelsing’ na rapport inspectie

In NRC Handelsblad is naar aanleiding van het rapport van de Onderwijsinspectie een artikel verschenen met reacties van Tweede Kamerleden. Hieruit blijkt dat een meerderheid van de Kamer wil dat de minister strenger ingrijpt om de gestage verwijdering van het Nederlands uit het hoger onderwijs een halt toe te roepen:

„De minister moet ingrijpen”, zegt Kamerlid Paul van Meenen (D66). „Mijn bezwaar is dat internationalisering en verengelsing veel te veel een verdienmodel zijn geworden. Het aanbod is er in de eerste plaats voor Nederlandse studenten. Het moet voor hen ook een meerwaarde zijn dat buitenlandse studenten hier kunnen studeren.”

Ook dit is goed nieuws. BON zal actief blijven, zowel op de voorgrond als op de achtergrond, om de Kamerleden aan hun woord te houden en om de minister ertoe te bewegen daadwerkelijk in te grijpen. 

Wetswijziging voertaal hoger onderwijs: internetconsultatie (reacties gevraagd!)

Zoals aangekondigd heeft de minister van Onderwijs de voorgestelde wijziging van de Wet op het hoger onderwijs (WHW) voorgelegd ter consultatie. (Via deze link kunt u ook de tekst van het voorstel lezen.)

Hierin wordt ook artikel 7.2 (op basis waarvan BON in 2018 een rechtszaak voerde tegen twee universiteiten) gewijzigd. Op dit moment stelt dit artikel nog dat onderwijs in een andere taal dan het Nederlands alleen toegestaan is als hiertoe noodzaak is. De nieuwe versie van de wet rept niet meer van ’noodzaak’. In plaats daarvan mag het onderwijs in een andere taal dan het Nederlands worden gegeven indien: 

dit gelet op de specifieke aard, de inrichting of de kwaliteit van het onderwijs, meer dan het voeren van het Nederlands, in het belang is van het verwerven van de kennis, het inzicht of de vaardigheden die een student bij beëindiging van de opleiding moet hebben verworven.

BON heeft nog geen officieel standpunt ingenomen over deze voorgestelde wijziging. (Dit zal op zeer korte termijn volgen op onze website.) Wel willen we alvast een aantal overwegingen meegeven.

De nieuwe uitzonderingsgrond is aanzienlijk ruimer geformuleerd dan de huidige. Het zal een stuk makkelijker zijn voor een instelling om te betogen dat een Engelstalige opleiding in het belang is van het verwerven van bepaalde kennis, inzicht of vaardigheden dan dat er een noodzaak is voor volledig Engelstalig onderwijs. Het risico van de voorgestelde wijziging is dat artikel 7.2 van de WHW alsnog (weer) een dode letter wordt, net nu onze rechtszaak en het rapport van de Onderwijsinspectie het artikel tot leven gewekt hebben. De wetgever heeft in 1992 – toen de wetenschap in Nederland al zeer internationaal georiënteerd was! – niet voor niets het criterium ’noodzaak’ bedacht. Het is immers van zeer groot belang dat studenten goed academisch Nederlands wordt bijgebracht om later te kunnen functioneren in een grotendeels Nederlandstalige werkomgeving. Uiteraard is een goede beheersing van het Engels als internationale wetenschapstaal bij veel vakken ook van belang, maar dit mag de verdere ontwikkeling van het Nederlands niet in de weg staan.

Er valt dan ook veel voor te zeggen om eerst de huidige wet te handhaven (wat nu niet gebeurt) voordat er sprake kan zijn van een wijziging van dit artikel.

Via deze link kunt u zelf reageren op de voorgestelde wijziging van de wet. Een weloverwogen en genuanceerde reactie kan zeker effect sorteren bij de minister, te meer daar er op het moment van schrijven pas tien reacties zijn ingestuurd. Als u jurist bent, willen wij u in het bijzonder aanmoedigen om te reageren. Maar eenieder die na lezing van het wijzigingsvoorstel de minister relevante argumenten kan bieden om de positie van het Nederlands in het hoger onderwijs te versterken, roepen wij van harte op dit te doen.
Let wel: wees er snel bij met reageren, want dit kan alleen nog vandaag of morgen. Morgen (maandag) sluit de termijn! 

Steun de zaak en word lid van BON!

De vereniging Beter Onderwijs Nederland is een organisatie van vrijwilligers. Wilt u ons in deze kwestie steunen?

Dat kan door lid te worden van van BON via deze link. (Voor slechts 15 euro per jaar.) Als u al lid bent, kunt u uw vrienden en kennissen lid maken.
Sinds vorig jaar hebben we een groot aantal nieuwe leden mogen verwelkomen, maar om onze stem luider te laten klinken is een groter ledental onontbeerlijk.
Ook uw ideeën zijn van harte welkom via redactie@beteronderwijsnederland.nl. Ten slotte kunt u de artikelen op onze website en andere publicaties waarnaar we in deze nieuwsbrief verwijzen, verder verspreiden via Twitter, Facebook of e-mail. Ook hiermee helpt u de zaak verder.
We willen u graag bedanken voor de massale steun de afgelopen jaren en hopen dat we er de komende tijd op kunnen blijven rekenen!

Met vriendelijke groet, namens het gehele bestuur van Beter Onderwijs Nederland,

Ad Verbrugge
voorzitter BON