Ophef over FVD is overdreven en onnodig

Civis Mundi Digitaal #81

door Geerten Waling

Vreemd toch, hoe de democratie steeds weer weet te verrassen. Hoeveel ‘big data’ er ook zijn over consumentengedrag en de publieke opinie, het rode potlood blijkt telkens weer een toverstokje. Zo wisten de peilingen en deskundigen tot op de avond van de Amerikaanse presidentsverkiezingen in 2016 zeker dat Donald Trump geen schijn van kans maakte. Het deed denken aan Nederland in 2002, toen Pim Fortuyn opkwam. Hoewel Trump wereldwijd geldt als een nieuw fenomeen, was de rivierdelta aan de Noordzee inmiddels toch echt al een paar jaar verder, met de LPF en daarna de PVV. Geen Nederlander schrikt nog van een rechts-conservatief electoraat, zou je denken.

Toch reageerden ook in Nederland vorige week weer hele volksstammen geschokt dat een partij als Forum voor Democratie ‘uit het niets’ de grootste kon worden in de Provinciale Statenverkiezingen. Ondanks dat politicologen erop wezen dat het in het Nederlandse vergruisde politieke landschap, met feitelijk alleen maar kleine partijen, niet zinnig is om alle aandacht te schenken aan de ‘grootste partij’, raakten de kranten niet uitgeschreven en de talkshows niet uitgebabbeld over de gevolgen van de vermeende conservatieve revolutie. Uit dezelfde monden die FVD eerder nog hadden uitgelachen en weggehoond als een kansloze paljassenpartij, klonken nu opeens angstige kreten over ‘fascisme’ en een ‘gevaar voor de rechtsstaat’.

 Zoals generaals gedoemd zijn de vorige oorlog te vechten, zo zijn commentatoren gedoemd om nieuwe ontwikkelingen te duiden met hun analyses van de vorige. Baudet heet dus een nieuwe Wilders of Fortuyn, FVD een nieuwe PVV of LPF. De gedachte dat zowel de lavendelprofeet als zijn partij wel eens eigenstandige, nieuwe fenomenen zouden kunnen zijn vat maar moeizaam post. De grootste verklaring daarvoor is onbekendheid.

Een nieuwe politieke partij leidt al snel tot ophef en verzet. Stel nou dat de SGP nog niet bestond. Denk aan de reuring die dan zou ontstaan als een jonge, charismatische versie van Kees van der Staaij door de biblebelt zou trekken om met ronkende retoriek zijn traditionele, gereformeerde partij op te bouwen. Of wat als de SP nu zou worden opgericht? Socialisme? Is die Lilian Marijnissen helemaal gek geworden! Van Noord-Korea tot Venezuela zien we hoe gevaarlijk dat socialisme is, die SP zou moeten worden verboden! Toch staan de rechtsstatelijkheid en het bestaansrecht van een SGP of SP op dit moment totaal niet ter discussie.

Ook de ophef over FVD zal snel wegebben als de partij eenmaal onderdeel is geworden van het Haagse meubilair. Als duidelijk wordt hoe de partij in de praktijk opereert, wie daarin belangrijke posities gaan innemen, of FVD zich constructief opstelt en vooral of zij na alle verkiezingsbeloften ook echt een verbetering is ten opzichte van het ‘partijkartel’. Onder de andere partijen zal intussen het besef indalen dat zij bepaalde thema’s en kiezers over het hoofd hebben gezien, en dat hun partijstructuur verouderd is. Democratie blijft een vrije markt van ideeën, waar concurrentie dwingt tot innovatie.

Nu de FVD groot is geworden bestaat het beeld dat de partij aan de leiband loopt van Baudet. Dat het zijn machtsmachine is. En Baudet is onvoorspelbaar. Wat de één geweldig aan hem vindt, vindt de ander beangstigend: dat je niet weet wat hij nu weer gaat zeggen. Dat hij rare woorden gaat gebruiken, die niemand begrijpt of die een rare bijsmaak hebben. Of dat hij opeens in het Latijn gaat oreren. Maar FVD is een grote ledenpartij, met naast Baudet veel andere prominenten die salonfähiger en voorspelbaarder zijn. Fortuyn heeft nooit een partij op kunnen bouwen, Wilders heeft nooit een partij op wíllen bouwen - dus FVD is weer een nieuw avontuur. Het is niet gezegd dat de partij altijd om een sterke leider blijft draaien. Of dat die leider Thierry Baudet moet heten. Een partijleider loopt in Nederland zelf ook aan de leiband van zijn partij en - uiteindelijk - aan die van behoorlijk kritische kiezers. Het kan geen kwaad, te midden van alle ophef, om daar wat meer vertrouwen in te hebben.