De opwarming van de aarde bedreigt het onderzeese leven

Civis Mundi Digitaal #81

door Jan de Boer

In het wetenschappelijke blad ‘Nature Climate Change’ van 4 maart jongstleden trekken onderzoekers van de Engelse ‘Marine Biological Association’ en van het universitaire Oceanisch Instituut in Australië aan de bel. De hittegolven veroorzaakt door de opwarming van de aarde doen zich ook in de oceanen gelden. Het aantal hittedagen in de oceanen en zeeën is tussen de perioden 18925-1954 en 1987 -2016 met 54 procent toegenomen.

De eenentwintigste eeuw heeft al een record hittegolven gekend zoals de Europese hittegolf in 2003, de ‘Angry Summer’ in 2012-2013 in Australië en de hittegolf ‘Lucifer’ in 2017 in Europa met kwalijke consequenties voor de menselijke gezondheid, de economie en het milieu. Temperaturen waren tot 9,5 graden hoger dan de gemiddelde seizoentemperaturen. Volgens de studie is de toename van deze verschijnselen direct gelieerd aan de opwarming van het klimaat.

Deze hittegolven hebben een verwoestend effect op de ecosystemen in zeeën en oceanen. De temperatuur van het water heeft directe consequenties voor het biologisch functioneren van soorten: wanneer de tolerantiegrens wat betreft de temperatuur is bereikt, kunnen diersoorten in zee niet overleven. Om zich tegen deze hitte-pieken te verdedigen, verkassen zij die zich kunnen verplaatsen zoals vissen, naar frissere gebieden. Zo zien we dat de kabeljauw in steeds groter getale in de Noordelijke IJszee te vinden is. Maar de diersoorten die zich niet kunnen verplaatsen zijn veroordeeld. Mohsen Kayal, onderzoeker verbonden aan het ‘Centre de formation et de recherche sur les environnements méditerranéens’ laat mij weten dat deze studie de nadruk legt op de kwetsbaarheid van de soorten die aan de basis liggen van de ecosystemen in zeeën en oceanen, die een groot deel van de biodiversiteit beschermen zoals de koraalriffen, de bossen bladderige algen…

De regio’s die een fiks deel van deze kwetsbare soorten herbergen, worden ook het meest getroffen. Dat is bijvoorbeeld het geval in Australië, De Caraïbische Zee, en de kuststreek van het Midden-Oosten van de Stille of Grote Oceaan. Begin 2011 was er een intense opwarming aan de westkust van Australië, die meer dan zes weken duurde. Het gevolg was een massale verdwijning van vissen en een wit worden van de koraalriffen die veel tropische vissen naar de wateren bij de zuidpool deed vertrekken.

Deze warmte-pieken zijn niet alleen rampzalig voor het ecosysteem, maar ook voor de visvangst die voor deze regio’s van levensbelang is. De oceaan-systemen staan oog in oog met een aantal bedreigingen zoals de vervuiling door plastics en de verzuring van de oceanen. Nu daar extreme hittegolven bijkomen, zullen hele ecosystemen in zeeën en oceanen die mee aan de basis liggen van de voedselketen waar ook wij van afhankelijk zijn, in de komende decennia het loodje leggen.