Nederlandse pensioenen

Civis Mundi Digitaal #86

door Jan de Boer

Nederland heeft zich altijd op de borst geslagen met de stelling: Nederland heeft het beste pensioenstelsel ter wereld. Dat mag dan zijn, maar de vraag is of dat nu nog in alle opzichten geldt. In een afscheidsinterview in het Algemeen Dagblad toont directeur Gerard Riemen zich een gelukkig en tevreden mens na elf jaar leiding te hebben gegeven aan de Pensioenfederatie: « De pensioenfondsen hoeven zich nergens voor te schamen, zij hebben hun werk goed gedaan «. Inderdaad, het pensioenvermogen was bij het begin van de crisis rond de 600 miljard en nu ruim 1400 miljard! Het gekke is dat ondanks deze meer dan verdubbeling van het pensioenvermogen al tien jaar bij verreweg de meeste pensioenen geen indexatie oftewel aanpassing aan de inflatie heeft plaatsgehad en dat nu zelfs bij heel veel pensioenfondsen kortingen op de pensioenen dreigen. » Dat is de schuld van de beurs », zegt Gerard Riemen. Makkelijk gezegd, dus bij die tevredenheid van Gerard Riemen is een stevige opmerking op zijn plaats, iets wat hij zelf ook wel toegeeft. Destijds was hij ambtenaar op het ministerie van sociale zaken en werkgelegenheid en in dat kader medeverantwoordelijk voor het financiële toetsingskader (FTK) waarin de regels voor de rekenrente zijn opgenomen die beschrijven hoeveel geld de pensioenfondsen in kas moeten hebben om in de toekomst de pensioenen te betalen: voor een uitkeringsverplichting van 1 euro moeten de pensioenfondsen 1,04 euro in kas hebben. Voor het verhogen van de pensioenen is een dekkingsgraad van gemiddeld boven de 110 procent noodzakelijk. » Ja », zegt Gerard Riemer: » Ik ben ook niet zo blij met dat keurslijf, als we toen geweten zouden hebben dat we jarenlang met zo’n heel lage rentevoet te maken zouden krijgen, hadden we zeker een ander toetsingskader geschreven. We hebben ons toen niet gerealiseerd hoe groot de impact van een lage rentevoet in dat geval op de pensioenen zou zijn «.

Met name de metaalfondsen zitten nu door de voortdurende lage rente in de problemen, maar ook andere fondsen als het zorgfonds PFZW en het ambtenarenfonds ABP kunnen zich zorgen maken. Terwijl de pensioenfondsen een steeds groter pensioenvermogen krijgen, worden de pensioenen steeds kariger. Het koopkrachtverlies wordt over de pensioenperiode 2008 – 2023 op 22 procent geschat. Niet niks. Als je dan, zoals ik met mijn Frans-Spaanse echtgenote, het genoegen hebt in het zonnige Zuid-Frankrijk te wonen, is dat koopkrachtverlies nog heel wat groter omdat in Frankrijk – toch al Europees kampioen belastingen - de overheidsinkomsten niet zozeer berusten op de inkomensbelasting, maar vooral op heffingen, hoge BTW, etc. hetgeen mijn koopkrachtverlies van 2008 tot nu toe al op even in de 30 procent heeft gebracht. Inderdaad niet niks. Natuurlijk eigen schuld, dikke bult, had ik maar in Nederland moeten blijven wonen. Maar ook duizenden andere gepensioneerde Nederlanders in Frankrijk hebben met dit probleem te maken en in tegenstelling tot wat vaak gedacht wordt, zijn het vaak mensen met een doodgewoon inkomen die hierheen zijn getrokken.

Niet te geloven: steeds rijkere pensioenfondsen en steeds kariger pensioenen, terwijl duidelijk is dat de rentevoet nog jaren op dit lage peil blijft. Deze tegenstelling wordt dus met de jaren groter. Misschien ook wel blijvend, als de theorie van de moderne monetaire politiek die in Amerika tot felle discussies leidt en in de praktijk al jarenlang in onder meer Japan toegepast wordt, het van de conventionele theorie gaat winnen. Hoe dan ook, ik begrijp niet dat men in Nederland troosteloos de schouders ophaalt: zo is het nu eenmaal, en daar doen we niets aan: een soort heiligverklaring van het bovengenoemde, niet op deze tijd toegespitste, toetsingskader. De Nederlandse politiek laat het mijns inziens hier toch duidelijk afweten. Men heeft het geluk daarbij dat zich dit in Nederland afspeelt: in Frankrijk zou dit allang tot grote manifestaties en barricades hebben geleid. Natuurlijk, ik ben een belanghebbende. Ik begrijp er dus niets van, of erger: ik wil er niets van begrijpen, en heb dit artikeltje met een verkeerde bril op geschreven, maar toch…