De weg voorwaarts: méér wetenschap en technologie? Commentaar op 'de bende van de vooruitgang'

Civis Mundi Digitaal #91

door Toon van Eijk

In het NRC van 9/10 november 2019 noemen wetenschapsjournalist Hidde Boersma, wetenschapsfilosoof Maarten Boudry, filosoof Sebastien Valkenberg, filosoof Jaffe Vink en freelance journalist Marco Visscher zichzelf de Bende van de Vooruitgang. De titel en introductie van hun opiniestuk is: ‘Willen we meer of minder welvaart? De wetenschap zal ons daarbij helpen. We leven in het beste tijdperk ooit, maar velen kunnen niet geloven dat het zo goed gaat. Vertrouw op de wetenschap, die zal ons redden’ [1]. De ‘Bende van de Vooruitgang’ oftewel de ‘techno-optimisten’ schrijven dat de weg voorwaarts méér economische groei en méér technologie en wetenschap vereist, ook voor de klimaat en milieu problemen. Hun betoog bevat echter verschillende fouten.

Zo schrijven zij bijvoorbeeld dat de ecologische voetafdruk per capita van de West-Europeaan afneemt, ook als je de verplaatsing van vervuiling naar het buitenland meeneemt. Meino Smit toont in zijn proefschrift De duurzaamheid van de Nederlandse landbouw (WUR 2018) echter aan dat de Nederlandse landbouw nog nooit zo onduurzaam is geweest als nu [2]. Door in te zomen op het directe én indirecte gebruik van energie, land en arbeid laat hij de negatieve ontwikkeling van de voetafdruk zien in de periode 1950-2015.

Ander voorbeeld: de Bende schrijft dat er nog steeds elke dag 15.000 kinderen doodgaan, veelal aan vermijdbare ziekten. Het is duidelijk dat we al decennia weten hoe zulke ziekten te vermijden. Daarvoor zijn absoluut geen nieuwe technologieën nodig, net zo min als voor het opheffen van extreme armoede, maar wel economisch-politieke hervormingen. Geen woord daarover in hun betoog.

Zo staan er meer onjuistheden in hun betoog. Het boek Ecomodernisme uit 2017 van de twee bendeleden Boersma en Visscher (en een aantal andere auteurs) heb ik eerder uitvoerig becommentarieerd in een persoonlijke email aan de auteurs en in Civis Mundi [3]. Nooit enige reactie op ontvangen, over ‘techno-bubbels’ gesproken.

Eindnoten