Kerstmis in de derde wereld
Civis Mundi Digitaal #92
door Hans Feddema
Kerst is in het Westen meer dan religie,religiositeit of verlangen naar vrede en vriendschap. Het is feestelijkheid, een traditie met veel zang en muziek, wenskaarten, aparte ‘shopping’, vrij veel bijeenkomsten, familie- en andere ontmoetingen en niet te vergeten lichtjes op straat en in de woning. Het was dan ook wel even wennen voor me als ik als onderzoeker met kerst, dus in een collegevrije periode, in bijvoorbeeld het warme Botswana of Zuid-Afrika was. Ik moest er aan terugdenken, doordat m’n vriend Ojas de Ronde er in maandblad Reflectie een column aan wijdde, gezien z’n vele reizen in Azie.
In Afrika en Amerika is er weinig verschil met Europa. In Afrika is er naast het mooie Ubuntu [zoiets als algehele verbondenheid] zoveel christelijke en andere religiositeit, dat de kerst qua innerlijke beleving en verlangen in die tijd om meer vanuit het hart en in vrede te leven er nu ook niet meer is weg te denken, zij het minder feestelijk en op uiterlijke dingen gericht dan hier.
In Azie zou je het niet verwachten gezien het taoisme, hindoeisme en boeddhisme in die regio. Maar ook daar ontbreken de kerstmarkten en andere kertrituelen niet helemaal. Zelfs niet in Japan. In Sri Lanka merkte ik dat van regeringswege de eerste kerstdag een officiele vrije dag is geworden, ook al was dit tevens vanwege de christijke minderheid in het land.
In China kreeg het christendom, dat de laatste tijd nogal groeit, al in de 8ste eeuw tijdens de Tangdynastie de naam ‘Het Licht van het Westen’. Wordt het christendom er nu wat tegengewerkt door het regiem, toch zag men met kerst er in de grote steden en shopping-centra veel kerstversieringen en kerstverlichting te zien. In het naburige Vietnam is zelfs de kerststal doorgedrongen.
Wordt de globalisering thans vooral geduid als de grote invloed van de Aziatische spiritualiteit op de moderne westerse mens, die daardoor minder seculier lijkt te zijn dan gedacht. Wat betreft de mooie kerstsfeer en qua vredesverlangen, was er in Azie en Afrika lange tijd wat betreft de kersttraditie en de kerstgedachte meer sprake van een globalisering in omgekeerde richting. Zij het op vrije basis, anders dan in de koloniale tijd.
Dr Hans Feddema is antropoloog, voormalig universitair docent ad VU, historicus en columnist.