Het trieste levenseinde in Frankrijk
Civis Mundi Digitaal #93
door Jan de Boer
Wat een geluk om je levenseinde in Nederland te kunnen beleven. Als je het goed regelt, kun je binnen het kader van de wet op euthanasie zelfs medische hulp krijgen bij een eventueel door jou gewenste beëindiging van je leven bij uitzichtloos fysiek of psychisch lijden, al of niet thuis of in een levenseinde-kliniek van de Nederlandse Vereniging voor een Vrijwillig Levenseinde (NVVE). Of hulp krijgen – zonder een directe verstrekking van middelen – bij de door jou gewenste dood in eigen regie van de Stichting De Einder. Bovendien wordt er door deze organisaties en ook de Coöperatie Laatste Wil bij de politiek gepleit voor terecht meer zeggenschap van mensen over hun eigen dood.
Dat ligt in Frankrijk wel even anders. Hier is palliatieve zorg in vaak speciale klinieken het toppunt van hulp bij het sterven in uitzichtloze, louter fysieke situaties. En dan nog goed gecontroleerd zoals ik bij een vriend meemaakte, die iedere twee uur uit zijn verdoving werd gehaald omdat er anders sprake zou zijn van passieve euthanasie. Palliatieve zorg kun je hier dus het beste omschrijven als hulp bij een zo pijnloos mogelijk sterven op een laag pitje.
De Franse justitie speurt met argusogen het hele land af om elke hulp aan patiënten die naar euthanasie ruikt, te bestraffen. Dat leidt tot een ware heksenjacht en schandalige situaties zoals nu het geval is bij de arts Jean Méheut -Ferron in het plaatsje Angerville-la-Martel niet ver van Parijs. Deze huisarts met een universitair diploma voor palliatieve zorg, wordt vervolgd wegens « het voorschrijven van een schadelijke, de dood veroorzakende substantie zonder de intentie deze aan een kwetsbare persoon te verstrekken ». Het is deze arts nu verboden zijn beroep uit te oefenen.
De justitie verwijt hem aan verschillende doodzieke patiënten op het einde van hun leven het produkt midazolam (hier gedistribueerd onder de naam Hypnovel) verstrekt te hebben. Dit middel is een krachtig kalmeringsmedicijn dat uitsluitend geleverd mag worden door ziekenhuis-apotheken en door de « Haute Autorité de Sante ». Het wordt gebruikt om doodzieke patiënten in een diepe kalmerende, verdovende en pijnloze situatie te brengen tot aan hun overlijden. Jean-Luc Méheut-Ferron verkreeg dit middel via zijn echtgenote, narcose-arts in een kliniek met als gevolg dat zij nu ook door de justitie vervolgd wordt.
In het kader van het onderzoek, heeft de justitie de lichamen van zeven vroegere patiënten laten opgraven. Bij vijf van deze patiënten werden sporen van midazolam gevonden. De officier van Justitie: « Onderzocht wordt nu het mogelijke verband tussen het gebruik van midazolam en het overlijden van de patieënten als ook de werkelijke intentie bij het verstrekken ervan ». Voor de goede orde: geen enkel familielid van de patiënten heeft een klacht ingediend. Jean-Luc Méheut-Ferron erkent dat hij zeer spaarzaam en weinig midazolam heeft gebruikt. Hij verzekert dat er geen enkele sprake is van euthanasie. « Het betreft hier noch het bespoedigen van de dood, noch het onnodig verlengen van het leven van de patiënt. Het betreft hier louter een stervensbegeleiding », zegt hij en verklaart dat hij dit produkt «..al twintig jaar gebruikt. Ik wil mij niet boven de wet stellen, maar wel de patiënten bieden wat het beste voor hen is ».
De vervolging door Justitie van Jean-Luc Méheut-Ferron heeft een schok van verontwaardiging bij veel artsen veroorzaakt. De voorzitter van de Federatie van artsen in Frankrijk liet in een interview in het dagblad Le Parisien weten dat ook hij patiënten had geholpen om pijnloos te sterven. In een manifest met 343 artsen zegt hij dat « midazolam geen produkt is dat doodt, maar dat het mogelijk maakt in te slapen en patiënten te laten vertrekken die daartoe gereed zijn. Het is niet acceptablel dat huisartsen er geen gebruik van kunnen maken. Wanneer een patiënt vertrouwen in je heeft, dan ben je verplicht hem of haar tot het einde te behandelen ». Jacques Battistoni van MG France, de belangrijkste vakorganisatie van huisartsen, zegt ook solidair met Jean-Luc Méheut-Ferron te zijn. Hij laat weten dat het wenselijk is wettelijke regels op te stellen om beter toegerust te zijn bij het levenseinde van patiënten dat thuis plaatsvindt. Hij vindt wel dat de arts daarbij niet alleen kan beslissen, maar dat een collectieve beslissing van een erkende groep van palliatief verzorgenden noodzakelijk is.
Hoe dan ook, het laatste woord over deze palliatieve verzorging in een thuissituatie is nog niet gezegd. Voorlopig wordt dat bepaald door een rigoureus optredend justitieel apparaat.