De Noord-Koreaanse economie weer in het slop
Civis Mundi Digitaal #93
door Jan de Boer
Tijdens de sluiting van de plenaire bijeenkomst van het centrale comité van de arbeiderspartij toonde Kim Jong-un zich volgens de staatspers die er verslag van deed, zeer offensief betreffende de militaire kwestie. Hij verborg de moeilijkheden van de Noord-Koreaanse economie niet langer en zei de politiek van « byongjin », de parallelle ontwikkeling van militaire en economische capaciteiten weer nieuw leven in te blazen. Kim Jong-un heeft moeten constateren dat de internationale sancties ondanks de contacten van hem met Donald Trump niet werden versoepeld. Volgens hem verplicht de situatie waarin Noord- Korea verkeert « de broekriem aan te halen « om de Verenigde Staten te weerstaan.
Na twee jaar kalmte en een aan Washington gesteld ultimatum wil de Noord-Koreaanse krijgshaftige logica dat Kim Jong-un zich vastberaden gedraagt. Maar een terugkeer naar duidelijker provocaties – een nucleaire proef of een afgeschoten intercontinentale raket – brengt het risico van nieuwe internationale sancties met zich mee die de door hem aan zijn volk beloofde economische vooruitgang nog meer belemmeren. Want sinds zijn eerste publieke optreden in 2012 heeft Kim Jong-un steeds gehamerd op het belang van de verbetering van het dagelijks leven van de bevolking. In dat kader heeft hij het bestuur van de staatsbedrijven wat geliberaliseerd en aan de huishoudens in de collectieve landbouwbedrijven toegestaan een deel van het overschot van de geëiste productie – als dat zou bestaan- te gebruiken om op de markten te verkopen. Het aantal van deze markten steeg van rond de 200 in 2010 naar 500 in 2019.
De staatsbedrijven zijn ware conglomeraten geworden. Zo fabriceert en verkoopt de luchtvaartmaatschappij Air Koryo ook alcohol en frisdranken in een groot warenhuis in de hoofdstad Pyongyang. De prijs van graan en mais zouden gestabiliseerd zijn. Er is sprake van een chronische ondervoeding, maar het land heeft niet meer zo’n geweldige hongersnood als rond het jaar 2000 gekend die het aan de rand van de afgrond bracht. Volgens de gespecialiseerde website Daily NK zouden de autoriteiten een in december 2019 geplande conferentie over de modernisering van de landbouw geannuleerd hebben. Dat kan samenhangen met de internationale situatie maar ook met de problemen in de landbouw. Noord-Korea werd in september 2019 getroffen door de orkaan Lingling die het bouwland verwoestte en bovendien werd het land ook getroffen door een epidemie van de varkenspest. De voedsel-en landbouworganisatie van de Verenigde Naties (FAO) liet in september 2019 weten dat een 10 miljoen Noord-Koreanen dringend voedselhulp nodig hadden.
De steeds strengere opgelegde sancties als antwoord op de raket- en nucleaire proeven - bestemd om Pyongyang tot onderhandelingen te dwingen – maken de Noord-Koreaanse inspanningen voor een verbetering van de economie er niet eenvoudiger op. Volgens een schatting van de Zuid-Koreaanse centrale bank - Noord-Korea publiceert geen statistieken – zou het bruto binnenlands product in 2018 met 4,1 procent gedaald zijn, de grootste daling sinds 1997. Mijn informant Cheong Seong-chaing van het Zuid-Koreaanse instituut Sejong is van mening dat Noord-Korea natuurlijk lijdt onder de sancties, maar niet in die mate dat zij buigen voor de Verenigde Staten: » Om deze moeilijkheden te boven te komen, zoekt het samenwerking met China, met name ook op het gebied van toerisme, dat niet onder de sancties valt ». In 2018 bezochten bijna 1,5 miljoen Chinezen Noord-Korea. Het aantal Chinese toeristen neemt sinds de derde topontmoeting van Kim Jong-un met Xi Jinping in juni 2018 ieder jaar fors toe mee dank zij de ontwikkeling van toeristische trekpleisters; ski-stations, kuurorden…
Kim Jong-un streeft naar het ideaal van zelfvoorziening van het regime. De uitdrukking « de broekriem aanhalen » is als gebruikelijk een beroep op opofferingen in de burgerlijke sector om de nationale (nucleaire) defensie te versterken. Het laat ook zien, dat de Noord-Koreaanse leiders de huidige situatie zeer serieus nemen door hun vastberadenheid te tonen om de impact van de sancties met kracht te bestrijden.