Ierland: Sinn Fein heeft de toekomst

Civis Mundi Digitaal #94

door Jan de Boer

Zaterdag 8 februari vonden in Ierland algemene verkiezingen plaats. Wie dacht dat in de verkiezingscampagne de hereniging van Ierland en de Brexit centraal zouden staan, kwam bedrogen uit. Toch is het enorme succes van Sinn Fein (SF) waarschijnlijk het eerste antwoord op de aardbeving die de Brexit in het leven riep. Het bestaansrecht van SF sinds zijn oprichting in 1905 is de onafhankelijkheid van heel het eiland vis-à-vis Groot-Brittannië. Ironie van de geschiedenis: de Brexit, gerechtvaardigd met de eis van soevereiniteit, heeft zowel in Noord-Ierland (dat behoort aan Groot-Brittannië) als in de Republiek Ierland een emancipatie-impuls teweeggebracht, als gevolg van de onverschilligheid of zelfs minachting van de Britse regeringen voor dit grotendeels pro-Europese eiland tijdens de echtscheidingsonderhandelingen met de Europese Unie.

De leiders van Sinn Fein « wijzelf » in het Keltisch – hadden deze overwinning beslist niet verwacht en daarom slechts 42 kandidaten voor de 160 zetels in de Dail, de Ierse volksvertegenwoordiging van de kiezers gepresenteerd. Sinn Fein heeft nu 37 zetels in de Dail en dat maakt een einde aan de bijna een eeuw durende alleenheerschappij van de centrumrechtse partijen Fine Gael en Fianna Fail, beide erfgenamen van de hoofdrolspelers van de burgeroorlog in de jaren 1920. Deze partijen hebben nu respectievelijk 35 en 38 zetels: de slechtste resultaten in hun historie.

De verkiezingen gingen vooral over economische en sociale onderwerpen. Veel Ieren, getroffen door de financiële crisis in de jaren 2007-2010, verdragen niet dat zij niet hebben geprofiteerd van de enorme wederopstanding van de « keltische tijger », mogelijk gemaakt door fiscale dumping en de komst van multinationals. Door grote huisvestingsproblemen en een gebrek aan publieke diensten waaraan de ultraliberale regering geen aandacht heeft besteed, werden de kiezers gecharmeerd door het programma van de Sinn Fein: bevriezing van de huren, meer sociale woningbouw, hogere belastingen voor bedrijven en rijke Ieren.

Gedurende tientallen jaren werd Sinn Fein, de politieke tak van het Ierse Republikeinse Leger (IRA) in Ierland algemeen beschouwd als gif. Dat is niet meer het geval. De verkiezing van zaterdag is een succes van zijn vroegere leider Gerry Adams. Overtuigd dat bommen niet de hereniging van Ierland naderbij brachten, besliste hij in 1986 dat zijn partij niet langer de verkiezingen zou boycotten. De ondertekening in 1998 van het vredesakkoord dat een einde maakte aan het geweld, de pro-Europese opstelling van Sinn Fein en het terugtreden van Adams ten gunste van de charismatische Mary Lou McDonald – te jong om deelgenomen te hebben aan de gewapende strijd – hielpen mee om Sinn Fein op het electorale toneel te brengen.

Het is duidelijk dat Sinn Fein de Ieren geen angst meer inboezemt. Noch met de verdediging van de nationale belangen tijdens de onderhandelingen over de Brexit, noch met het succes op het gebied van werkgelegenheid heeft de afgetreden rechtse premier Leo Varadkar de kiezers overtuigd. De vorming van een nieuwe regering zal niet eenvoudig zijn, want de tot dusver dominerende twee rechtse partijen hebben altijd een coalitie met de « duivel » Sinn Fein uitgesloten. Maar de doorbraak van de enige Ierse partij in zowel het noorden als het zuiden van het eiland en ook de meest vurige verdediger van de hereniging – Sinn Fein wil een referendum voor 2025 – heeft een duidelijke historische betekenis.