Verkiezingen in een corrupt Peru
Civis Mundi Digitaal #94
door Jan de Boer
Corruptie is een veel voorkomend verschijnsel in de wereld, maar in Zuid-Amerika heeft het ongedachte vormen aangenomen. Peru maakt daar geen uitzondering op, maar misschien is er verandering op komst.
Het Congres dat de op 30 april 2019 door president Martin Vizcarra ontbonden volksvertegenwoording gaat vervangen is uiterst gefragmenteerd. Tien van de één-en-twintig partijen die de verkiezingstrijd zijn aangegaan, komen volgens de eerste resultaten van de verkiezingen op 26 januari jongstleden in het dan uiterst verdeelde parlement.
Het oude Congres gedomineerd door de populistische rechtse Fujimoristen (genoemd naar de autoritaire vroegere president Alberto Fujimori die een gevangenisstraf van 25 jaar uitzit wegens misdaden begaan tijdens zijn mandaten tussen 1990 en 2000) werd ontbonden omdat het systematisch de regering dwars zat bij met name het nemen van maatregelen tegen corruptie. De strategie van Martin Vizcarra is goed gekozen. De Fujimoristen die bij de verkiezingen in 2016 73 zetels behaalden, hebben bij de nu gehouden verkiezingen er slechts een tiental overgehouden – minder dan 7 procent van de uitgebrachte stemmen – en zijn daarmee de zesde macht in het nieuwe Congres geworden. Een zware klap voor deze oranje partij Fuerza Popular die al danig verzwakt was door corruptieschandalen en beschuldigd werd van banden met een criminele organisatie. De leider Keiko Fujimori, dochter van de vroegere president, loopt een goede kans dezer dagen weer in voorlopige hechtenis genomen te worden. Zij heeft voor deze verkiezingen al dertien maanden in de gevangenis doorgebracht. Er moet nog een vonnis uitgesproken worden voor het witwassen van geld en illegale samenspanning in het kader van de affaire Odebrecht – de naam van de Braziliaanse oliereus die miljoenen dollars aan steekpenningen aan Latijns-Amerikaanse leiders gaf.
De uitslag van de verkiezingen laat zien dat de bevolking een vernieuwing van de politiek verantwoordelijken wenst. De partijen die voortdurend de oppositie in het vroegere Congres blokkeerden, zijn afgestraft. De leiders van deze partijen zien we niet meer in het parlement terug zoals ook de rechtse partij van de vroegere president Alan Garcia ( 1985 – 1990 en 2006-2011 ) die in april 2019 zelfmoord pleegde toen hij gearresteerd werd in het kader van het onderzoek Odebrecht. Vier andere vroegere presidenten zijn ook ter verantwoording geroepen wegens het ontvangen van steekpenningen van deze Braziliaanse onderneming.
Deze verkiezingen hebben ook een verrassing opgeleverd: de komst van een vernieuwde partij: het Landbouw Volksfront van Peru ( Frepap). Deze partij met een vis als embleem, keert na twintig jaar afwezigheid weer in het Congres terug met 16 zetels oftewel 9 procent van de uitgebrachte stemmen. Het is een religieuze, messiaanse partij die een ultra-conservatieve orthodox christelijke leer verbindt met sociale organisatie-vormen zogenaamd geërfd uit de tijd van de Inca’s. De vrouwen die deze partij aanhangen dragen in het algemeen een sluier en de mannen laten hun baard groeien. De stichter van deze partij, Ezequiel Ataucusi Gamonal, heeft zichzelf als profeet uitgeroepen.
De extreme fragmentatie van het Congres maken de noodzakelijke hervormingen waarvoor 66 stemmen nodig zijn, er niet eenvoudiger op. Intense onderhandelingen tussen de partijen voor de vorming van mogelijke coalities zijn al aan de gang. De partijen die bij de verkiezingen gewonnen hebben zijn grotendeels centrum en centrum-rechtse groeperingen die hebben laten weten een constructieve relatie met de uitvoerende macht na te streven. Martin Vizcarra die geen eigen partij heeft en een nieuwe relatie met het parlement zoekt, moet op deze partijen kunnen rekenen om de beloofde hervormingen met name de politieke en justitiële hervorming te realiseren.
Gelukkig heeft de Nationale Solidariteitspartij (PSN) , een extreem-rechtse formatie met duidelijk racistische en xenofobe trekken, bij deze verkiezingen geen enkele zetel weten te behalen. En dat geeft de burger moed om met een zeker vertrouwen de politieke toekomst van Peru tegemoet te zien.