Warmte als liefdevolle energie

Civis Mundi Digitaal #95

door Hans Feddema

We leven in een corona-crisis en in een eenzaanheidscrisis. Premier Mark Rutte en koning Willem-Alexander noemden in hun prima toespraken tot ons als volk van Nederland beide crises, ze als de  uitdaging van nu. De koning vroeg daarbij ook aandacht voor drie dingen: nl.: alertheid, solidariteit  en warmte.  Het is wel een beetje de vraag of de m.i. echt noodzakelijke maatregelen om het coronavirus in te dammen, het ons wel gemakkelijk maken het eenzaamheids-gevaar het hoofd te bieden. Los daarvan geef ik echter graag wat aandacht aan de warmte die de koning in de trits in zijn speech noemde.

Het belang van onze houding

Vaak staan we er niet bij stil, dat voor anderen niet alleen onze daden belangrijk kunnen zijn, maar ook onze houding jegens hen, inclusief onze woorden en energie. Woorden kunnen warm zijn, maar ook koud, ja ze kunnen zelfs diep kwetsen, soms onbedoeld, maar niettemin hard aankomen. Zeker in een tijd waarin het ‘gelijkhebberig redeneren’ en ‘het kritisch jegens elkaar zijn’ hoog scoren, speelt dit.

Zelfvertrouwen en niet al te gevoelig zijn lijken daarom in deze moderne tijd geen overbodige luxe volgens psychologen.  Helaas hebben we ook zelf niet altijd genoeg zelfvertrouwen. We zien dat soms wel bij onszelf, maar te weinig bij de ander helaas, dus geven er geen  blijk van dat ook anderen  kwetsbaar (kunnen) zijn. Door het corona-gevaar heerst er bovendien extra angst bij ons. Sommige politici spelen er zelfs op in, zoals bleek bij het recente kamer-debat. Een kritisch kamerdebat is goed, maar ook daarbij is het immers goed te bedenken dat zoals de Fransen zeggen ’het de toon is die de muziek maakt’. Ministers treden niet voor niets terug, ook al kan oververmoeidheid daarbij mede een rol hebben gespeeld.

Elkaar versterken

Wat we in deze tijd en zeker nu met de corona-crisis nodig hebben, is  elkaar innerlijk versterken, in plaats van   psychologisch verzwakken, ook al is het maar met kritiek in houding en in woorden. Innerlijk versterken? Ja anderen laten merken of het gevoel geven dat ‘ze er mogen Zijn’. Ieder mens heeft immers waarde. De inspirerende Mandela zei eens: “Als ik iemand iets goeds zie doen, geef ik hem/haar een compliment en als ik hem/haar iets fout zie doen, bied ik mijn hulp aan”.

Warmte kun je ook vertalen met ‘liefdevolle vriendelijkheid ‘, een bekend begrip of waarde van Boeddha. Warmte is in wezen een vorm van liefde. Mensen zijn daar gevoelig voor, al is het maar in de vorm van een een warme  glimlach, een schouderklopje of een hartelijk attent telefoontje. Het behoeft geen nader betoog dat dit alles ook vandaag geldt, nu sociale bijeenkomsten, ja zelfs kerkdiensten en ook het marktgebeuren tot het minimum wordt beperkt.

Elkaar  lichamelijk warmte geven kan vandaag minder goed of moeilijk gezien de voorschriften afstand te bewaren. Laten we daarom ons best doen elkaar in innerlijke of geestelijke zin liefdevolle warmte te geven. Wie weet hoe creatief de corona-crisis ons daarin nu maakt. Mischien is die dan nog ergens goed voor. Mogelijk kan die warmteuitstraling ons  tevens helpen te midden van de uitdagingen van nu positief te blijven en de moed er in te houden.

(Dr. Hans Feddema is cultureel antropoloog, oud-universitair docent a./d.VU,  historicus en in de politiek o.m. een der oprichters van GroenLinks en Oud-statenlid van Zuid-Holland)