Zweden: extreem-rechts beheerst het debat inzake immigratie
Civis Mundi Digitaal #95
door Jan de Boer
« Zweden is vol, » is het bericht van Jimmie Akesson, de leider van extreem-rechts in Zweden, op woensdag 4 maart bij de grens tussen Turkije en Griekenland. De baas van de « Sverigedemokraterna » (SD) was de avond tevoren in de stad Erdine aangekomen. De daaropvolgende dagen deelde hij pamfletten uit aan migranten met waarschuwingen in het Engels: « Kom niet naar ons. Wij kunnen jullie geen geld meer geven en ook niet meer huisvesten. Het spijt ons deze mededeling te moeten doen ». Was getekend, « Het Zweedse volk ». Deze manoeuvre, toegejuicht door de aanhangers van de SD en volgens peilingen positief beoordeeld door 23 procent van de bevolking, heeft voor een waterval van kritiek gezorgd. Jonas Sjöstedt, de voorman van links, veroordeelde deze actie als « verachtelijk », terwijl de woordvoerster van de Groenen, Isabella Lövin, de « minachting en onverschilligheid voor wanhopige en ontredderde personen » hekelde.
Op facebook verenigde de groep « SD vertegenwoordigt mij niet » in één dag 70.000 internetters. Ondanks de vele veroordelingen tekent zich in Zweden een vrijwel totale politieke consensus af over een mogelijke migratie-crisis in Zuid-Europa. « Nooit weer 2015, » zeggen de politieke partijen, met uitzondering van politiek-links en de Groenen, die een meer humanitaire positie verdedigen. In dat jaar ontving het koninkrijk met zijn 10 miljoen inwoners 163.000 asielaanvragen, in verhouding tot het aantal inwoners een Europees record. In de vijf voorafgaande jaren had Zweden al 240.000 vluchtelingen ontvangen. Twee effecten: enerzijds een gevoel van solidariteit, anderzijds veel ergernis. Mijn zegsman, de onderzoeker Carl Dahlström: » Na 2015 is het immigratievraagstuk centraal en blijvend in het politieke debat komen te staan: een probleem voor vele partijen, gezien hun interne verdeeldheid en de groei van de SD ». Ook speelt het beeld dat de Zweden van de vroegere situatie hebben een rol: « Veel mensen hebben toen het gevoel gehad dat de maatschappij haar grenzen bereikte, dat haar instituties bedreigd werden omdat wij binnen Europa een zeer liberale migratiepolitiek hadden. Binnen enkele maanden sloeg de publieke opinie om. »
Het idee dat Zweden niet alle ellende van de wereld kan ontvangen, deed opgang, en werd versterkt door de mislukking van de integratiepolitiek en de ernstige economische problemen van gemeenten die met de ontvangst van de nieuwe immigranten belast waren. In 2019 besloot de regering de beperkende maatregelen inzake asielzoekers, die begin 2016 haastig waren genomen, met twee jaar te verlengen.
Dit jaar gaat de migratiedienst uit van 23.000 binnenkomende asielzoekers. De Zweedse sociaal-democratische premier Stefan Löfven oordeelt dat dit aantal veel te veel is en dat het spanningen met zich meebrengt binnen de regering met de Groenen, die zijn standpunten niet delen. Op 5 maart jongstleden zei de minister van justitie, Morgan Johanssson, in een interview in het dagblad Expressen dat Zweden « een van de meest beperkende regelgevingen in Europa heeft en niet meer als een magneet voor vluchtelingen functioneert ».
De conservatieve partij laat zich horen met de publicatie van twee beelden op sociale media. Het eerste beeld toont Tobias Billström, de voorzitter van de groep conservatieven in het parlement, als een reus die de grenzen van Zweden bewaakt, met als slogan « nooit meer 2015 ». Het tweede beeld is een foto van de voorman van de partij, Ulf Kristersson, in jagerskleding, met de woorden « versterk de grens ». Deze foto bracht zoveel verontwaardiging teweeg, dat de partij uiteindelijk besloot de foto te vervangen door een met de leider in een kostuum met das.
Als reactie publiceren jonge vluchtelingen die vijf jaar geleden in Zweden aankwamen sinds enkele dagen teksten op Facebook waarin ze hun leven beschrijven met foto’s en de tekst « ik ben 2015 ».