China en Australië: verharde tegenstellingen
Civis Mundi Digitaal #100
door Jan de Boer
« Marionet van de Verenigde Staten », « kauwgum geplakt aan de schoenzolen »… de laatste tijd toont China voortdurend hoe zij over Australië denkt. De laatste gebeurtenis die de spanning tussen beide landen aangeeft is de terdoodveroordeling op 10 juni door een Chinese rechtbank van de Australiër Karm Gilepsie, die in 2013 gearresteerd werd wegens drugshandel. De dag voor deze veroordeling had Peking officieel jonge Chinezen afgeraden om naar Australië te gaan voor het vervolgen van hun studies wegens « racisme » waaraan zij blootgesteld zouden zijn. De Chinese minister van toerisme uitte een soortgelijke waarschuwing. Australië is het tweede meest populaire land voor Chinese studenten, die substantieel bijdragen aan het inkomen van de faculteiten.
Halverwege mei kondigde China aan de import van Australisch rundvlees te verminderen – dat zou 35 procent van de Chinese import betreffen – en over de import van gerst 80 procent invoerrechten te heffen. Deze maatregelen zijn mijns inziens het Chinese antwoord op het Australische verzoek om een internationaal onderzoek in te stellen naar de behandeling door Peking van de Covid-crisis. Een verzoek dat overigens weinig steun kreeg in de vergadering van de Wereldgezondheidsorganisatie, maar dat Peking des te meer in woede deed ontsteken, omdat het door Washington gesteund werd.
Aan de andere kant van de aardbol verweet men dat Canberra feitelijk in de plaats van Washington ageerde. Michel Shoebridge, van het Australische Instituut van Strategische politiek, laat mij weten dat « Australië ruim voor de Verenigde Staten en in het nationaal belang geageerd heeft. Dat was ook al het geval voor de G5 ». In werkelijkheid is de Australische verhouding tot China al verkoeld sinds de ontdekking in 2017-2018 dat rijke Chinezen niet aarzelen om Australische politieke partijen te financieren om de Chinese invloed in Australië te vergroten. Ik heb daarover al meermalen geschreven. In augustus 2018, toen de Amerikaanse president Trump felle aanvallen deed op de Chinese reus Huawei, verdacht van spionage voor Peking, sloot Canberra deze firma uit Shenzhen uit voor de Australische markt voor G5-technologie. « Een kwestie van nationale veiligheid » volgens de toenmalige premier Malcolm Turnbull, die deze kwestie beschrijft in zijn memoires « A Bigger Picture ». In deze memoires zegt hij dat een gezonde relatie tussen Australië en China alleen gebaseerd kan zijn op « respect »: « Wanneer wij slachtoffer zijn van intimidatie of misbruik, moeten wij op een goed doordachte en waardige manier antwoorden, maar nooit terugdeinzen ». De chef van de conservatieve regering Scott Morrison: « Ik zal nooit onze waarden en antwoorden door pressie van wie dan ook verkwanselen », bevestigde hij op 11 juni. Australië heeft evenwel zeer gematigd gereageerd op de terdoodveroordeling van de vroegere acteur Karm Gilespie.
De positie van Australië op het internationale toneel, waar de grote machten een steeds agressievere politiek voeren, is allesbehalve comfortabel. Aan de ene kant China, zijn belangrijkste handelspartner en goed voor 32,6 procent van zijn export, dat van haar handelsbetrekkingen een wapen heeft gemaakt en daarmee de economische kwetsbaarheid van Australië heeft aangetoond. Aan de andere kant de Verenigde Staten, zijn historische strategische partner, die onder Donald Trump niet meer die betrouwbare bondgenoot is waarop zij altijd heeft kunnen rekenen. Geconfronteerd met deze twee gecompliceerde relaties verschillen de Australiërs van mening hoe daarop te reageren. Maar zij zijn het eens op een aantal punten, waaronder de noodzaak meer markten voor hun export te vinden om de afhankelijkheid van China te beperken. De autoriteiten willen ook hun economische en/of strategische partnerschappen met de minder grote machten versterken. Op 4 juni heeft Canberra twee bilaterale militaire verdragen gesloten met India. Australië maakt zich ook terecht ongerust over de toenemende aanwezigheid van de Chinese zeemacht in de Grote Oceaan en de uitbreiding van het Chinese investeringsprogramma inzake de « nieuwe zijderoutes », waaraan de micro-Staatjes in de Grote Oceaan moeilijk weerstand kunnen bieden.
De regering van Australië denkt niet dat de spanningen binnenkort af zullen nemen. Zijn enige hoop is de commerciële realiteit. Australië mag dan afhankelijk zijn van China, maar China is ook afhankelijk van Australië en zijn belangrijke mijnbouwsector.
Geschreven op 1 juli 2020