Kroniek van de coronacrisis
Deel 3: Maakt vaccinatie ons bestand tegen Covid-19?
Civis Mundi Digitaal #102
door Piet Ransijn
https://hetnieuwe.viceversaonline.nl/category/dossier/gezondheidszorg/
De kroniek van de coronacrisis deel 2 eindigde met een coronabestendige leefwijze als mogelijke bijdrage om het coronavirus in te dammen en ermee te (leren) leven. Het ziet er volgens deskundigen niet naar uit dat het virus wordt uitgebannen en uitdooft, ook niet meteen door een vaccin. Het gaat dan niet zozeer om een individuele leefwijze en een vaccin, maar om de inrichting van de samenleving, de cultuur, de economie, de zorg, het onderwijs, de politiek, de cultuursector, het vervoer, het uitgaansleven, omgangsvormen en de vrije tijd en andere sectoren. En wel op zo’n manier dat we de minste risico’s lopen en het sociale, culturele en economische leven optimaal door kan gaan.
Het artikel in nr 100 ging over de reacties op de coronacrisis: 1. terug naar normaal, 2. crisisbeheersing en controle en het nieuwe normaal, 3. hervormingen en 4. opportunisme: van de gelegenheid gebruik maken om meer winst te maken en machte te vergroten.
Het ziet ernaar uit dat het niet goed meer mogelijk is terug te keren naar de als normaal beschouwde status quo van voor de crisis. De aanpassingen van het nieuwe normaal om de crisis te beheersen lijken vooralsnog onduidelijk en ambivalent. Zou mondkapjes dragen, meer testen, indammingsmaatregelen bij brandhaarden en vermaningen bij samenkomsten en ‘vrijpostig gedrag’ voldoende kunnen zijn om het virus blijvend te beteugelen? Mocht dit het geval blijken, dan zijn er nog legio andere problemen die een oplossing vragen. Het virus lijkt moeilijk te beheersen met ambivalente maatregelen en vraagt een meer beheerste, weerbare en gezonde levenswijze en een meer doeltreffende aanpak van de crisis. Crisisdeskundige en veldepidemioloog met internationale ervaring Amrish Baidhjoe houdt de ontoereikende crisisaanpak tegen het licht in Follow the Money: te afwachtend, te weinig preventief, falend testbeleid, afschuiven van verantwoordelijkheid, negeren van relevante informatie en communicatie, enz. https://www.ftm.nl/artikelen/pandemiebestrijding-pingpongen?share=ve%2B2yBg0Vk0ZenSzJR1PKeuxo1ZECgeX5GBSvxSL24j%2BGGXtSqyCAGheih9PJzU%3D
Ook met een betere aanpak van de crisis ontkomen we m.i. niet aan maatschappelijke verandering en hervorming, die verder gaan dan de invoering van een vaccin. De vraag is dan: welke veranderingen en hervormingen? Veel mensen zijn daarmee bezig. Dit artikel levert daartoe ook een verkennende bijdrage, die uiteraard voorlopig en deels speculatief is. Dit deel 3 gaat over de verwachtingen en vooruitzichten ten aanzien van een vaccin, deel 4 gaat over andere kanten van een coronabestendige samenleving, met name wat betreft gezondheidszorg, economie en politiek.
Een coronavaccin en andere wegen naar een corona-bestendige samenleving
Er zijn verscheidene hypothetische wegen naar een coronabestendige maatschappij. Velen verwachten dat een coronavaccin daartoe zal leiden. Vooralsnog is dat een onbewezen hypothese, een verwachtingsvol geloof dat nog niet op feiten berust en ervan uitgaat dat vaccinatie tegen corona net zo werkt als vaccinatie tegen kinderziekten. Het is nog niet gelukt een vaccin tegen verkoudheid te maken en het griepvaccin dient ieder jaar aangepast te worden en biedt slechts tijdelijke immuniteit bij 50-70 procent van de gevaccineerden. De vraag is dan hoelang immuniteit tegen coronavirussen door vaccinatie mogelijk is.
Volgens de laatste berichtgeving verwachten Gabriel Leung en Malik Peiris van de Universiteit van Hong Kong dat een vaccin niet de ultieme oplssing is maar slechts een van de werktuigen ter bestrijding van covid-19 (The Lancet 24 sept., Volkskrant, 26 sept ‘Met corona dreigt een lange, hete winter: 3. vaccins, teleurstellingen en tegenwind’). “’Zulke vaccins bereiken waarschijnlijk geen groepsimmuniteit’... De meeste vaccinologen gaan ervan uit dat een coronavaccin niet opeens, pats, boem, tegen corona beschermt. Verwacht eerder vaccins die de ziekteverschijnslen wat dempen... En vlak de bijwerkingen niet uit... Wellicht gaat het met het coronavaccin als met de griepprik: vooral voor ouderen en kwetsbaren... Experts verwachten dat het al snel jaren (jaren!) duurt voordat er een betrouwbaar, flexibel en duurzaam vaccinatieprogramma is tegen het nieuwe virus. Verwacht deze winter vooral veel gedoe over de werkzaamheid, de bijwerkingen en wie voorrang krijgt.”
Er zijn ook andere wegen om het virus te beheersen dan vaccinatie. In diverse landen blijkt en dat het virus ook zonder vaccin op zijn minst tijdelijk onder controle te krijgen is. Bijv. in China, Taiwan, Zuid-Korea, Nieuw Zeeland en IJsland. (‘Het virus is simpel te bestrijden, dat hebben we in IJsland getoond’ Interview met arts Kári Stefánsso, NRC 4 sept.). Daarover verschijnen in kwaliteitskranten verder weinig berichten, terwijl er veel over het vaccin verschijnt. Alsof ons leven ervan afhangt en dat de enige weg naar een coronavrije samenleving zou zijn, hetgeen we nog maar moeten afwachten. Ook Europa heeft het virus enigszins onder controle gekregen, hoewel het aantal besmettingen weer toeneemt als de nodige voorzorg onvoldoende weinig in acht wordt genomen. Ook een vaccin maakt de huidige voorschriften niet meteen onnodig en biedt geen terug naar normaal. “De coronacrisis zal niet eindigen met een mooie grande finale... Denk eerder aan een gestaag proces van gewenning als de ziekte gaandeweg normaler en minder schadelijk wordt. Want de meeste wetenschappers denken inmiddels wel dat corona een blijvertje is” (Volkskrant 26 sept.) Covid-19 kan vooral bij kwetsbare mensen ook langdurige, slepende effecten hebben, ook sociaal en economisch gezien, maar ook leiden tot hervormingen in de richting van een coronabestendige samenleving.
Verwachtingen en onduidelijkheden bij vaccinatie
Er verschijnen artikelen die de verwachtingen bijstellen: ‘Coronavaccin in zicht! Of rekenen we ons rijk? Analyse hoge verwachtingen’ (Volkskrant, Maarten Keulemans, 5 sept). Hanneke Schuitemaker, viroloog en hoofd vaccinontwikkeling bij het Leidse farmaciebedrijf Janssen, denkt “dat begin volgend jaar heel optimistisch is,” zoals gezondheidsminsiter Hugo de Jonge hoopt. Trump pocht dat het vaccin voor de presidentsverkiezingen al klaar zou zijn. Volgens Bert Wagendorp is dat een verkiezingsstunt om zijn herverkiezing in de hand te werken. Zijn beleid tegen corona, geweld, polarisatie en andere ongewenste ontwikkelingen was immers geen succes (‘Vaccin tegen verlies’, Volkskrant 4 sept.).
“Maar gaat dat wel goed?,” vraagt Keulemans zich af bij de snelle ontwikkeling van een vaccin. “29 procent van de Nederlanders zou nu beleefd nee zeggen tegen zo’n snel in elkaar gedraaid coronavaccin.” Het kan dan niet worden getest op bijwerkingen op langere termijn. Het moet ook nog voldoende worden geproduceerd. Vaccins zullen niet meteen voor iedereen beschikbaar zijn. “Ze zullen bestemd zijn voor zorgmedewerkers, kwetsbare patiënten en mensen met een noodzakelijk beroep... Goedkeuringsinstanties zullen al heel blij zijn met een vaccin dat, net als de griepprik, zo’n 70 procent van de ingeënten beschermt, verwacht Cécile van Els, immunoloog bij het RIVM en hoogleraar vaccinologie aan de Universiteit Utrecht. Volgens anderen zou het percentage bij de griepprik dichter in de buurt van de 50 procent komen.
“Het zal niet bij iedere leeftijdgroep even goed werken... Een panel van wetenschappers van de WHO wees er in het artsenblad The Lancet op dat een matig werkend vaccin de pandemie zelfs kan verergeren, als landen de coronamaatregelen te snel versoepelen... Schijnbaar vanuit het niets zou het virus ineens overal kunnen opduiken, bij groepen die nog niet zijn ingeënt en bij mensen bij wie het vaccin niet aanslaat.” Dat kan dus ook nog. Ook bij mensen die niet gevaccineerd willen worden. Het lijkt erop dat het virus ook nu weer overal kan opduiken en op vele plaatsen brandhaarden creëert. Dat is na vaccinatie nog steeds niet uitgesloten. Vaccinwatcher Derek Lowe ziet de nieuwe koppen al voor zich. Zoals: ‘Ik kreeg het vaccin en toch kreeg ik covid’. Maar vast ook deze: ‘Tiener met spoed naar ziekenhuis na coronaprik’... Dat mag je redelijkerwijs verwachten als je tientallen miljoenen mensen inent... Het vaccin... is geen hemels manna dat de crisis van de ene dag op de andere beëindigt” (Volkskrant 5 sept.).
https://missnatural.nl/wereldwijde-epidemie-van-chronische-ziekten-door-vaccinaties/
Waarom lopen de symptomen zo uiteen?
Dan is er nog de vraag: “Waarom wordt de een doodziek van corona, terwijl de ander nauwelijks wordt geraakt?” (Volkskrant Wetenschapsbijlage, ‘Onaantastbaar voor het virus’). Een vraag waar deel 2 mee eindigde. Er zijn nog veel onduidelijkheden omtrent het virus en de afweer ertegen. Onder meer ‘Hoe lang blijf je besmettelijk?’ (Volkskrant 1 sept.). Daar is geen eenvoudige test voor. Het kan variëren naar gelang de symptomen, die per persoon verschillen van geen tot mild en heftig. Het is daarom onduidelijk welke isolatieperiode in acht genomen dient te worden afhankelijk van de symptomen. ‘Better be on the safe side’.
Het is eveneens niet geheel duidelijk hoe besmetting precies gaat en het contact dat daarvoor nodig is. Dat hangt ook af van de afweer. Hoe lang mensen resistent blijven is ook niet precies bekend. De mate van resistentie door een vaccin wordt nog volop onderzocht. “Bij vijftig zorgmedewerkers die na een infectie een sterke antistofrespons ontwikkelden... waren na drie maanden de antistoffen bij 83 procent alweer weggezakt. ‘De productie van antistoffen slaat bij dit virus kennelijk maar kort aan,’ zegt immunoloog Van Els [zie boven]... Wat betreft afweer en resistentie: “garantie tot de voordeur. Het virus is immers nog nieuw en niemand weet hoe lang de bescherming wèl aanhoudt. ‘In elk geval vijwel zeker niets levenslang,’ benadrukt Marjolein van Egmond, hoogleraar immonologie aan het Amsterdam UMC... ‘Het is goed mogelijk dat we het virus net als verkoudheid of griep meerdere keren in ons leven kunnen krijgen.’”
Verschillen in klachten zijn wellicht te verklaren uit verschillen in het immuunsysteem bij verschillende mensen. “In Zweden ontdekten wetenschappers deze zomer dat ook mensen die niet of nauwelijks klachten kregen van het covidvirus een stevige T-celrespons tegen het virus opbouwen... Goed nieuws vindt Rory de Vries, viroloog bij het Erasmus UMC. ‘Het virus lijkt best een normale immuniteit te geven.’” Zie ook deel 1 over Zweden.
Behalve dat “jongeren minder gevoelig zijn voor het coronavirus... is groepsimmuniteit misschien dichterbij dan we denken [en...] hebben [ook] niet-geïnfecteerde mensen soms al afweer tegen corona... ‘Elke besmetting die geweest is, maakt de volgende moeilijker’ aldus epidemioloog Hans Heesterbeek van de Universiteit Utrecht” (NRC 1 sept. ‘Nee het virus is niet weg. Maar er zijn lichtpuntjes’). Er zijn uiteenlopende berekeningen van het percentage besmettingen dat nodig is voor groepsimmuniteit, van 10 tot 70 procent van de bevolking, meer waarschijnlijk 40-50 procent. Geschat wordt dat er nu hooguit 10% geïnfecteerden zijn, lang niet genoeg voor groepsimmuniteit (Volkskrant 26 sept.).
Het onderzoek naar natuurlijke afweer krijgt maar een fractie van de aandacht van de vaccinontwikkeling. Wat kinderen betreft is er het voordeel van de crisis dat er minder kinderziekten en blessures zijn. Dat betekent bepaald niet dat corona een zegen voor hen is, gezien de toename van huiselijk geweld en de sluiting van scholen en kinderdagverblijven. Maar ‘dat is toch ook corona: minder zieke kinderen’ (Volkskrant 8 sept. Minder gunstige repercussies voor kinderen worden niet genoemd).
Er bijven nog veel vragen en onverklaarbare zaken. “Terwijl bij ons de ic’s volstroomden en de ziekte zo’n negenduizend levens eiste, waren er destijds in Kenia slechts honderd sterfgevallen op een populatie van 50 miljoen... In India zijn er op 1,3 miljard inwoners nog maar 1.200 sterfgevallen te betreuren [...en] inmiddels liefst 80 duizend gevallen [van besmetting] per dag vastgesteld.” Medio sept. zijn daar 78.000 sterfgevallen. Ook in andere landen groeit dat snel. “In Mozambique... slechts 16 officiële coronadoden. Of neem Kameroen, mailt desgevraagd hoogleraar Yap Boum van de Mbarara universiteit in Oeganda: ‘Daar zien we zo weinig gevallen dat we zelfs sommige behandelcentra hebben gesloten. Voor een deel zal het komen doordat Afrikanen en Indiërs gemiddeld jonger zijn, stelt Boum.” Blootstelling aan andere infectieziekten kan volgens Boum de immuniteit versterken. De door velen verwachte ramp in Afrika en India is voor alsnog niet uitgekomen zoals aanvankelijk verwacht. Er wordt veel tamtam gemaakt en vaak gesuggereerd dat vaccinatie dé (enige) oplossing is. De vraag blijft of wereldwijde vaccinatie nodig is, of alleen voor risicogroepen zoals bij de griepprik, als we de resistentie van veel Westerlingen, Afrikanen en Indiërs in aanmerking nemen. https://www.worldometers.info/coronavirus/country/india/; https://www.worldometers.info/coronavirus/#countries
De aangeboren afweer
“Het zou heel goed kunnen dat als het zoveelste virus langskomt, ze er alleen maar een beetje ziek van worden,” bevestigt Mihai Netea, hoogleraar experimentele geneeskunde te Nijmegen. “Daarbij draait het misschien wel ons meest onderschatte immunologische krachtveld: de aangeboren afweer... [die] de reden kan zijn waarom zoveel mensen nauwelijks last hebben van coronabesmetting, vermoedt onder meer hoogleraar medische microbiologie Marc Bonten (UMC Utrecht)... ’Eigenlijk wijst alles erop dat het toch iets met je afweer te maken heeft’”. Vrouwen blijken een twee keer zo kleine kans te hebben aan corona te overlijden.
“Vandaar dat Bonten en Netea testen of het mogelijk is de aangeboren afweer op scherp te zetten.” Dat kan door reeds beproefde inëntingen met het vaccin tegen tuberculose, dat beschermt tegen allerlei andere infectieziekten. Dat hebben ze getest bij een groep ouderen, waarbij twee keer zo weinig infecties optraden. “Het markeert een opvallende verschuiving in het onderzoek: van de hele bevolking, naar groepen bij wie het virus het ergst toeslaat. “’Uiteindelijk is er maar een klein percentage dat ziek wordt,’ zegt Van Egmond. ‘Misschien moeten we de vraag omdraaien: waarom reageren sommige mensen zo slecht op het virus?” (Volkskrant, Wetenschapsbijlage, 5 sept).
Een hint naar het antwoord wordt gegeven door de coronadoden, die vrijwel altijd lijden aan andere kwalen en daaraan overlijden in combinatie met covid-19 volgens bronnen in deel 1, nr 101. Ze hebben een zwakke of slechte gezondheidstoestand en reageren daarom slecht op het virus, uitzonderingen daargelaten. Een andere hint is dat bij jongere mensen “de infectie mogelijk mild verloopt, omdat hun afweer sterker is” (NRC 1 sept. ‘Nee, het virus is niet weg, maar er zijn lichtpuntjes’).
Een ander lichtpuntje is dat ‘behandelingen op ic’s aanzienlijk korter duren’, bij het betrekkelijk kleine aantal mensen dat wordt opgenomen (Volkskrant 16 sept.). “Misschien hebben de patiënten die nu op de ic’s komen minder onderliggende ziektes, waardoor ze sneller opknappen.” Het lijkt erop dat andere klachten door corona verergeren en meer aan het licht komen, maar dat betekent niet dat ze aan corona kunnen worden toegeschreven, de doodsoorzaak evenmin, zoals eerder is toegelicht.
In deel 2 is voorgesteld om te onderzoeken waarom de verschillen in de ernst van de klachten zo groot zijn. Dit onderzoek komt nu op gang. Ook werd geopperd dat eerst zorgmedewerkers en kwetsbare groepen in aanmerking komen voor vaccinatie. Dat impliceert dat het niet direct nodig is en ook niet mogelijk is om de hele bevolking te vaccineren. Met name jongeren niet en kinderen nog minder, die krijgen op jonge leeftijd al genoeg vaccins. Een reden zou dan zijn dat zij het virus kunnen overbrengen, hoewel ze er zelf geen last van hebben. Het lijkt dan zinniger de kwetsbare groepen te vaccineren en te beschermen en niet iedereen te duperen, zoals de tendens was bij de lockdown, die het meest nodig was om oudere en kwetsbare mensen te beschermen en Italiaanse toestanden te voorkomen die de gezondheidszorg met name de IC’s te boven gingen.
Besmette ouderen zonder klachten
Ouderen tonen overigens ook vaak geen symptomen. “Een raadsel: veel bewoners vertoonden geen symptomen” (Volkskrant 2 sept. ‘Verspreiding van het virus in Verpleeghuis Het Parkhuis. Geen klachten en toch ging het virus snel rond’). Daar waren ze laat achter, “terwijl er in China, Hongkong en Japan eind februari al vier studies zijn die op presymptomatische besmetting wijzen..., zegt het RIVM dat de coronapatiënt zonder symptomen het virus onmogelijk kan hebben verspreid” (Volkskrant 7 sept. ‘China en de coronakennis: Waarom luisterde het Westen niet naar China?).
Gezien het voorgaande is besmetting zonder symptomen geen raadsel. Bij veel ouderen is het immuunsysteem kennelijk nog in staat het virus af te weren. Er overleden 31 van de 117 besmette bewoners. Er zijn veel besmette personen zonder klachten of die pas later klachten krijgen. Van 132 klachtenloze bewoners blijken er 74 besmet, d.w.z. positief getest. Slechts 39 procent heeft klachten, 61 procent is symptoomvrij. Er wordt niet vermeld aan welke andere kwalen de zgn. coronadoden overleden. Door preventief testen en meteen isoleren worden de besmettingen ingedamd en geleidelijk beperkt tot nul. “Het was moeilijk mensen open te stellen voor nieuwe inzichten die nog niet zijn bewezen,” aldus directeur Van Gennip. Bovendien nemen mensen vaak aan dat inzichten al zijn bewezen voordat dit het geval is en zijn wetenschappelijke bewijzen zelden onomstotelijk en vaak discutabel. Men neemt bijv. aan dat een vaccin dé oplossing is, terwijl er ook andere wegen zijn naar een coronabestendige samenleving, zoals het verbeteren van de gezondheid en de natuurlijk afweer. Dat is in het artijkel over coronamaatregelen in nr 100 al geschreven en o.m. door Robbert Dijkgraaf naar voren gebracht in zijn column over ons ingenieuze immuunsysteem.
Leidt vaccinatie tot een corona-bestendige samenleving?
Er is ook nog niet aangetoond dat gevaccineerde personen het virus niet meer kunnen verspreiden. Dat zou zomaar kunnen, net zoals natuurlijkerwijs resistente personen het virus toch kunnen verspreiden. Er zijn nog weinig zekerheden. Het is dan de vraag of vaccinatie leidt tot een coronabestendige samenleving. Er zijn nog weinig feiten over het vaccin, over bijwerkingen evenmin, hoewel er veel over wordt geschreven en veel hoop wordt geboden. Wel bekend is dat de ontwikkeing van een vaccin jaren duurt, terwijl dat nu in een jaar wordt gecomprimeerd. Kan dat wel?
Het kan niet anders dat er veel concessies worden gedaan aan het onderzoek van werking en bijwerkingen. Reden waarom veel mensen nog geen trek hebben in zo’n “snel in elkaar gedraaid coronavaccin” (zie boven). Dit ondanks de promotie die al maanden aan de gang is, voordat er onderzoeksresultaten bekend zijn, laat staan bijwerkingen. Overheid, medische wetenschap en farmaceutische industrie hebben verstrengelde belangen en werken samen bij de promotie, waar de media betrekkelijk kritiekloos aan meewerken, afgezien van bovenstaande artikelen, die eigenlijk nauwelijks of geen kritische conclusies trekken. De overheid bekostigt voor een groot deel de ontwikkeling van een vaccin en van diverse geneesmiddelen uit belastinggeld. Universiteiten stellen deels met publiek geld bekostigd onderzoek beschikbaar. Terwijl de Pharma-industrie hoge prijzen kan vragen en grove winsten maakt “voor publiek gefinancierde geneesmiddelen, zonder onderbouwing van de verkoopprijs” (Volkskrant 2 sept, ‘Coronavaccin: graag voor iedereen’. Een promotietitel? Omdat het de vraag is of iedereen zo’n vaccin nodig heeft). Over belangenverstrengeling zie nr 29 en 30, 76 en 77.
Er zijn grotere en meer levensbedreigende problemen dan covid-19, waar minder aandacht aan wordt besteed, waaronder ziekten met de meest voorkomende doodsoorzaken, waaronder medisch falen en medicijnvergiftiging en obesitas als verergerende klacht zoals bij covid-19. Dat gold ook voor luchtvervuiling, die de longen ernstiger aantast in combinatie met covid-19. De vraag is waarom we daar niet meer aan doen door in te zetten op een gezondheidsbevorderende leefstijl en samenleving en niet alleen op terug naar normaal met behulp van een vaccin, dat overigens een aanwinst zou zijn, waar voor alsnog niets op tegen is, behalve al te rooskleurige verwachtingen.
Luchtvervuiling. https://www.scientias.nl/dit-is-het-grootste-gevaar-voor-de-volksgezondheid-en-een-vaccin-werkt-niet/
Is algemene vaccinatie nodig en mogelijk?
Algemene vaccinatie is alleen mogelijk als mensen dit willen. 29 procent heeft bedenkingen (Volkskrant 5 sept). Cijfers kunnen fluctueren. ‘Gaat u zich laten vaccineren?’ was de vraag de de NRC aan een aantal mensen stelde. Uit de mini-steekproef bleek dat antwoorden uiteen liepen van verplichte vaccinatie voor zorgmedewerkers tot twijfels “of het wel goed is”, over effecten op termijn en “liever niet”. Het is ook nog niet mogelijk iedereen te vaccineren, laat staan mensen tot vaccinatie te verplichten. Hoewel dat in Denemarken verplicht gesteld zou kunnen worden en andere landen kunnen volgen. In Australië bijv. zijn diverse vaccinaties al verplicht. https://www.xandernieuws.net/algemeen/denemarken-voert-met-noodwet-verplichte-corona-vaccinaties-in-eu-zal-volgen/comment-page-1/
- In haar Ph D Dissertatie toont Dr. Judy Wileyman het volgende aan (Wilyman J, 2015, A Critical Analysis of the Australian Government’s Rational for its Vaccination Policies, University of Wollongong. https://ro.uow.edu.au/theses/4541/).:
- ziekten waren al verminderd door omgevings- en leefstijlveranderingen voordat algemene vaccinatie werd ingevoerd, waaraan de vermindering van besmettelijke ziekten vaak in het bijzonder wordt toegeschreven
- Het Australische National Immunisation Program (NIP), dat massale vaccinatie implementeert, werkt zoals alle landen die betrokken zijn bij de WHO samen met de Global Alliance for Vaccines and Immunisation (GAVI): een partnership van de WHO, UNICEF, de World Bank, de International Monetary Fund, de International Federation of Pharmaceutical Manufacturers and Associations (IFPMA), de Bill and Melinda Gates Foundation (BMGF), de Rockefeller Foundation, the United Nations Development Fund (UNDF) en anderen private instellingen, die de wereldwijde gezondheidspolicies van de WHO beïvloeden. De WHO is dus geen onafhankeijke onderzoeksinstelling, maar heeft banden met de pharmaindustrie. Volgens C.F. van der Horst (Dodelijke leugens: Artsen en patiënten misleid) was de Rockefeller Foundation een van de belangrijkste promotors van de pharma-industrie via medische kanalen. Hetzelfde geldt voor de Foundation van Gates wat betreft de vaccinatie-industrie als aspect daarvan.
- De claims van regeringen omtrent de veiligheid van vaccins worden lang niet altijd ondersteund door gedegen wetenschappelijk onderzoek, met name op langere termijn. “Niet bij alle vaccins is aangetoond dat deze veilig, effectief en noodzakelijk zijn.” Bovendien is het onderzoek ernaar meestal niet onafhankelijk en zonder winstoogmerk gefinancierd, maar verricht door de pharmaindustrie. Dit laatste punt geldt in het bijzonder voor het covidvaccin. Promotors van vaccinatie probeerden de dissertatie in diskrediet te brengen, die met succes werd verdedigd. (https://www.vaccinationdecisions.net/a-summary-of-the-main-themes-in-my-phd-thesis/).
Ook Bill Gates zegt in een interview (NRC 15 sept): “We moeten open zijn over de data... We moeten echt goed letten op de bijverschijnselen. Vaccins zijn niet perfect... Sommige mensen zullen bijverschijnselen hebben. Je moet... proberen dat risico zo klein mogelijk te houden.” Een lofwaardig streven. Vaccinatie mooier voorstellen dan de feiten bevestigen, kan de vaak onvoldoende gefundeerde bezwaren van antivaxxers voeden in een debat waarin onderkoelde rationaliteit soms ver te zoeken is.
‘Vaccinatie mag nooit leiden tot polarisatie’, volgens Jan Kloosterman van de christelijke vakbond RMU (NRC Opinie, 17 sept.). Laat staan dat het gedwongen kan worden. Het recht op lichamelijke integriteit en onaantastbaarheid van het lichaam is in onze Grondwet verankerd. ‘Naast onzekerheden over de (bij)werking en de effectiviteit van een vaccin is het prijskaartje met de genoemde grondrechten te hoog. Laten we daarom oppassen voor overwaardering van een coronavaccin... Veiligheidsredenen spelen een grote rol, en ook de snelheid waarmee het vaccin er komt, doet menigeen fronsen. Aantasting van de persoonlijke vrijheid is echter het meest fundamentele bezwaar... Het vaccineren is niet dé (enige) successleutel.”
Na al of niet verplichte vaccinatie zou een covid-vaccinatiepas kunnen volgen met restricties voor niet gevaccineerden en voor we er iets effectiefs tegen kunnen ondernemen komt een totalitaire maatschappij stapsgewijs dichterbij. Terwijl voor kinderen, jongeren en ook volwassen mensen met een gezonde weerstand vaccinatie niet direct nodig lijkt. Er zijn ernstigere ziekten en problemen om actie tegen te ondernemen dan burgers hun vrijheid te ontnemen zonder een gegronde reden.
Nogmaals de noodwet
Over de noodwet is geschreven in deel 1 in nr 101. De Leidse hoogleraar staatsrecht Wim Voermans uit dezelfde bezwaren in de NRC (2 sept. ‘Coronawet zet democratische principes op zijn kop’). De minister kan dan zonder parlementaire goedkeuring verstrekken vrijheidbeperkende maatregelen te nemen en deze te verlengen die grondwettelijke rechten beperkt. “Het virus krijgen we binnenkort wel een keer weg, het precedent van een democratische uitverkoop niet,” is zijn conclusie. Ook de politiek heeft kritiek. ’Kamer zeer kritisch over de coronawet’ (NRC 9 sept). De volksvertgenwoordiging wil niet buiten spel worden gezet maar meebeslissen. Een kamermeerderheid is niet verzekerd.
In een gezonde democratie is het van belang dat er oppositie, kritiek en discussie mogelijk is en er ruimte is voor tolerantie van verschil van visie en een redelijk debat mogelijk is. De waarheid, voor zover we daarvan kunnen spreken, zal wel ergens in het midden liggen. Het geloof in covidvaccinatie kan best een beetje worden bijgesteld met meer aandacht voor mogelijke bijwerkingen, waarvoor de producenten zich bij voorbaat al willen indekken, omdat ze weten dat die niet zijn uit te sluiten. Van het vaccinatiedebakel bij de Mexicaanse griep horen we weinig meer, ook niet van bijwerkingen. Deze onnodige mislukking die miljoenen heeft gekost, is natuurlijk geen goed voorbeeld om mensen voor te bereiden op nationale vaccinatie.
Bezwaren dienen grondig te worden onderzocht en niet te worden afgewimpeld als complotdenken. Zo bewegen we ons tussen enerzijds een hoopvol heilig geloof in een vaccin en anderzijds bizarre apocalyptische doemscenario’s die doen denken aan gnostische stromingen aan het begin van onze jaartelling en ‘profetische bewegingen als uiting van sociaal protest’ (zie Van primitieven tot medeburgers, door mijn voormalig antropologiedocent prof André Köbben). De culturele antropologie en godsdienstsociologie bieden een breed spectrum van bizarre bewegingen en opvattingen, waarvan de sociale functies en repercussies zijn bestudeerd (zie bijv. E. Norbeck, Religion in Primitive Society, o.a. over ‘Witchcraft and Ritual Rebellion’, waarmee niet gezegd is dat kritische visies onder een dergelijke noemer gevat kunnen worden). In het artikel over coronamaatregelen werd een onderscheid gemaakt tussen rationele, onderbouwde kritische visies en irrationele, emotionele, weinig gefundeerde visies. Het is zaak bezwaren zo goed mogelijk te onderzoeken. Sommige columnisten halen uit naar ‘gevaarlijke gekken’ (Tommy Wieringa, NRC 5 sept.). Andere zijn coulanter en verwonderen zich over de volgzaamheid en naïviteit waarmee mensen zich schaapachtig ontwikkelingen laten opdringen waarvan ze de gevaren niet kennen zoals 5G (‘Niet Satan houdt ons voor de gek, maar onze naïviteit’, Maxim Februari, NRC 1 sept.).
De NRC geeft een onvermijdelijk onvolledig overzicht van “alternatieve media waar complotdenkers hun gang gaan”, zoals Viruswaanzin en Viruswaarheid. Termen die aangeven dat alternatieve media zich tussen waanzin en waarheid bewegen, terwijl geen van beide onderbouwd wordt. (‘Is corona niet gewoon een seizoensgriepje?’ NRC 7 sept). Ze vormen een concurrent van de kranten. Dat lijkt te merken aan hun berichtgeving, die de officiële instanties niet al te kritisch volgt, maar de alternatieve kritiek des te meer, zij het wel beter onderbouwd met bevindingen van deskundigen dan bij veel alternatieve media. Het is mogelijk dat alternatieve media in een behoefte voorzien omdat reguliere media kansen laten liggen wat betreft een meer volledige en kritische berichtgeving in een wereld met veel onduidelijkheden. Veel mensen zijn dan meer vatbaar voor simplistische verklaringen en willen zich niet al te zeer door de gevestigde media laten beïnvloeden, die vaak dichter bij de ‘gevestigde belangen’ van de overheid en het bedrijfsleven staan dan bij de kritische en verontruste burger, behalve als zij wetenschappers aan het woord laten, die feiten aandragen en meer genuanceerde conclusies trekken.
Hoe dan ook, het is van groot belang in onze gezondheid en in veelzijdig en relevant onderzoek te investeren. Een vaccin dient niet om een ongezonde wijze van leven in stand te kunnen houden en terug te gaan naar het oude abnormaal, dat aanleiding heeft gegeven tot het uitbreken van de coronaviruspandemie en eerdere besmettelijke ziekten. Die zijn niet uit de lucht komen vallen en hebben te maken met onze wijze van leven en samenleven en onze omgang met het milieu en medeschepselen. Het coronavirus zet ons aan tot een coronabestendige, gezonde en meer op elkaar afgestemde levenswijze die besmettingsrisico’s beperkt en een gezonde weerstand bevordert.
Warenfetisjisme, hoop en optimisme
Het geloof in een vaccin dat als dé oplossing voor de pandemie wordt beschouwd, doet denken aan het ‘warenfetisjsme’ van Marx in Het Kapitaal (1.4, p 30 e.v.). Aan producten worden daarbij buitenproportionele, zelfs bovennatuurlijke eigenschappen en waarden toegekend die zij feitelijk niet hebben en bestaan in het menselijk brein, niet in het product. De ideeën en waardetoekenning aan een product gaan een eigen leven leiden, zoals de preventieve werking van een vaccin bestaat als hoop en verwachting, die feitelijk nog moet blijken. Mensen hebben hoop nodig, een hoopvol perspectief. Het vooruitzicht op een vaccin biedt hoop in bange dagen en de belofte van ‘terug naar normaal’. We zien ernaar uit. Een positief toekomstbeeld houdt de moed en de stemming erin.
Hoop op toekomstig “geluk komt van de ‘verwachting van verandering’, zoals de Engelse schrijver Samuel Johnson in de 18e eeuw zei” (Volkskrant 5 sept. Haro Kraak, ‘Hoe goed kan een mens zonder perspectief?’). “Het is te abstract om te zeggen dat we met z’n allen wachten op een vaccin dat misschien nog veel langer op zich laat wachten en waarvan we ook niet weten of mensen er gebruik van gaan maken,” aldus John de Wit, gedragswetenschapper bij het RIVM. Daarom wordt het alvast als oplossing gepresenteerd, die steeds dichterbij komt, volgens Trump al voor de presidentsverkiezingen. “Optimisme vereist geloof in controle over je toekomst. Hoe houd je die levenshouding overeind in een crisis die dat geloof van alle kanten aanvalt?” (Volkskrant 5 sept. Maartje Laterveer, ‘Zoek controle waar je kunt’). Dat kan op verschillende manieren, bijv. door hoop op een vaccin. Maar ook door een actieve, op verbetering gerichte levenswijze.
Technische oplossingen en gedragsverandering
Sinds mensen in grote getale een religieus geloof hebben opgegeven, zijn ze meer gaan geloven in technische oplossingen. Zo ook op het gebied van gezondheid en milieuproblematiek. Het voordeel van uiterlijke technische oplossingen is, dat we dan ons eigen gedrag en onze levenswijze niet hoeven te veranderen, die vaak ten grondslag ligt aan veel problemen. Bovendien blijkt techniek te werken. Vaak ook disfunctioneel en problematisch, mens- en milieu-onvriendelijk en vervuilend, afhankelijk van onze levenswijze en hoe we ermee omgaan. Technische middelen en gedragsverandering sluiten elkaar niet uit maar vullen elkaar aan en zijn complementair. Het moderne geloof in techniek, dat gedragsverandering minder noodzakelijk maakt, behoeft enige bijstelling. Dat geldt ook voor de hoop op een vaccin en op medicijnen als dé oplossing voor ziekten, die een gezonde wijze van leven echter niet kunnen vervangen, wel aanvullen.
Het religieus aandoende geloof, “de religieuze weerschijn kan in het algemeen pas verdwijnen zodra de verhoudingen van het praktische, daagse leven... duidelijk waarneembare en begrijpelijke betrekkingen voorstellen tussen mens en mens en mens en natuur... Het maatschappelijk leven,... het productieproces ontdoet zich van de geheimzinnige nevelsluier wanneer zij het voorbrengsel is van mensen, die zich uit vrije wil hebben verbonden en wanneer zij onder het bewust en stelselmatige toezicht van die mensen staat,” schrijft Marx, maar dat vraagt “een lang en pijnlijk ontwikkelingsproces” (p 37). Het gaat er hierbij evenals bij een vaccin enerzijds om dat we toetsbare feiten onderscheiden van hoopvolle verwachtingen. Anderzijds dat we betrokken zijn bij en toezicht hebben op de economische productie en de distributie en geen proefkonijnen zijn of willoze passieve consumenten.
Om de crisis naar onze hand te zetten is een actieve levenshouding nodig die ons niet afhankelijk maakt van een vaccin en verder gaat dan proberen de crisis te beheersen, zoals bij het nieuwe normaal. “In deze kwetsbare, kritische periode kun je met een slimme groep veranderingsgezinde mensen met de juiste strategie en interventies een doorbraak creëren,” schrijft Jan Rotmans in Omwenteling: Een kantelende samenleving en economie (Volkskrant 5 sept, zie boven). “Hoe dan?” vraagt de recensent zich af. Contouren daarvan komen in de verkenningen deel 4 aan de orde. Dit deel ging vooral over vaccinatie, die aanvulling vraagt van een minder afhankelijke, meer gezonde, meer gedisciplineerde en op elkaar afgestemde levenswijze. “Hoe meer betrokkenheid er zal zijn, hoe meer kans dat we nieuwe systemen zullen ontwikkelen en een nieuwe sameleving neerzetten” (idem, de Turkse schrijfster Elif Shanak, Zo houd je moed in een tijd van verdeeldheid).
Noot: meer links over vaccinatie en behandeling met hydrochloroquine
https://www.vaccinationdecisions.net/wp-content/uploads/2020/08/Judy-Wilymans-PHD-Thesis-Summary-re-named-Informed-Medical-Options-Party-PDF.pdf
https://theeconomicstandard.com/hcqwhitepaper/
https://www.sg.uu.nl/artikelen/2018/03/de-wetenschap-heeft-behoefte-aan-twijfelaars
Een zwak voor wetenschap 2020 09 09
In een wereld vol onzekerheden
waarin vele mensen overleden
heb ik uitersten gemeden
en mijn eigen geloof beleden
Ik vertrouw op mijn bewustzijn
Dat het weet wat feiten zijn
Ik vertrouw de wetenschap
En ik volg mijn eigen hart
Wetenschap geeft hypothesen
Geen volkomen zekerheden
Daar kunnen wij mee leven
Het is beter dan een blind geloof
dat ons van verstand berooft
***********
In een wereld vol misleiding
zoekt ik naar bevrijding
wil ik graag een blijde tijding
Nieuws is veelal deprimerend
en veel websites zijn belerend
Maar in degelijke boeken
zijn veel inzichten te zoeken
van de wijzen en geleerden
die ons kritisch denken leerden
Bij hetgeen politici beweren
valt vaak veel te nuanceren
Om bij velen in de gunst te blijven
kunnen zij prognosen overdrijven
En de meeste kranten
schrijven wat hun klanten
en hun sponsors willen horen
en hun bazen niet zal storen
Concentratie van de macht
is ook bij media van kracht
Journalisten zijn veelal niet vrij
De meesten schikken zich daarbij
Onderbouwde informatie
lijkt een schaarse aberratie
Maar voor wetenschap
hield ik steeds een zwak
ondanks onvolkomenheden
van het wetenschappelijke weten
Winst en wereldwijd bewustzijn 2020 09 09
Is er soms een ‘ruling class’
tegenover een ‘amorphous mass’* *Zie Charles Wright Mills, The Power Elite
die door iedereen te vaccineren
deze wereld wil regeren?
En dan gedrogeerde slaven
van de mensheid poogt te maken? *Zoals in Brave New World van Aldous Huxley
Big Pharma als divisie van chemie
steunde ooit de oorlogsindustrie
Wordt in de coronatijd
tot een redder van de mensheid
Maar het gaat gewoon om geld
Men is zeer op winst gesteld
Het gaat Pharma om de kwalen
waar veel winst uit is te halen
De farmaceutische economie
is een ziekten-industrie
*********
Langzaam echter daagt het licht
in een wereldwijd bewustzijn
komt ons menszijn meer in zicht
in bedrijven groot en klein
die op winst gericht zijn
Waarom haalt men winsten binnen?
Er is zoveel meer te winnen
door de winsten te gaan delen
tot gedeeld geluk van velen
Grove winst geeft ons geen vrede
als door mensen wordt geleden
Langzaam dagen hier op aarde
steeds meer menselijke waarden
Zodat wij ons meer bewust zijn
van de waarde van ons menszijn
dat niet dient om winst te maken
Er zijn meer verheven taken
die tot meer geluk bijdragen
en geen grote offers vragen
Mensen willen minder vechten
met het oog op mensenrechten
Men wil niet elkaar tot last zijn
Er is meer gedeeld bewustzijn
van het wezen van ons menszijn
dat de mensen met elkaar verbindt
ongeacht wat ieder vindt
Een diepere verbondenheid
neemt nu vorm aan wereldwijd
Een mondiale maatschappij
komt langzaam dichterbij
En de mensheid wordt meer vrij
in een groeiend zelfbewustzijn
waarin velen deelgenoot zijn
De mensheid vormt een collectief
dat het algemeen belang ziet
Ondanks alle woordenstrijd
groeit er ook verbondenheid
Ieder vormt een onderdeel
van een wereldwijd geheel
waarin grenzen gaan verdwijnen
die nog ondoordringbaar schijnen
Want bewustzijn kent geen grenzen
in het hart van alle mensen
waar wij in een collectief bewustzijn
wereldwijd verbonden zijn