De Griekse neonazipartij eindelijk veroordeeld

Civis Mundi Digitaal #104

door Jan de Boer

Het heeft lang geduurd, maar op 7 oktober is de neonazi eindelijk veroordeeld. Voor het gerechtshof van Athene op de avenue Alexandras stroomde op 7 oktober een zee van mensen – volgens de politie ruim 20.000 manifestanten – samen om de uitspraak van het proces tegen de neonazipartij « Gouden Dageraad » te horen. Mijn vriendin, de geëngageerde schrijfster en actrice Lia Karavia, die heel jong en lang geleden tijdens de militaire junta van de kolonels (1967-1974) in de gevangenis werd gegooid, was één van hen. Zij gaf mij de gegevens voor dit artikeltje.

Na vijf en een half jaar en meer dan vierhonderd hoorzittingen werd met grote ongerustheid deze uitspraak in Griekenland afgewacht, met name omdat de vrouwelijke officier van justitie in december 2019 vrijspraak voor de leiders van deze neonazipartij had gevraagd. Met een megafoon werden de veroordelingen omgeroepen. De menigte was door het dolle heen en scandeerde: « Nazi’s in de bak! ». Op het voorplein van het gerechtshof slaakte Magda, de moeder van Pavlos Fyssas, een 34 jarige antiracistische rapper, in de nacht van 18 september 2013 vermoord door Yorgos Roupakis van de neonazipartij, een schreeuw van verlichting: « Pavlos, je hebt je doel bereikt. Het gevecht is gewonnen, maar het fascisme heeft nog lang niet zijn laatste woord gezegd… Wij gaan door met de strijd ».

De voorzitter van « Gouden Dageraad », Nikos Michaloliakos, een vurig bewonderaar van de dictatuur van de kolonels en van het nationaal-socialisme, een erkende negationist inzake de holocaust, werd schuldig bevonden aan « het leiden van een criminele organisatie ». Negenendertig actieve leden en zes kaderleden, waaronder de vroegere woordvoerder Ilias Kassidiaris, bekend door de vuistslag die hij tijdens een televisie-uitzending uitdeelde aan een communistische parlementariër, en de Europarlementariër Ioannis Lagos, die vorig jaar « Gouden Dageraad » vaarwel had gezegd, werden ook veroordeeld. Hun straffen zullen later worden vastgesteld. Behalve de moord op Pavlos Fyssas werden ze veroordeeld voor pogingen tot moord op Egyptische vissers in 2012 en communistische vakbondsleiders in 2013.

Deze neofascistische partij ontstond in 1985, opereerde daarna in de arme buurten van het centrum in Athene – in het bijzonder in zijn « burcht » Agios Panteleimonas – en bestookte in het begin van de jaren 1990 vakbondsleiders en actieve leden van politiek links. Daarna, in de jaren 2000, verschenen nieuwe zondebokken: de immigranten. Echte jachtpartijen op immigranten werden georganiseerd door « comité’s ter verdediging van buurten », die tevens voorstelden de gepensioneerden en Griekse middenstanders te helpen. De partij won aan populariteit met de economische crisis die het land vanaf 2009 trof. In 2010 maakte de voorzitter van de partij, Nikos Michaloliakos, zijn entree in de gemeenteraad van Athene met de nazigroet. In 2012 kreeg « Gouden Dageraad » bijna 7% van de stemmen bij de algemene verkiezingen en kwam zij in het parlement met 18 volksvertegenwoordigers. Dankzij uitstekende en hartelijke contacten in politiekringen en het overheidsapparaat werd de partij ongemoeid gelaten tot aan de moord op Pvlos Fyssas, die een hevige psychische schok in de hele Griekse samenleving tot gevolg had.

De Grieken werden zich bewust van de ernst van de methodes van « Gouden Dageraad », die gesteund werd door aanvalsgroepen, over illegale wapens beschikte en een sterk hiërarchisch systeem had rond een leider die als symbool van de partij een Griekse versiering in de vorm van een hakenkruis koos met de slogan « Bloed, Eer, Gouden dageraad » (een eerbewijs aan de Hitlerjeugd met haar slogan « Bloed en Eer »). Bij huiszoeking in de appartementen van de ondervraagde leiders werden onder andere portretten van Hitler, vlaggen van de Wehrmacht, video-opnames van naziliederen zingende partijleden gevonden. « Na dit proces kan geen enkele Griek meer zeggen dat hij niet weet wat Gouden Dageraad is », zegt Lia. Bij de laatste verkiezingen in juli 2019 haalde de Partij minder stemmen dan de kiesdrempel. Haar bureaus zijn in verscheidene regio’s gesloten. Het resultaat van een perfecte mobilisatie van de samenleving na het begin van de juridische procedure in april 2015. De media weigerden het woord te geven aan de leiders van de partij, gemeentebesturen verboden hun verkiezingsbijeenkomsten en antiracistische manifestaties zetten kracht bij de juridische procedure.

De uitspraak werd door alle politieke partijen toegejuicht. « Het is een historische dag voor Griekenland. De democratie heeft gewonnen, » aldus de eerste minister Kyriakos, die oordeelde dat dit vonnis een einde maakte aan een « traumatiserende tijd » in het publieke Griekse leven. Lia Karavia: Maar onze Grondwet staat helaas gedetineerden toe zich kandidaat te stellen voor de landelijke verkiezingen. Dat is zeker democratisch, maar in dit geval meer dan afschuwelijk ». Ik kan haar geen ongelijk geven en ik vraag me af waarom deze partij niet verboden is.

Geschreven op 30 oktober 2020