De islamieten in Frankrijk zitten in de knel

Civis Mundi Digitaal #105

door Jan de Boer

« Gelukkig als een mohammedaan in Frankrijk ». Je moet de moed maar hebben om deze vertaling van de jiddische uitdrukking « Gelukkig als God in Frankrijk » die de emancipatie van de Joden dank zij de Franse Revolutie (1789) uitdrukt, van toepassing te verklaren op de mohammedanen in de één en twintigste eeuw. Het tiental mohammedaanse intellectuelen die deze uitdrukking onlangs in het dagblad Le Monde gebruikten, hebben ongetwijfeld tot uitdrukking gebracht hetgeen veel Fransen met een mohammedaans geloof of cultuur denken op het moment waar voor de zoveelste keer het terrorisme hun gijzelt in een planetaire oorlog. Blijft over hun stem te horen en concreet voort te gaan richting deze Republikeinse belofte van immens belang voor de Franse samenleving en ook voor de status van de islam in de wereld

Natuurlijk laten tragisch genoeg de moord op de leraar Samuel Paty net als de aanvallen in Nice de invloed van de internationale djihadistische campagnes op de zonder twijfel geïsoleerde jonge « soldaten » zien die wel in het hart van de Franse samenleving leven. Maar toch kan Frankrijk dit geluk bij de meerderheid van de mohammedanen in het vooruitzicht stellen en haat opwekken bij een minderheid van anderen. De urgentie is dus waakzaam te blijven tegen krachten die de Republiek willen desintegreren en te luisteren naar hen voor wie Frankrijk het land van sereniteit moet blijven waar mohammedanen al jaren lang zich vestigen. Zich terecht ongerust maken over driften en wraak van een actieve minderheid mag nooit verhinderen om blijken van waardering te laten zien voor de grote zwijgzame meerderheid van de mohammedanen van Frankrijk die voor 70 % van oordeel zijn dat « de « laïcité », de strikte scheiding van Staat en religie, hun in staat stelt hun religie in vrijheid te praktizeren ». Goed wakker blijven voor het islamistische gevaar moet niet doen vergeten dat de mohammedanen heel verschillende verhoudingen hebben met het geloof. Van de 4 tot 5 miljoen personen met een mohammedaanse cultuur (ongeveer 8 % van de totale bevolking) die Frankrijk heeft, zet ongeveer éénderde nooit een voet in een moskee, éénderde bezoekt alleen de moskee op feestdagen, en éénderde bezoekt in ieder geval één keer in de week de moskee

Ongeacht hun band of de afwezigheid van een band met de religie zitten de mohammedanen van Frankrijk klem tussen twee opsluitingsdynamieken: enerzijds de samenkomende pressies van islamisten en personen die hun ervan proberen te overtuigen dat zij slachtoffers zijn van « Staatsracisme » en die de geschiedenis van de kolonisatie manipuleren en daarvan een wraakmotief maken. Anderzijds de agressie van een extreem-rechts die zijn anti-Arabisch racisme overgeschilderd heeft in de kleuren van een hun buitensluitende « laïcité »: de islam is niet verenigbaar met de « laïcité ». Met parallel daaraan de aanvallen van hen die in het allerkleinste publieke signaal van religieus -er -bijbehoren – vooral betreffende mohammedanen – een anti-republikeins doel zien. Kortom, de gewone mohammedanen die aan de Republiek gehecht zijn, krijgen het goed voor de kiezen, terwijl zij juist in hun aanhankelijkheid aan de Republiek bevestigd moeten worden

Emmanuel Macron schijnt dit begrepen te hebben door te weigeren « in de val te trappen van de met opzet gemaakte verwarring, het op één hoop gooien van alle mohammedanen van Frankrijk, die alle mohammedanen stigmatiseert ». In zijn toespraak op 2 oktober waarin hij het wetsvoorstel tegen het « séparatisme islamiste » aankondigde, stelde hij de tot getto verworden wijken aan de orde « waar de belofte van de Republiek niet gehouden is », maar ook de « nog altijd niet geregelde trauma’s » van het Franse koloniale verleden. Die diagnose is juist, maar het eeuwigdurende aan de kaak stellen van de getto-wijken en discriminaties in de toespraken maskeert het totale gebrek aan aktie. Zelfs het laatste uitstekende plan voor het weer leefbaar maken van de steden van de vroegere minister Borloo op verzoek van Macron opgesteld is door dezelfde Macron naar de prullenbak verwezen. Zoals gewoonlijk is er ook hier bij de Franse president een enorm verschil tussen woorden en daden

Om de brokken van de Republiek weer aan elkaar te lijmen moeten ook de zogeheten « non-dits » over de kolonisatie doorbroken worden. Alle Fransen moeten weten welke rol Algerije, Senegal, Mali Vietnam of de Antillen in de nationale geschiedenis hebben. Een andere noodzaak is het bevorderen van positieve indentificatie -modellen. Met de moeilijkheid eigen aan het republikeinse systeem dat sociaal succes verbindt aan het uitwissen van publieke religieuze identificatie. De acteur Omar Sy of de rapper Soprano die beide behoren tot de favoriete personen bij de Fransen zijn – gelukkig – geen « mohammedaanse sterren » wat ze waarschijnlijk in de Anglo-Saksissche landen wel zouden zijn. Macron zegt dat hij alle Fransen bijeen wil brengen. Maar zijn subtiele retoriek van « tegelijkertijd » wordt vertroebeld door electorale berekening, door hersenspinsels van zijn minister van binnenlandse zaken die zegt « gekwetst » te zijn door de « rayons communautaires », en die van zijn eerste minister die zegt dat spijt betuigen over de kolonisatie, hetzelfde is als zelfkastijding

Als men de mohammedanen van Frankrijk wil scheiden van islamisten moet men nogmaals gezegd helder zijn om het mogelijk te maken discriminaties en getto-wijken aan de kaak te stellen, om te erkennen dat de belofte van de republiek zich niet beperkt tot het recht op karikaturen, om vast te stellen dat religieuze praktijken deel uit maken van onze cultuur, en om de noodzaak te erkennen van het onder de loep te moeten nemen van de Franse koloniale geschiedenis zonder daarbij als een medeplichtige van het islamisme of een verrader van de « laïcité » door te gaan

Geschreven op 29 november 2020