Het onmisbare kobalt

Civis Mundi Digitaal #112

door Jan de Boer

In de middeleeuwen geloofden Saksische mijnwerkers dat ze door kwaadaardige kabouters betoverd werden, zo erg scheidde de raffinage van kobalt giftige dampen af. En ook vandaag de dag wordt kobalt achtervolgd door sluwe kwaadaardige geesten. Kobalt symboliseert daarmee het grote dilemma van de energietransitie: dat van de grondstoffen. De prijs van dit mineraal, onmisbaar voor batterijen voor elektrische auto’s, is zo vluchtig en de omstandigheden van zijn winning zijn zo controversieel, dat het de overgang naar volledig elektrische auto’s, zacht gezegd, wel eens goed dwars zou kunnen zitten. De koers van kobalt is sinds begin dit jaar met 24% gestegen, en als we de analisten van Goldman Sachs mogen geloven, dan zou de prijs van lithium en kobalt, maar ook die van nikkel, de drie basisbestanddelen van moderne batterijen, wel eens heel snel kunnen verdubbelen. En aangezien grondstoffen nu al meer dan 50% van de prijs van een batterij vormen, en batterijen 40% van de totale kosten van een elektrische auto vertegenwoordigen, kraakt het hele bouwwerk in zijn voegen.

Dat is volgens de « Financial Times » van maandag 14 juni dan ook de reden waarom Goldman Sachs probeert de eerste bank te zijn om afdekking van koersrisico’s aan autofabrikanten aan te bieden om hen te beschermen tegen te grote koersschommelingen van kobalt. Dat gebeurt al bij luchtvaartmaatschappijen, die zich beschermen tegen prijsstijgingen van kerosine. Maar om een dergelijke dienst aan te kunnen bieden, moet de bank zich op haar beurt beschermen door een fysieke voorraad aan te leggen. Dat zal minder eenvoudig zijn dan gedacht, want de prijs van dit betoverende metaal kan alleen maar stijgen. Volgens het Internationaal Energie Agentschap zal de vraag naar kobalt van nu tot 2040 vertwintigvoudigen! En dat terwijl de bestaande mijnen volgens hetzelfde agentschap slechts in de helft van de toekomstige behoeften zullen kunnen voorzien. Hetzelfde geldt voor lithium. De grote mijnmaatschappijen zijn niet bang voor kwaadaardige kabouters, maar hebben een beroerde herinnering aan de vorige grondstoffencyclus, die leidde tot grote overinvesteringen met een waterval van faillissementen tot gevolg. Zij geven nu de voorkeur aan het belonen van aandeelhouders met de nieuwe winsten boven het investeren in nieuwe mijnen.

De Royal Bank of Canada denkt dat de drie reuzen van deze sector, Rio Tinto, BHP en Glencore, dit jaar nog bijna 140 miljard dollar aan brutowinst, drie keer zoveel als in 2015, zullen binnenhalen, terwijl hun investeringen een stuk minder zijn dan tien jaar geleden. En zelfs als ze uiteindelijk zouden besluiten om hun spaarvarkens leeg te halen, moeten ze er nog ten minste tien jaar voor uittrekken om nieuwe mijnen te openen. Dat kan zelfs nog langer duren, gezien de oppositie die iedere aankondiging daarvan oproept, wegens de gigantische vervuiling en milieuschade die deze mijnen veroorzaken. Dit zien we van Groenland tot Java, en dan spreken we nog niet eens over Europa en de Verenigde Staten. Ja, de « groene » elektrische auto is een drogbeeld, zoals ik al eens eerder schreef.

Het laatste en niet het minste punt: de huidige productie van kobalt is voor twee derde geconcentreerd in de Democratische Republiek Congo, een zeer corrupt land. De kobaltmijnen daar zijn bovendien voor meer dan 20% « ambachtelijk », wat wil zeggen dat daar door vrouwen en kinderen in gewerkt wordt onder de meest barre omstandigheden.

U ziet dat het in de coulissen van de energietransitie nog wemelt van kwaadaardige kabouters. En vergis u niet, het is verre van eenvoudig om ons van hen te bevrijden!

Geschreven in juli 2021