Tweehonderd medische bladen waarschuwen voor ecologische crisis

Civis Mundi Digitaal #114

door Jan de Boer

In een gemeenschappelijk hoofdartikel roepen 200 gespecialiseerde medische bladen landen op om eindelijk handelend op te treden tegen klimaatopwarming en de ondergang van alles wat leeft. De oproepen van wetenschappers om drastisch op te treden tegen klimaatopwarming en de ineenstorting van de biodiversiteit zijn de laatste jaren verveelvoudigd, maar tot dusverre stonden de uitgevers van de belangrijkste bladen van biomedisch onderzoek nog niet op deze lange lijst. Op 6 september kwam daaraan een einde. De meest prestigieuze bladen: de British Medical Journal, de Lancet, de Journal of the American Medical Association, de New England Journal of Medicine, die bekend staan om hun enorme onderlinge concurrentie inzake publicatie van teksten en onderzoek, hebben hun rivaliteit aan de kant gezet om op twee pagina’s dezelfde boodschap aan de politiek verantwoordelijken te geven.

De eerste reden van hun collectieve positiebepaling is de impact van klimaatopwarming en de erosie van de biodiversiteit met op de volksgezondheid. De auteurs: « De grootste bedreiging voor de mondiale publieke gezondheidszorg is het voortdurende onvermogen van leiders om de verhoging van de mondiale temperatuur beneden de 1,5 graad Celsius te houden en de natuur te herstellen. Op de schaal van samenlevingen moeten dringende veranderingen aangedragen worden die naar een rechtvaardiger en gezondere wereld moeten leiden. Als hoofdredacteuren van biomedische bladen roepen wij regeringen en andere leiders op om handelend op te treden en het jaar 2021 te maken tot het jaar waarin de wereld eindelijk van koers verandert. »

De laatste jaren heeft een groot aantal nieuwe onderzoeken de effecten van klimaatverandering op sterftecijfers en ziektecijfers aangetoond. « De wetenschap kent geen dubbelzinnigheid, » schrijven de auteurs. « Een verhoging van de mondiale temperatuur met 1,5 graad Celsius in verhouding tot het pre-industriële gemiddelde en het voortdurende verlies van biodiversiteit riskeren catastrofale schade voor de gezondheid die onmogelijk terug te draaien is. »

In de loop van de laatste twintig jaar, aldus de auteurs, is het sterftecijfer, veroorzaakt door hittegolven, bij oudere mensen toegenomen met meer dan 50%. Zij noemen ook de directe kwalen te wijten aan de temperatuursverhogingen: uitdroging, verlies van de nierfunctie, complicaties tijdens de zwangerschap, problemen inzake het hart- en vaatstelsel en longfuncties, etc., maar ook andere meer indirecte gezondheidsproblemen: fijnstof van steeds frequentere en grotere bosbranden in Californië heeft duidelijk meetbare effecten op de gezondheid van de bevolking: ademhalingsziekten, ontwikkelingsstoornissen bij baby’s, etc.

De hoofdredacteuren onderstrepen de systemische en synergetische effecten veroorzaakt door de verwoesting van het milieu, met name wat betreft de verbreiding van infectieziekten. De verhoging van de temperaturen heeft de rendementen van de belangrijkste grote culturen in de wereld in veertig jaar tijd al met 1,8% tot 5,6% teruggebracht.

« Florerende ecosystemen zijn essentieel voor de menselijke gezondheid, en de algemeen geworden vernietiging van de natuur, met name van leefomgevingen en soorten, brengt de water- en voedselveiligheid in gevaar, en zij verhoogt duidelijk het risico op pandemieën, » preciseren de auteurs. Niet één van de doelen vastgesteld door de Conventie inzake de biologische diversiteit van de Verenigde Naties in 1992 is tot op heden bereikt.

De hoofdredacteuren van de 200 bladen onderstrepen ook de onrechtvaardigheid van de situatie, die steeds groter wordt: landen op het zuidelijk halfrond, die het minste hebben bijgedragen aan de crisis, zijn ook de landen die daarvoor de hoogste prijs betalen en blijven betalen. « Evenwichtigheid moet centraal in staan het internationale antwoord op de crisis, » zeggen zij, en roepen daarbij op tot veel grotere solidariteit van de Noordelijke landen vis-à-vis de meest kwetsbare regio’s. De auteurs hebben kennis genomen van het engagement van landen, maar blijven voorzichtig en afwachtend: « De beloften zijn beslist onvoldoende, de doelen kunnen makkelijk vastgesteld worden maar zijn heel wat moeilijker om te realiseren. »

Ik moet deze hoofdredacteuren helaas volledig gelijk geven, want wat de klimaatopwarming en het behoud van ecosystemen en de biodiversiteit betreft, is het altijd hetzelfde liedje: prachtige voornemens van staten en politiek leiders, die helaas vrijwel nooit gevolgd worden door consequente daden. En dan te bedenken dat we op weg zijn naar een gemiddelde klimaatopwarming van in het gunstigste geval meer dan twee tot drie graden Celsius – the point of no return – aan het einde van deze eeuw. Ik ben benieuwd wat deze hoofdredacteuren in dat kader te zeggen hebben over onze gezondheid…

Geschreven in september 2021