Azië

Civis Mundi Digitaal #119

door Jan de Boer

De realiteit van Chinese en Russische bedreigingen

Terwijl de coronapandemie nog altijd de ronde doet, en de klimaatopwarming en de verwoesting van ecosystemen en biodiversiteit gewoon doorgaan, neemt het geluid van soldatenlaarzen toe, zowel in China als in Europa. Sinds verscheidene maanden vertonen China en Rusland provocerend gedrag. Moskou verzamelt troepen aan de grens met de Oekraïne. De Chinese luchtmacht heeft sinds oktober 2021 een tweehonderdtal vluchten uitgevoerd in de verdedigingszone van Taiwan. De beide machten vermenigvuldigen agressieve verklaringen tegen de NAVO, tegen het westen en tegen « buitenlandse inmengingen ». Maar het is essentieel deze bedreigingen goed te evalueren om op een gecoördineerde manier een antwoord te kunnen geven op het werkelijke karakter ervan.

Overigens is het westen, en met name de Verenigde Staten, geen « heilig boontje ». Zo werd indertijd afgesproken dat Finland (bondgenoot van Duitsland in de Tweede Wereldoorlog) strikt neutraal zou blijven. Natuurlijk kan ik begrijpen – de wereld is na 1945 toch veranderd - dat dit land nu graag wil toetreden tot de Europese Unie en de NAVO. Maar ik kan ook heel goed begrijpen dat Rusland daar fel tegen is, en beslist geen op Rusland gerichte raketinstallaties van de NAVO aan zijn directe grenzen wil zien. Kunt u zich nog de gigantische opschudding in het westen herinneren, met name in Amerika, toen Rusland raketten op Cuba wilde plaatsen? Overigens dreigt Rusland nu, als er geen duidelijke concessies gedaan worden, met het inrichten van Russische militaire bases op Cuba en in Venezuela. In dat verband is het door en door corrupte Oekraïne een speciaal geval: West-Oekraïne is pro-westers en wil toetreden tot de NAVO, maar Oost-Oekraïne is pro-Rusland en moet niets van de NAVO hebben, waardoor er voortdurende spanningen zijn die een oplossing behoeven. De Russische minister van buitenlandse zaken, Sergei Lavrov, heeft daarvoor voorstellen gedaan die mijns inziens de moeite waard zijn om te bestuderen.

Rusland en China hebben deels eenzelfde strategische cultuur. Het doel is niet om zich frontaal op te stellen tegen de tegenstanders, maar om deze te ontmoedigen om actie te ondernemen, ze te imponeren en onderling te verdelen. Spanningen vermenigvuldigen, en de indruk wekken dat men op de rand van een gewapend treffen staat om zo concessies te verkrijgen, maken deel uit van het arsenaal van de door zowel Moskou als Peking gevoerde hybride oorlog.

Door Rusland werd deze strategie gevolgd met een onderhoud tussen Joe Biden en Vladimir Poetin op 7 december 2021, vervolgens met de publicatie van de Russische eisen en de aankondiging van onderhandelingen inzake de controle van bewapening in de Oekraïne. Met China hadden gesprekken plaats tussen Joe Biden en Xi Jinping om « een uitglijder te vermijden », terwijl alle dagen met het risico van een oorlog in de Straat van Taiwan gezwaaid werd.

Het gemeenschappelijke punt in beide gevallen is het buitensluiten van de meest naaste bondgenoten van de Verenigde Staten in Europa en Azië. Het overdrijven van de militaire dreiging dient ook de belangen van Washington. In het geval van een conflict zijn de Verenigde Staten de enige garantie voor veiligheid en is hun superioriteit verzekerd.

Amerikaanse experts geven steeds meer alarmerende verklaringen af wat betreft de Chinese dreiging. Het gemeenschappelijke punt in de talrijke rapporten is het wijzen op de zwakheid van de Verenigde Staten en de ommekeer van het strategisch evenwicht in Azië. Deze waarschuwingen kunnen uitgelegd worden als een provocatie om de publieke opinie wakker te schudden en een verhoging van militaire middelen te bewerkstelligen. Het overdrijven van de dreiging en de verveelvoudiging van sombere analyses zijn overigens ook geïntegreerd in de strategie van Moskou en Peking. Door kritiek op machten die – volgens de criteria van Washington – niet streng genoeg tegen China zijn aan te moedigen, bevorderen de Verenigde Staten de verdelingsstrategieën die Peking hanteert. De Europese Unie is zich steeds meer bewust van het gevaar dat China vertegenwoordigt voor strategische evenwichten in de wereld. Maar haar weigering om China uitsluitend als militaire tegenstander te zien, kan alleen maar het wantrouwen versterken ten opzichte van een Amerikaanse supermacht die zelf niet aarzelt om zacht gezegd met autocratische machten te spreken, te onderhandelen en verdragen te sluiten.

Het concept van strategische autonomie wordt door de Verenigde Staten en hun naaste bondgenoten afgedaan als onzinnig en contraproductief; alleen de Verenigde Staten zijn in staat om handelend op te treden. Toch laten, ondanks hun bescheiden middelen, de Indische-Stille Oceaan strategieën van Frankrijk, Duitsland, Nederland en uiteindelijk ook de Europese Unie zien dat hun bewustwording van de problemen reëel is en dat de strategische autonomie geen zwakheid tegenover de Russische en Chinese autocratieën is, maar de mogelijkheid biedt om rekening te houden met de belangen van Europa ongeacht de toekomstige oriëntaties van een soms dolende Amerikaanse macht.

Rusland en China maken op dit moment allerlei drukke gebaren zonder bepaalde grenzen te overschrijden. Peking waagt zich niet verder dan de uiterst verre randgebieden van de verdedigingszone van Taiwan en Rusland heeft geen nieuwe rode lijn overschreden. Het risico van het overdrijven van de Chinese dreiging en van het vergeten van de zwakheden van het regime versterkt ook het avonturisme van diegenen in Peking die ervan overtuigd zijn dat hun uur geslagen heeft en dat de Verenigde Staten zich niet meer durven verzetten tegen de « Groot-China » ambities van China. Met zijn overmatig zelfvertrouwen zou Xi Jinping geneigd kunnen zijn om in het verlengde van het 20^e congres van de Chinese Communistische Partij in 2022 verder te gaan en in de jaren 2030 de « hereniging » met Taiwan te realiseren die hem in zijn ogen een even groot prestige als dat van de grote roerganger Mao zou opleveren.

Maar naar mijn idee is het verre van zeker dat hij daarin gevolgd wordt door de Communistische Partij, noch door een zeer nationalistische bevolking, die ongetwijfeld niet bereid is om voor Taiwan te sterven. De prioriteit voor de « vrije, min of meer democratische wereld » blijft derhalve het evalueren van de realiteit van de veelvormige Chinese en Russische bedreigingen, waaronder die van een psychologische oorlog. Het grootste risico daarbij is wellicht dat deze zonder echte strijd gewonnen kan worden door China, door haar tegenstanders te overtuigen van hun onvermijdelijke nederlaag.

Een laatste opmerking. Toen het Sovjet-imperium instortte, zou het mogelijk zijn geweest Rusland bij Europa te betrekken. Het Westen heeft dat niet gewild en dat drijft nu het huidige Rusland in de armen van China. Toen Fidel Castro de strijd op Cuba aanging tegen het dictatoriale bewind van Batista, vroeg hij steun aan de Verenigde Staten. Amerika heeft dat niet gewild, steunde in die jaren de dictators in o.a. Latijns-Amerika, waardoor Cuba in de armen van Rusland terechtkwam. Kortzichtige geopolitiek heeft de wereld altijd in grote problemen gebracht.

Geschreven in februari 2022

China versterkt samenwerking met de landen aan de Perzische Golf

De enige Chinese leider die regelmatig het buitenland bezoekt, minister van buitenlandse zaken Wang Yi, is een nieuwe traditie begonnen: het ontvangen van zijn buitenlandse collega’s. Terug van een reis in Afrika ontving hij van 10 tot 14 januari de ministers van buitenlandse zaken van Saoedi-Arabië, Koeweit, Oman en Bahrein, alsook de algemeen secretaris van de « Gulf Cooperation Council » (GCC), Nayef Falah Al-Hajraf. Het zij opgemerkt dat Qatar en de Verenigde Arabische Emiraten, beide leden van de GCC, afwezig waren. Op 12 januari ontving Wang Yi daarnaast de Turkse minister van buitenlandse zaken en op 14 januari zijn Iraanse collega. Peking laat zo zien dat China verwacht een belangrijke politieke rol in deze regio te kunnen spelen, en dat zij er, in tegenstelling tot de Verenigde Staten, goede relaties met alle landen onderhoudt. Drie weken geleden kondigde Peking bovendien aan dat Syrië zich officieel aangesloten heeft bij het Chinese investeringsprogramma van de « nieuwe zijderoutes »: een klap in het gezicht van de VS, die zware economische sancties tegen Damascus had afgekondigd.

De ontmoeting met de ministers van Saoedi-Arabië en Bahrein had als onderwerp de onderhandelingen over het nucleaire programma van Iran. Hoewel de Golfstaten zich ongerust maken over de nucleaire ambities van Teheran, zou de Chinese minister gezegd hebben dat het mondiale systeem van non-proliferatie gerespecteerd moet worden, maar dat er ook met de « gerechtvaardigde en billijke preoccupaties » van bepaalde landen rekening gehouden moet worden. De woordvoerder van het Chinese ministerie van buitenlandse zaken deelde mee dat er sprake is van een « uitgesproken wederzijdse steun van China en Iran over fundamentele kwesties ». In 2021 hebben China en Iran voor vijfentwintig jaar een spectaculaire « strategische associatie » gesloten.

Op commercieel gebied hebben Wang Yi en de algemeen secretaris van de GCC een « actieplan 2022-2025 » gedefinieerd om tot een vrijhandelsakkoord te komen en om « zo snel mogelijk een China-GCC vrijhandelszone te realiseren ». Volgens Peking is China in 2020 de grootste handelspartner van de landen van de GCC geworden, ten koste van de Europese Unie. China importeert ongeveer 70% van zijn olie uit deze regio.

China heeft nogmaals bevestigd dat zij « zich blijft opstellen tegen elke inmenging in binnenlandse aangelegenheden van de Golf en weigert een verband te leggen tussen terrorisme en bepaalde religies of etnische groepen. » Wang Yi voegde daaraan toe dat « beide partijen moeten samenwerken om een bijdrage te leveren aan vrede in de regio en in de wereld ». Peking maakt zo indirect aanspraak op de steun van de islamitische landen voor haar onderdrukkingspolitiek ten aanzien van de islamitische Oeigoerse gemeenschap in Xinjang, die door Westerse landen bij de opening van de Olympische Spelen in Peking op 4 februari opnieuw werd gehekeld.

Saoedi-Arabië, het belangrijkste land van de GCC en traditioneel bondgenoot van de westerse machten, is zich zo’n vijftien jaar geleden voor China gaan interesseren. Dit begon met koning Abdallah, de voorganger van de huidige soeverein Salman, die voor zijn eerste belangrijke bezoek aan het buitenland in 2006 koos voor het « Imperium van het Midden ». Salman zelf heeft het land in 2017 bezocht.

          Het plan van kroonprins Mohammed Ben Salman om de economie te diversifiëren en zo de « na -de-olieperiode » voor te bereiden, doet ook Riyad naar de markten en Chinese investeerders kijken. Zo is China al heel snel de grootste koper van Saoedische niet-olieproducten geworden. Peking is ook betrokken bij de ontwikkeling van de Saoedische wapenindustrie, in het bijzonder bij een fabriek waar drones gefabriceerd worden, en bij een project voor raketproductie dat onlangs door CNN werd onthuld. De samenwerking tussen beide landen heeft ook een technologische dimensie, zoals de in samenwerking met Huawei ontworpen toepassing « Smart Hajj » voor moslims die op pelgrimstocht naar Mekka gaan.

Sterk door hun plaats op de kruising van Azië en Europa willen de monarchieën van de Golf een plaats verwerven op de « nieuwe zijderoutes », het gigantische Chinese programma van infrastructuren om uitwisselingen tussen China en de rest van de wereld te vergroten. Maar men moet zich daarbij hoeden voor desillusies. « In Koeweit zou China de bouw van een havenproject financieren, maar dit project van enige miljarden dollars is nooit van de grond gekomen, » aldus Camille Lons, Golf-expert van de denktank « International Institute for Strategic Studies ».

Dit jaar zal Saoedi-Arabië een topconferentie van leiders uit China en de belangrijkste Arabische landen organiseren. Deze strategische dialoog zal op een « daartoe geschikt ogenblik » worden gehouden, liet het communiqué van 12 januari heel sober weten.

We gaan zien of een toenadering tussen China en de islamitische wereld sterk bepalend zal zijn voor hoe de wereld er in de toekomst geopolitiek uit ziet.

Geschreven in februari 2022

Zuidoost-Azië in het centrum van de Chinees-Amerikaanse rivaliteit

Zuidoost-Azië staat in het centrum van een nieuw spel van verleiding en invloed: tien landen, min of meer schatplichtig aan het Chinese Imperium en nu lid van de Associatie van Zuidoost-Aziatische Naties (ASEAN) hebben de Europese kolonisatie, de Japanse bezetting en vervolgens de polarisatie van de Koude Oorlog gekend. Van nu af aan zijn het het Chinese « Belt and Road Initiative » (BRI), oftewel de nieuwe zijderoutes, en de Amerikaanse Indische-Stille Oceaan strategie die er hun tegengestelde krachten uitoefenen. In tegenstelling tot de grote landen van Azië-Stille Oceaan (India, Japan, de Verenigde Staten en Groot-Brittannië) die zich verenigd hebben in de Quad en Aukus (Australië, de Verenigde Staten en Groot-Brittanië) houden de landen van ASEAN vast aan een evenwichtspositie: te dichtbij en afhankelijk van China om zich te verbinden aan meer formele bondgenootschappen zoals die nu al bestaan (Manilla en Bangkok zijn Amerikaanse bondgenoten), hebben ze allemaal, zelfs Vietnam in 2017, « Mou’s » getekend (protocollen van overeenkomsten) over de BRI met China. Al deze landen herbergen belangrijke Chinese diaspora’s, die China slim activeert door hen te betrekken bij haar economische en politieke relaties.

In het algemeen verlangend naar een Amerikaans tegenwicht hangen zij bijna allemaal ook de defensieprincipes van een door Amerika beloofde « vrije en open » Indische-Stille Oceaan aan, in afwachting van concretere voorstellen voor een mogelijk door Joe Biden aangekondigd « Indo-Pacific Economic Framework ». Na de aanwezigheid van vice-president Kamala Harris in augustus 2021in Vietnam en Singapore bevestigde het bezoek van minister van buitenlandse zaken Anthony Blinken aan Indonesië en Maleisië in december 2021 het belang van de regio voor de regering Biden.

In Jakarta vond Anthony Blinken een goed gehoor bij zijn gastheren, te meer aangezien China Indonesië had gesommeerd op te houden met haar offshore-onderzoek naar olie en gas ten noorden van de Natuna-eilanden, in haar speciale economische zone. De reden die zij hiervoor aanvoerde: ze vonden plaats aan de kant van de « 9 punten-lijn » die Peking claimt om zo bijna de hele Zuid-Chinese Zee voor zich op te eisen, waarbij de Conventie van de Verenigde Naties inzake het zeerecht naar de prullenbak wordt verwezen. Dit Chinese bevel verzwaart het confrontatie-klimaat: China zendt er spionagedrones of haar kustwacht heen terwijl, Indonesië er haar patrouilleschepen van zwaarder wapentuig voorziet.

Indonesië blijft als eerste economische en geografische macht in de regio de belangrijkste bestemming van Chinese investeringen in binnen ASEAN. Het was overigens in Jakarta in 2013 dat Xi Jinping de « zee-versie » van de nieuwe zijderoutes onthulde. De Chinese investeringen hebben deze regio sindsdien totaal veranderd door nieuwe « uitwisselingscorridors » te creëren in de vorm van infrastructuren voor transport, logistieke en industriële « hubs ».

Laos en Cambodja worden opgenomen in het Chinese schema: de trein die Kunming in het Chinese Yunnan verbindt met de hoofdstad Ventiane gaat de rol van Laos in de regionale (handels)uitwisseling totaal overhoop halen, omdat Laos zich met de aanleg van deze spoorlijn diep in de schulden steekt. Cambodja voorziet zich van wegen, havens en « polyvalente » Chinese concessies (toerisme, logistiek, industrie, etc.), met als gevolg dat tussen de 20% en 40% van de 435 km van de Cambodjaanse kust door Chinese groepen wordt gecontroleerd.

Voor de econoom Eric Mottet, die een speciale belangstelling voor Laos heeft, « verplaatsen deze nieuwe Noord-Zuid corridors het zwaartecentrum van ASEAN van haar huidige positie (Indonesië, Singapore en Maleisië) richting China ». Vandaar de geboorte van een kloof tussen de continentale, meer China-gezinde landen (zoals Laos, Cambodja, en Birma) en de landen waar China zich veel moeilijker opdringt. Cambodja bekleedt dit jaar het wisselende presidentschap van ASEAN, na tien jaar geleden een conceptverklaring voorgesteld te hebben die een gezamenlijk front tegen het Chinese irredentisme (het opeisen van andere gebieden in het kader van een uitvergroot nationalisme) in de Zuid-Chinese Zee voorstelde. Deze keer schijnt Hun Sen, de nummer één in Cambodja, alle aandacht te geven aan de situatie na de staatsgreep door het leger in Birma: een zaak die alle hoofdsteden in de regio bezighoudt.

Een andere politieke uitdaging is de veiligheids- en militaire dimensie van de BRI: het Chinese leger (inclusief haar vloot in volle zee) heeft de uitdrukkelijke missie om de Chinese belangen in het buitenland te beschermen en haar partners van de zijderoutes zijn desnoods bereid om er strategische militaire bases te installeren.

Het is niet alleen China die de regio verandert, ook Japan speelt een hoofdrol. Frankrijk, zoals zij handelde met India en Australië voordat deze laatste prefereerde met de Verenigde Staten in zee te gaan, baseert haar Indische-Stille Oceaan strategie op een « versterking van relaties inzake defensie en maritieme zaken, zoals de Franse minister van buitenlandse zaken Jean-Yves Le Drian eind november 2021 in Jakarta meedeelde bij de verkoop van wapens. Parijs heeft drie strategische partners in Zuidoost-Azië: Indonesië, Singapore en Vietnam, en heeft gezegd ook met Maleisië te willen praten.

Zuidoost-Azië : het slagveld van regeringsmodellen. Het verlangen van nieuwe generaties naar meer politieke participatie zijn er sterk aanwezig, het « verbond van thee met melk » verbindt zo de jongeren in Thailand en Birma in solidariteit met Hongkong en Taiwan tegen de dictatuur en de greep van Peking. Op haar beurt deelt China rijkelijk uitnodigingen uit met in haar propaganda het credo: stabiliteit dank zij een sterke macht, de enige garantie voor een beter en rijker leven. De Verenigde Staten stellen daar tegenover de strijd tegen corruptie, door Joe Biden aangeduid als « een fundamenteel belang voor nationale veiligheid »: het « Leidmotief » van de geplaagde democraten van Zuidoost-Azië . Maar wat als in de Verenigde Staten de door Donald Trump beheerste Republikeinse Partij straks weer aan de macht komt?

Geschreven in januari 2022

India: de hindoe-extremisten in ‘s werelds grootste democratie en westerse hypocrisie

India is een door het Westen zeer gewaardeerde bondgenoot tegen China, koopt veel wapentuig uit het Westen en wordt alom geprezen als de « grootste democratie ter wereld ». De nationalistische, religieuze en extremistische hindoes van de Bharatiya Janata Parti (BJP) van premier Narendra Modi maken echter geregeld moslims het leven zuur, en slachten ze zelfs af. Overigens wordt sinds kort ook de Christelijke gemeenschap, die 2,3% van de bevolking uitmaakt, door deze Hindoe-extremisten op de korrel genomen. NGO’s als Oxfam India die onmisbaar humanitair en sociaal werk in India verrichten, worden eveneens fors gehinderd in hun werk: de benodigde middelen worden hen in het kader van de wet op buitenlandse financieringen onthouden, of ze worden verboden. Amnesty International is in India met zijn werk opgehouden na de bevriezing van zijn banktegoeden door de regering en Greenpeace heeft er om dezelfde reden twee van zijn bureaus moeten sluiten. Maar ja, de « grootste democratie ter wereld » is een belangrijke bondgenoot in de strijd tegen het autoritaire China met de onderdrukking van de Oeigoeren, dus moeten we niet over een paar kleinigheden zeuren, niet waar?

Op 17 en 19 december vorig jaar, tijdens een evenement in de voor de hindoes heilige stad Haridwar, 200 km ten noorden van de hoofdstad New Delhi, zwoeren de religieuze extremistische hindoes dat ze van India een hindoe-staat zouden maken en daarvoor desnoods tientallen miljoenen Indiase moslims, 15% van de één miljard tellende bevolking, zouden elimineren. Enige dagen later werd door de ultranationalistische groep Hindu Mahasabha op sociale media een oproep tot genocide van de moslims gedaan: « Als wij met honderd van onze mensen klaarstaan om twee miljoen van hen te doden, kunnen wij de overwinning vieren en van India een hindoe-natie maken. » Tegelijkertijd werd opgeroepen om te bidden voor Nathuram Godse, de moordenaar van Mahatma Gandhi, de vader van het onafhankelijke India die pleitte voor harmonie tussen de religies.

Ondanks de ernst van deze bedreigingen hult Modi zich in stilzwijgen. Gilles Verniers, professor politieke wetenschappen van de privé -universiteit Ashoka in New Delhi stelt dat « deze ideeën al heel oud zijn, straffeloos uitgedragen kunnen worden en stilzwijgend door de regering gesteund worden. Door de opwinding die de video’s van het evenement in Haridwar ten gevolge hadden, moest de politie uiteindelijk wel onderzoek verrichten, waarbij de leider van de groep zijn woorden herhaalde en daaraan toevoegde: « De moslims willen de hindoes vermoorden, dus iedere hindoe moet zich kunnen verdedigen. Wij moeten de moslims voor zijn. » Sinds het aan de macht komen van de BJP en Narendra Modi neemt de radicalisering van de hindoes ieder jaar toe. De oproepen tot haat zijn niet alleen aan de orde van de dag, maar worden gezien als heroïsche handelingen, als de verdediging van de natie tegen haar binnenlandse vijand. De radicalisering gebeurt in het kader van de « hindutva » die de hindoe-supprematie uitdraagt. In dat kader zijn er al heel wat officiële maatregelen getroffen tegen niet-hindoes, en met name tegen moslims.

Een rapport van Human Rights Watch heeft indertijd het niet in actie komen van de politie tegen de leiders van de BJP gehekeld. Hun haatdragende woorden leidden in februari 2020 tot oproer en strijd tussen de gemeenschappen in de hoofdstad, duidelijk georkestreerd door hindoe-extremisten, waarbij tientallen mensen – vooral moslims – werden gedood. En in de loop van de laatste jaren neemt het straffeloos lynchen van moslims fors toe. Gilles Verniers: « De BJP heeft de culturele oorlog al gewonnen door het hindoeïsme aan een ieder op te leggen als enige legitieme religie die het recht heeft zich uit te drukken en te verdedigen. »

Maar zoals ik al zei, is deze « grootste democratie ter wereld » – woorden van Macron tot aan Joe Biden toe – een zeer gewaardeerde bondgenoot in de strijd tegen China en moeten we dus niet zeuren over een paar kleine democratische tekortkomingen. Toch?

Geschreven in januari 2022

Pakistan en de Taliban

Pakistan, de historische bondgenoot van de Afghaanse Taliban, moet de onverwachte consequenties van diens terugkeer aan de macht in Kaboel in de zomer van 2021 aanpakken. Islamabad, zijn leger en zijn geheime diensten hebben het sinds de herfst van vorig jaar druk met het doven van een oproer die gevoed wordt door islamisten nauw verwant aan de nieuwe meesters van Afghanistan. De Pakistaanse Taliban van de TTP (Tehrik-e-Taliban Pakistan) waren sinds 2015 verzwakt en verjaagd uit hun gebied, uit hun tribale zones op de grens met Afghanistan. Maar de overwinning van de Afghaanse broeders heeft de strijd tegen de regering, die het toch al erg moeilijk heeft wegens de gierende inflatie en het verlies aan koopkracht, weer op doen vlammen. De troepen en de leiders van de TTP, die – met name naar Afghanistan – waren gevlucht, zijn versterkt teruggekeerd.

Aan beide kanten van de Afghaans-Pakistaanse grens wordt een min of meer geheime oorlog gevoerd, en maakt de zeer machtige Pakistaanse geheime inlichtingendienst ISI jacht op kaderleden van de TTP. De hoogeplaatste woordvoerder van de beweging, Muhammad Khurasani, werd op 10 januari gedood bij een drone-aanval in de Afghaanse provincie Nangarhar. Zoals zoveel commandanten van de TTP had hij in 2014 zijn toevlucht in Afghanistan gezocht om aan de Pakistaanse diensten te ontsnappen. Hij werd door het vorige Afghaanse bewind gearresteerd en bracht verscheidene jaren door in de gevangenis van het vlakbij Kaboel gelegen Bagram. In de zomer van 2021 werd hij na de overwinning van de Afghaanse Taliban bevrijd.

Dit soort operaties tegen de leiders van de TTP, alsook tegen de schuilplaatsen van de islamistische beweging in Pakistan zelf (met name in Quetta, de hoofdstad van de Pakistaanse provincie Balochistan), markeert een breuk in de strategie van Islamabad, dat eerst de voorkeur gaf aan dialoog. Op 9 november 2021 tekende de Pakistaanse regering een akkoord voor een staakt-het-vuren van een maand en de vrijlating van een honderdtal militanten van de Pakistaanse Taliban. Eind oktober 2021 werden foto’s gepubliceerd van de leider van de TTP, Noor Wali Mehsud, die in Afghanistan een grote menigte toesprak: allemaal vredesbetuigingen, aangemoedigd en gesteund door het regime van de Afghaanse Taliban.

Maar op 9 december 2021 kondigde de TTP, die van mening was dat de Pakistaanse regering « doorging met het doden van hun strijders », aan dat zij het staakt-het-vuren niet wilde hernieuwen. Dit tot grote verrassing van Islamabad. In een communiqué beschuldigde de TTP de regering er ook van het akkoord te hebben geschonden door niet al hun strijders te hebben vrijgelaten: « Het Pakistaanse volk moet nu beslissen wie het akkoord niet heeft gerespecteerd, de Tehrik-e-Taliban of het Pakistaanse leger ». Sindsdien is het gewapend treffen tussen het leger en de TTP verveelvoudigd, met doden aan beide kanten.

De Afghaanse en Pakistaanse Taliban behoren tot hetzelfde patsjoen-volk uit dezelfde regio aan beide kanten van de grens. Als reactie op een aanval van de Pakistaanse veiligheidstroepen tegen de Rode Moskee creëerde de TTP in december 2007 een islamistisch bolwerk in het centrum van Islamabad, en verklaarde vervolgens de jihad aan het leger. Terwijl de aanvallen fors toenamen, verenigde een jonge commandant uit Zuid-Waziristan, Baitullah Mehsud, onder de vlag van de TTP een dertigtal gewapende actieve groepen in de tribale zones. Na het tijdrekken tussen onderdrukking en dialoog besloot Islamabad in 2015 te strijden tegen de TTP en de controle te hernemen over de tribale zones. Op 16 december 2014 werden in Peshawar, de hoofdstad in deze regio, 153 personen vermoord door de Taliban, in een school waar toen kinderen van militairen ontvangen werden.

Hoe deze confrontatie van de Pakistaanse regering met de Pakistaanse Taliban af zal lopen, durf ik niet te zeggen, maar de inflatie, de toenemende armoede en de werkloosheid in Pakistan spelen wellicht de Taliban in de kaart.

Geschreven in februari 2022

Het wrede lot van vrouwen op het Chinese platteland

Terwijl de hele westerse wereld zich bemoeit met het lot van de Chinese tennisster Peng Shuai, die naar het schijnt van haar vrijheid is beroofd omdat zij de door haar ondergane seksuele gewelddaden door een leider van de Chinese communistische partij openbaar had gemaakt, is er nu een ander verhaal dat China in een donker daglicht stelt: dat van een aan een muur vastgeketende moeder van acht kinderen.

Het begon met video van een blogger op 28 januari. Opgenomen in de provincie Jiangsu, vlakbij de stad Xuzhou, laat deze een vrouw zien die aan een ketting is gelegd in een open schuur. Ze heeft veel tanden verloren en haar karige voedsel is bevroren. Ze lijkt krankzinnig te zijn. Volgens de video is ze de moeder van acht kinderen in de leeftijd van twee tot 23 jaar.

In het begin stelde de blogger zich positief op, en dacht hij de moed van een bescheiden echtgenoot te laten zien die prima voor zijn kinderen en voor zijn eigen moeder zorgde, ondanks de krankzinnigheid van zijn vrouw. De man had overigens wel lokale sociale hulp gekregen, en sinds eind januari had hij zijn door de video verkregen plotselinge bekendheid gebruikt om reclame te maken voor bedrijven die huwelijken organiseren.

Maar al heel gauw maakten de sociale media zich meester van deze affaire. Wie is deze vrouw? Waar komt ze vandaan? Hoe kon het zijn dat dit koppel acht kinderen had ondanks de één-kind-politiek die pas in 2015 afgeschaft werd? Veel mensen verdachten de man ervan zijn vrouw gekocht en gek gemaakt te hebben. Binnen één week werd de video twee miljard keer bekeken.

Helaas is deze tragische zaak verre van uniek. Een internetter zei dat in Xuzhou, een stad van 9 miljoen inwoners met veel dorpse zones, in de jaren 1980 niet minder dan 48.100 vrouwen door boeren waren gekocht. Soortgelijke zaken zagen het licht, met name het geval van een vrouw uit Sichuan, die gekocht werd en daarna gedurende vijftien jaar werd opgesloten door twee broers in Chinees-Mongolië. In 2007 stelde de film « Blind Mountain » van Li Yang dit verschijnsel aan de kaak.

Aanvankelijk lieten de autoriteiten weten dat de vrouw van de video een zwerfster was en in 1998 met haar man getrouwd was. Maar de internetters waren niet overtuigd, want de autoriteiten regulariseren maar al te vaak achteraf een gedwongen verbintenis. De centrale autoriteiten begrepen snel dat een dergelijke zaak op het moment van de Olympische winterspelen al gauw internationale proporties zou kunnen krijgen. Op 7 februari begonnen ze het vuurtje te doven. Hu Xijin, commentator van de « Global Times », erkende dat de verkoop van vrouwen in bepaalde locaties veelvuldig voorkomt en hij riep de autoriteiten op de waarheid ervan niet te verbergen: « China is een land dat zich ontwikkelt met een complexe werkelijkheid. Wij hebben de wereld in verrukking gebracht met de openingsceremonie van de Olympische winterspelen, wij hebben het grootste mondiale netwerk van snelle treinen, maar tegelijkertijd hebben wij nog achtergebleven gebieden. Deze smerige zaak laat deze complexiteit zien. » Die avond presenteerde de tv-zender CCTV een reportage waarin uitgelegd werd dat de autoriteiten erin geslaagd waren deze vrouw te identificeren. Xiao Huamei zou afkomstig zijn uit Yunnan in het zuidwesten van het land. Zij zou in 1996 gescheiden zijn van haar eerste man. Toen al had ze ernstige mentale problemen en zij zou door een vrouw meegenomen zijn naar Jiangsu om daar verzorgd te worden. Deze vrouw zou haar bedrogen en verkocht hebben.

Tussen Yunnan en Jiangsu liggen desalniettemin enige duizenden kilometers, en deze versie gaf bij lange na geen antwoord op alle gestelde vragen. Veel internetters zijn ervan overtuigd dat deze vrouw deel uitmaakt van maffia-netwerken. Op 7 februari circuleerde een peiling in de sociale media die aantoonde dat een meerderheid van de Chinezen van oordeel is dat lokale politieke leiders de voornaamste verantwoordelijken zijn voor dit soort drama’s, meer dan criminele netwerken, armoede of het lage opleidingsniveau.

Inderdaad, met dank aan Frédéric Lemaître, China is een ingewikkeld land.

Geschreven in februari 2022