De oorlog in Oekraïne en de ecologische transitie in de landbouw

Civis Mundi Digitaal #120

door Jan de Boer

De oorlog in Oekraïne geeft argumenten aan diegenen die in de laatste jaren gestreden hebben tegen de initiatieven van de Europese Commissie om de landbouw te vergroenen en te verduurzamen. Was het Europese Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) toch al niet zo groen, de Europese Commissie heeft twee wetteksten « opgeschort » betreffende « het duurzame gebruik van pesticiden » en « het herstel van ecosystemen », die de zogeheten strategieën « Farm to Fork » en « biodiversiteit » in werking moesten stellen. En dat tot grote vreugde van de voorstanders van intensieve landbouw. Deze teksten hadden van nu tot 2030 als doel onder meer het terugbrengen van het gebruik van pesticiden met 50% en dat van kunstmest met 20%, en het wijden van een kwart van de landbouwgronden aan « bio ». De oorlog in Oekraïne was nog niet begonnen of de agrarische lobby’s als de zeer machtige FNSEA (Fedération Nationale des Syndicats d’Exploitants Agricoles) in Frankrijk en de Copa-Cogeca in Brussel sprongen voor hun achterban op de bres door te herinneren aan de afhankelijkheid van de Europese Unie (EU) van Oekraïne (waarvan zij meer dan de helft van haar mais, 20% van haar graan en bijna een kwart van haar plantaardige oliën importeert) en van Rusland, dat de EU van 30% van haar kunstmest voorziet.

In deze context, waar bovendien de prijs van graan en andere levensmiddelen omhoog vliegt, heeft het argument van voedselveiligheid zijn weg gevonden naar heel wat staatshoofden, regeringen, Europese volksvertegenwoordigers en leden van de Europese Commissie. Er waren ook voor deze beslissing van de Europese Commissie al de nodige staatshoofden die beide wetteksten niet zagen zitten, waaronder de Franse president Macron, die zei dat de Franse landbouw hervormd moest worden met de drie begrippen: automatisering, robotisering en digitalisering. Niks geen vergroening, steeds grotere intensieve landbouwbedrijven! Onlangs verklaarde hij dat beide wetteksten zouden leiden tot een « productievermindering van 13% », terwijl « Europa zich niet kan permitteren minder te produceren ».

Deze schatting, gemaakt door de JRC (het Europese onderzoekscentrum) is gebaseerd op een onderzoek naar verlaging van rendementen, maar dat die verlaging in de verste verte niet aantoont. Parijs is niet de enige die de Europese strategie voor een groene landbouw wil « aanpassen ». Een tiental lidstaten – Oostenrijk, Bulgarije, Kroatië, Estland, Letland, Litouwen, Hongarije, Malta, Polen, Roemenië, Slowakije en Slovenië – schreven halverwege maart een brief naar de Europese Commissie met de vraag haar eisen inzake het gebruik van pesticiden te herzien. Sommige lidstaten willen zelfs dat het in 2023 in werking tredende GLB met haar zeer bescheiden milieudoelen herzien wordt. Leve de verdere intensivering van de Europese landbouw!

De Europese Commissie zou zich beter bezig kunnen houden met controle van de graanprijzen om speculatie tegen te gaan, een verbod op het gebruik van landbouwgronden voor de fabricatie van « landbouw-brandstoffen » en het instellen van een moratorium op alle projecten van kunstmatige veranderingen van landbouwgronden.

Nu wordt de bescheiden ecologische transitie van de landbouw afgeschreven en daarmee wordt de kwalitatieve voedselveiligheid flink aangetast. Eet smakelijk!

Geschreven in maart 2022