De Zoom-generatie Z
Civis Mundi Digitaal #149
Samenvatting van een aantal artikelen
https://think-online.nl/blog/generatie-z-met-deze-insteek-zijn-ze-echt-wel-te-bereiken
Het boek van Jonathan Haidt, Generatie angststoornis: Wat sociale media met onze kinderen doen zorgt voor de nodige ophef. De smartphone zou een zeer nadelig effect hebben op kinderen en jongeren. Hierbij paar artikelen hierover.
‘De crises van Generatie Z: Waarom reageer je niet’
Samenvatting van het gelijknamige artikel in De Groene Amsterdammer 26 juni 2024 door Margreet Fogteloo.
Generatie Z staat voor Zoomers, de digitale generatie, geboren na 1997. Het artikel begint anekdotisch met een paar citaten: "’Als ik heb staan zoenen, gaat dat meteen... door de WhatsApp-groepen en vindt iedereen er iets van... Iedereen weer alles van elkaar. Je bent nooit onbespied en ziet hoe succesvol anderen daten. Dat is vreselijk als je je rot voelt.’ Je daaraan onttrekken: onmogelijk... ‘Soms vergeet ik mijn telefoon... Weer thuis... Berichten over waar ik was, waarom ik niet reageer?’”
“Dat sociale media de persoonlijke levenssfeer diep binnendringen en gebruikers verslaafd maken... is natuurlijk een overbekend verhaal.” De documentaire The Social Dilemma luidde vier jaar geleden al “de noodklok over hoe ‘het monster’ is ontworpen om psychologisch zwakke plekken aan te boren en te versterken, en dat dit vooral ontwrichtend werkt voor jongeren... De media staan er momenteel bol van... naar aanleiding van het boek Generatie angststoornis van Jonathan Haidt, dat al maanden in Amerika bovenaan de bestsellerslijst staat. Het bevat statistieken en voetnoten, wijze lessen voor opvoeders en krijgt kritiek van wetenschappers, die nog aan bod komen.
“Haidt laat zien dat jongeren in een geestelijke gezondheidscrisis verkeren als resultaat van een paradox in de opvoeding: offline overbeschermd, online vogelvrij...Tegelijkertijd pushen de ouders tot presteren... om vooral beter te zijn dan de rest ...en hebben geen idee wat hun opgroeiende kinderen in de digitale wereld uitspoken... Kinderen raken in de greep van het altijd bereikbaar moeten zijn... Zij zien extreem geweld en porno. Feesten en luxe vakantie van vrienden.” Verder is er de invloed van influencers, nepnieuws en desinformatie gestuurd door algoritmen. Kortom, een "digitale jungle” die in combinatie met de “meritocratische ratrace” debet zou zijn aan “slaapgebrek, angststoornissen, depressies en zelfmutilatie [verminking]. Veel jongeren ervaren hun dagelijks leven als leeg en nutteloos, ze kunnen moeilijk met kritiek omgaan... Een onzekere, weing weerbare generatie.”
https://thefactclub.nl/samenleving/de-generatie-z-is-te-beschermd-opgevoed/
Digitale verslaving en psychische gezondheid
Haidt ziet “een causaal verband tussen digitale verslaving en psychische gezondheid... Wat vinden docenten, psychiaters en sociaal-psychologen ervan?” Kinder- en jeugdpsychiater Arne Popma van het UMC Amsterdam ziet "forse psychische problematiek... onzichtbaarder dan vroeger... Statistieken ober het geestelijk welzijn van Nederlandse jongeren zijn elk geval niet positief, al veel langer, en zeker sinds corona... en het normale socialisatieproces onder jongeren werd afgeschaald... Voor 2023 een forse stijging van psychische klachten.” Met verwijzing naar CBS (Centraal Bureau voor de Statistiek, RIVM en Nederlands Jeugdinstituut, waarin ook ongezond gedrag zoals roken, vapen en drinken, stress en prestatiedruk en mediagebruik naar voren komt.
Meer dan de helft van de ouders rapporteren “dat de opvoeding hun draagkracht overstijgt. ‘Het is altijd èn, èn, én genetische aanleg, ervaring en sociaal-economische omstandigheden, in welk nest je wordt geboren. Het is een samenspel van die factoren die iemand ontvankelijk maakt voor verslavingen of stoornissen zoals depressie.’”
“Wie professioneel te maken heeft met jongeren, merkt hoe sociale media ingrijpen in het puberbrein. Meer prestatiedruk is misschien nog wel meer de bron van psychische problemen... Er is meer aan de hand. Het regent boeken over de gestresste samenleving als gevolg van het neoliberalisme waarin iedereen elkaars concurrent is. Hierin wordt het individu in de context van maatschappijkritiek en cultuurpessimisme geplaatst als verwend, egoïstisch en eenzaam. In bijv. Het tijdperk van de ik-tiran: Het einde van de gemeenschappelijke wereld (2021) van de Franse filosoof Eric Satin.” Verder de Oostenrijkse filosoof Isolde Charim, Narcisme (2024, zie CM 143) en Anna Kornbluh, The Style of Too Late Capitalism (2024) “haalt minstens zo fel uit naar het doorgeslagen individualisme”. Het doet denken aan de klassieker van Christopher Lasch, De cultuur van het narcisme (1979) en andere werken (zie CM 126,127).
Volgens Jaap Denissen, hoogleraar ontwikkelingspsychologie aan de Universiteit van Utrecht, blijkt geen duidelijk oorzakelijk verband tussen mentale problemen en sociale-mediagebruik. “Het hangt ervan af hóe je precies de sociale media gebruikt, en niet dát je ze gebruikt.” Zoals bij de boekdrukkunst. Belangrijk is welke boeken je leest. Of bij de TV: welke programma’s je kijkt.
“Denissen kan Haidt wel volgen in zijn analyse van de huidige opvoedingsstijl... Ouders fixeren zich enorm op hun kinderen.” Een artikel in The Journal of Pediatrics toont aan dat “de afname van ‘independent activity’ van kinderen een oorzaak is van ‘mental diseases’ op latere leeftijd. “door de controlezucht van ouders verliezen kinderen hun interne locus of control... Ze moeten zich juist autonoom kunnen ontwikkelen... om hun eigen controlesysteem te kunnen ontwikkelen.’”
Sanne Akkerman, hoogleraar onderwijs en leerwetenschappen te Utrecht, ziet “dat jongeren geëngageerd zijn met allerlei thema’s... Het beeld van de ongemotiveerde tobberige puber klopt deels, maar is volgens haar ook een kwestie van een buitenblik.” Ze leren vaak ook goed Engels achter het scherm. Ze moeten al jong keuzes maken. Dat kan verlammend werken in plaats van bevrijdend en onzekerheid geven. “Ze worstelen met het verwachtingspatroon van hun pouders en de maatschappij. ‘Ze wikken en wegen wat af om de meest strategische keuze te maken, en daar komen ze niet allemaal uit.... We moeten meer vertragen’... Prestatienormen drukken op studenten.” En onderwijs moet meer verbonden worden met de dagelijkse ervaring en minder afstandelijk en theoretisch zijn.
Corona versterkte wat al langer aan de gang was, en ook bewustwording daarvan en van mogelijke oplossingen: bespreekbaar en toegankelijk maken van problemen, “’veilig kunnen spreken is ontzettend belangrijk... luisteren naar een ander, zonder te oordelen of een probleem direct te willen oplossen. Mentale problemen zijn bovendien te voorkomen, en dat begin bij de opvoeding... Het onderzoekende kind... meer vrij laten buitenspelen... En minder uren achter het scherm zitten.”
https://www.youtube.com/watch?v=s2K-nfFCqiA
DIT IS WAAROM IK LEEF ZONDER WHATSAPP! | TURBOGWEN #7
Is leven zonder whatsapp nog mogelijk?
Samenvatting van het artikel ‘geef je niet over aan een monster als Zuckerberg’ NRC 18 mei 2014 door filosoof Jan Warndorff, schrijver van het boek Ik ben de wereld. Anders denken in de 21e eeuw.
“Kun je nog een leven voorstellen zonder Facebook, Instagram of WhatsApp?... Het heeft wel het onfortuinlijke gevolg dat ik wordt buitengesloten van allerlei groepen en activiteiten. WhatApp wordt nu gebruikt zoals de publieke communicatiedienst PTT. Maar WhatsApp is een commercieel onderdeel van het megabedrijf Meta, in handen van... Mark Zuckerberg... Meta is niets anders dan een 21e eeuwse versie van een koloniale onderneming, met dit keer de persoonlijke leefwereld als het te veroveren en uit te buiten gebied, en de gebruikers als tot slaaf gemaakten.”
“Lotte Ruaeck is een Deense psycholoog die Meta drie jaar lang als ethisch adviseur heeft gediend... In werkelijkheid gaat het er alleen maar om “hoe je de gebruikers geëngageerd kunt houden en geld aan ze kunt verdienen door ze stevig in de greep van het scherm te houden, dat van hen te verzamelen, deze data door te verkopen, enz. Ook Sean Parker, mede-oprichter van Facebook heeft toegegeven dat Zuckerbergs eerste bedrijf er van meet af aan bewust op uit was om de psychologische kwetsbaarheden aan te boren en uit te buiten. Tijdens een hoorzitting over de kwalijke gevolgen van sociale media in de Amerikaanse Senaat... voelde Zuckerberg zich gedwongen om publiekelijk zijn excuses aan te bieden aan alle ouders wier kinderen zich van het leven hebben beroofd, als gevolg van hun gebruik van (vooral) Instagram. Of, beter gezegd: als gevolg van hoe Instagram jongeren gebruikt.”
“Gelukkig begint dat nu steeds meer door te dringen... Jonathan Haidt... werpt terecht de vraag op hoe het kan dat een bedrijfssector die welbewust erop uit is om vooral jongen mensen verslaafd te maken, en mentaal ziek en ongelukkig op de koop toe, geen strobreed in de weg wordt gelegd. En dat in een wereld waarin ouders hun kinderen zo bovenmatig willen beschermen dat alleen naar school lopen er nauwelijks meer inzit. Hij pleit ervoor dat kinderen pas vanaf 14 jaar een mobiele telefoon zonder internet krijgen, en pas vanaf 16 jaar een sociale media account mogen openen.”
https://digiwijzer.nl/telefoonverslaving-kinderen-bespreken/
‘Nou ouders wil je die smartphone wel echt geven aan je kind?’
Interview met Danielle Batist en Thekla Reuten, oprichters van Smartphonevrij Opvoeden, NRC 2 juli 2024
Toegang tot internet kan leiden tot “’kijkchallenges’, waarbij kinderen elkaar uitdagen steeds akeliger filmpjes te bekijken, van afranselingen tot onthoofdingen.” In vele landen zijn bewegingen ontstaan van ouders die hun kinderen smartphonevrij willen laten opgroeien.
“Groepsdruk kun je tegengaan door verbinding... Als een kwart van de kinderen geen smartphone heeft, verandert de norm al... Mensen zijn vaak bang dat ze hun kind buiten de groep zetten door geen smartphone te geven.”
Een alternatief is om de kinderen “een telefoon te geven waarmee je niet op sociale media kunt en waarop je geen apps kunt installeren... Laat ouders... maar eens nadenken of ze hun kind überhaupt een smartphone willen geven.”
https://www.womenshealthmag.com/nl/psyche/a44838293/generatie-z-meer-stress/
‘Smartphone alarmisme leidt af van het echte probleem: stress’
Samenvatting van een artikel van Chi L. Chiu, directeur Chivo kennisinstituut, Trouw 6 jili 2024
“De intuïtieve claim van Haidt dat de smartphone, en de sociale media in het bijzonder, de oorzaak zijn van de psychische klachten onder jongeren, onderbouwt hij met een grote hoeveelheid aanwijzingen verlevendigd met sprekende grafieken. Maar aanwijzingen zijn geen bewijzen. Vandaar dat hoogleraren als [er volgen zes namen] publiekelijk pleiten voor terughoudendheid als het gaat om demonisering van sociale media... Het gaat bij de beweringen van Haidt niet alleen om het ontbreken van bewijs, maar om het onvermeld laten van tegenbewijs.”
“Eind vorige eeuw, ruim voor de introductie van de smartphone, werd namelijk al gesteld dat de psychische klachten onder scholieren begonnen toe te nemen. Deze observatie werd uiteindelijk geformaliseerd in de ‘onderwijsstress-hypothese’ die stelt dat maatschappelijke kansen steeds vaker afhankelijk zijn van schoolprestaties... Op basis van doorlopend Europees onderzoek onder jongeren... verscheen een rapport waarin staat de de prestatiedruk van 2001 tot 2021 verdrievoudigd is in Europa – en ook in Nederland. Die prestatiedruk houdt wel heel duidelijk gelijke tred met de groei aan psychische klachten onder jongeren.” In Nederland bijv. geldt het bindend advies van de Cito-toets, die druk uitoefent om daarbij optimaal te presteren.
https://www.thevalueconnectors.be/nl/landingspagina-millennials-en-generatie-z-op-de-werkvloer
“Deelnemers aan de onderzoeken [waarop Haidt zich baseert] worden niet van te voren gescreend op psychische klachten. Jongeren die psychische klachten hebben, blijken inderdaad meer tijd door te brengen op sociel media, waarna ze zich slechter voelen. Dat experimenten met geheelonthouding of social detox leiden tot gemiddeld minder psychische klachten is dan ook niet vreemd. Je wilt dus weten of de klachten ontstonden voordat de jongeren meer tijd doorbrachten op sociale media. Daarvoor heb je onderzoeken nodig die langere tijd dezelfde kinderen volgen en meerdere metingen hebben.”
Uit een paar van zulke onderzoeken blijkt dat social media niet de oorzaak van de problemen zijn... Het is zeker mogelijk dat de mobiele telefoon sterk afleidt en de slaapkwaliteit negatief beïnvloedt Maar meestal is de echte oorzaak van de rusteloosheid niet de mobiele telefoon, maar een andere die minder goed zichtbaar is.” De smartphone werkt dan als een soort afleiding [net als bijv. TV kijken, alcohol en drugs, vaak een vorm van escapisme, die het probleem verergeren] “Het alarmisme omtrent sociale media, hoe goed ook bedoeld, leidt daarom af van onderliggende problemen zoals prestatiedruk, keuzestress, maar ook financiële zorgen van onbetaalbare kamers voor studenten.”
Onze voorzichtige conclusie: Er (b)lijkt een verband te zijn tussen psychische problemen en smartphone-gebruik. Maar dit verband lijkt veeleer een wisselwerking dan een eenzijdig oorzakelijk verband. Bovendien zijn er diverse (oorzakelijke) factoren bij betrokken, die ook onderzocht dienen te worden. Het ziet ernaar uit dat de smartphone bestaande klachten kan versterken door te proberen eraan te ontsnappen en ze te verzachten. Vergelijkenderwijs is verslaving aan drank en drugs niet de oorzaak van de problemen die mensen daartoe brengt, maar het verergert wel problemen.
https://hoebeginik.nl/generatie-z/
‘Generatie Z is niet lui maar geëngageerd’
Samenvatting van een bijdrage van en 16-jarige scholier, Noor Germawi, NRC 2 augustus 2024
“’Er bestaat een grote kloof tussen mijn generatie Z, en de generaties die ons zijn voorgegaan... in leeftijd... wereldbeeld, technologiegebruik en prioriteiten... Generatie Z wordt vaak gezien als verslaafd aan hun telefoons en sociale media en ongeïnteresseerd in de echte wereld... Mijn generatie... ziet smartphones en sociale media als een verlengstuk van onszelf... Platformen... zijn vanzelfsprekende manier om te communiceren en onszelf te uiten... Sociale media zijn voor ons niet alleen entertainment, maar ook een manier om verbonden te blijven en onze stem te laten horen in een steeds digitaler wordende wereld. Voor ons is de smartphone niet alleen een afleiding, maar juist ook een essentieel hulpmiddel voor school, sociale contacten en creativiteit.”
“Wij zijn opgegroeid in het besef dat problemen [zoals klimaatverandering, gendergelijkheid en racisme] dringend aangepakt moeten worden... Wij zijn de generatie die de gevolgen... zullen moeten dragen... Wij hechten waarde aan flexibiliteit, balans tussen werk en privéleven, en betekenisvol werk. Dit betekent niet dat wij lui of ongemotiveerd zijn... Wij zijn bereid om hard te werken, maar op een manier die past bij onze levensstijl.”
“Dit is de kern van de kloof tussen de verschillende generaties: het wel of niet vasthouden aan oude systemen. Het goede nieuws is dat dialoog perspectief biedt... een kans om van elkaar te leren... vooroordelen los te laten en elkaar ècht te leren kennen, Stel vragen, wees nieuwsgierig en toon begrip voor elkaars perspectieven.” Ouderen hebben “ervaring en wijsheden”. Jongeren hebben "innovatieve ideeën... in een snel veranderende wereld” om “samen te bouwen aan een wereld waarin iedereen zich gehoord en gewaardeerd voelt. En dat is anno 2024 dringend nodig.”
Deze scholier biedt geen representatieve steekproef, maar wel een voorbeeld.
‘De moderne mens lijdt aan consumptiedrang’
Samenvatting van column van Louise Fresco, schrijfster en bestuurder van de Unversiteit van Wageningen, NRC 5 augustus 2024
“De existentiële leegte... hoort bij het menselijk bestaan. Ook de 21e-eeuwse mens lijdt aan onverschilligheid en zoekt telkens nieuwe ervaringen... De huidige leegte is gevuld dankzij 24/7 virtuele aanwezigheid. Maar die zogenaamde volte is schijn. We hebben de overtreffende trap bereikt van... amusing ourselves to death... Emotionele verzadiging komt in de vorm van voortdurende consumptie, maar bevestigt slechts het gemis. Alles wat het verlangen aanwakkert, komt voorbij op die oneindige online marktplaats... Aankopen en deelname aan sociale platforms garanderen kortstondige bevrediging.”
“In die consumptiemaatschappij die nu een groot deel van de wereldbevolking omvat, worden mensen uiteindelijk zelf geconsumeerd... Gereduceerd tot uitgeputte consumenten, zoet gehouden door illusoire bevrediging... Net als in 1984 van George Orwell worden de eigen verlangens verdrongen door een dictatuur, alleen niet de politieke dictatuur van de anonieme Big Brother, maar de dictatuur van het teveel aan onverzadigbare mogelijkheden. De leegte wordt gevuld met het verlangen naar meer. Geen wonder dat bij velen depressieve gevoelens toenemen.” Die dictatuur wordt overigens ondersteund en in stand gehouden door bedrijven, platforms en ‘mimetische begeerten’: dat wil zeggen: anderen imiteren.
Zij wijst ook op actievoerders. Maar hun enthousiasme kan “ontaarden in activisme en... omslaan in onverschilligheid”. Het lege bestaan wordt dan kortstondig opgevuld “met slogans en fervente actie, in plaats van nuance... Een verveelde samenleving wordt vanzelf een gepolariseerde samenleving... Gelukkig is er online ook genoeg te vinden dat geen vals aftreksel is van kortstondige verontwaardiging en animositeit.”