Occupy-beweging gaat voorbij aan kern probleem

Civis Mundi Digitaal #8

door Wouter ter Heide

Occupy-beweging gaat voorbij aan kern probleem

Wouter ter Heide

Hoewel de occupy-beweging niet gefocust is op actie maar op debat, vrees ik dat de debatten zullen verzanden in een veelheid van economische opvattingen van linkse en rechtse signatuur, waardoor de beweging op een gegeven moment zal doodbloeden. Om dat te voorkomen is het inzicht nodig dat de economische crisis in feite niet het kernprobleem is waar we nu mee te maken hebben. Het fundamentele probleem van ons aller (voort-)bestaan, waar de crisis in wezen om draait, is namelijk niet financieel maar existentieel van aard.

Om de economische crisis het hoofd te bieden zullen we ons dan ook ’met elkaar’ moeten focussen op de creatie van een beleid dat niet op een financiële, maar op een existentiële grondslag stoelt. Met andere woorden, een beleid dat niet draait om financieel gewin, noch om eigen, partijpolitiek of nationaal belang, maar om ons aller (voort-)bestaan, ofwel het algemeen of mondiaal belang.

Gaia-hypothese 

Als basis voor zo’n puur democratisch wereldbeleid leent zich de gaia-hypothese. De gedachte van onze aarde als een levend organisme, waar de mens niet boven staat - als ware hij de schepper ervan - maar een onlosmakelijk deeltje van is. Een deeltje dat er zich bovendien van bewust is dat het (voort-)bestaan van dat levende organisme de gemeenschappelijke verantwoordelijkheid van ons allemaal, als mensheid, is. Zoals de praktijk zo langzamerhand bewezen heeft, zal die gemeenschappelijke verantwoordelijkheid nooit tot een gezamenlijke aanpak leiden via het gangbare economische en politieke gedachtegoed en daarop gebaseerde praktijken, met behulp waarvan wij enkel in staat zijn tot de creatie van een ’verdeel en heers politiek’, die haaks staat op de politiek waar de gaia-hypothese naar verwijst.

Die verwijst namelijk naar een alomvattende politiek, als logisch gevolg van haar alomvattende aard. Voor de realisering van dat alomvattende beleid is nu de tijd rijp. Niet alleen omdat onze tijd wordt gekenmerkt door globalisering ofwel het toegroeien naar mondiale eenheid, maar ook omdat het beleidsorgaan dat nodig is voor het waarmaken van die eenwording bestaat, te weten: "De Verenigde Naties". Wel zal onze volkerenorganisatie daarvoor omgebouwd moeten worden van een organisatie van regeringen, die primair staan voor hun eigen of nationaal belang, tot een mondiaal beleidsorgaan met bovennationale bevoegdheden, dat het algemeen of mondiaal belang op adequate wijze weet te behartigen.

Herziening VN-Handvest

Wat die nodig geworden reorganisatie betreft, valt te denken aan opheffing van de dictatoriale (vetorecht) Veiligheidsraad met gelijktijdige overheveling van zijn primaire taak (de handhaving van de internationale vrede en veiligheid) naar de Algemene Vergadering. Daardoor kan dit orgaan zich ontwikkelen van een ongeloofwaardig mondiaal praatcollege tot een geloofwaardig mondiaal daadcollege met bovennationale bevoegdheden. Een gezaghebbend wereldforum dat bij machte is om op basis van de alom onderschreven mensenrechten en onze ongeëvenaarde ’know how’ op elk terrein een wereldbeleid van de grond te tillen waarmee de wereldproblemen en het daaruit voortvloeiende onrecht adequaat bestreden kunnen worden.

Voor de verwerkelijking van dit wenkend perspectief leent zich artikel 109 van het VN-Handvest, dat spreekt van een algemene conferentie van lidstaten met als doel de herziening van het Handvest. Officieel had deze conferentie al in 1955(!) moeten plaatsvinden, maar door krachtig verzet van de toenmalige Sovjet-Unie heeft de Algemene Vergadering destijds besloten dat een algemene conferentie ter herziening van het Handvest gehouden zou worden ’op een daartoe geschikt tijdstip’. Gezien de huidige politieke en financieel-economisch (wereld-)crisis lijkt mij dat tijdstip nu aangebroken. Hoog tijd dus om in de Algemene Vergadering van de VN te gaan lobbyen voor het agenderen van die uitgestelde VN-conferentie. Van het kabinet Rutte is wat dat betreft niets te verwachten, gezien zijn prioriteiten in het regeerakkoord. Van iets dat op een inspirerende visie lijkt kan dat kabinet dan ook niet beticht worden. Maar wat wil je ook met zo’n gedoogpartner.